Evropa na pragu da ostane bez tandema "Merkozi"

Nagli porast podrške euroskeptičnim, antiimigracionim populistima u eurozoni prijeti da ugrozi politički koncenzus umjerenih partija oko mjera štednje i budžetske discipline, navodi se u Rojtersovoj analizi povodom rezultata prvog kruga predsjedničkih izbora u Francuskoj i pada holandske vlade.

Perspektiva ratifikovanja i primjene sporazuma koji je inicirala Njemačka, a po kome bi se u EU strože sprovodila budžetska pravila, sve je manje vjerovatna, a Evropa je na pragu da ostane bez dominantnog liderskog tandema „Merkozi“ koji je i pregovarao o sporazumu.

Šok prvog kruga predsjedničkih izbora u Francuskoj u kome je ultradesničarka, protivnica eura, Marin Lepen osvojila oko 18 odsto glasova, a protivnici globalizacije i EU zajedno dobili podršku oko trećine izašlih birača, istakao je šire evropske trendove.

Od Amsterdama i Beča do Helsinkija i Atine, birači ljuti zbog nezaposlenosti i mjera štednje, odnosno zbog cijene spasavanja dužnika u eurozoni, okreću se pobunjeničkim partijama i tako otežavaju vođenje država tradicionalnim političkim snagama.

Mnogi krive mahom muslimanske imigrante za svoje ekonomske nedaće, pojačavajući tenzije unutar sve starijih evropskih društava koja zavise od imigrantske radne snage i bacajući sjenku na šengenski sistem otvorenih granica u EU.

Mnogi krive mahom muslimanske imigrante za svoje ekonomske nedaće, pojačavajući tenzije unutar sve starijih evropskih društava

Aktuelni francuski predsjednik, konzervativac Nikola Sarkozi, glavni partner njemačke kancelarke Angele Merkel u rukovođenju Evropom, bi mogao postati 11. lider u eurozoni koji je smijenjen od početka krize.

On će se 6. maja suočiti sa socijalistom Fransoa Olandom u drugom krugu i mora da osvoji podršku Lepeninih birača tako što će se oštro postaviti prema Evropi i obećati smanjenje imigracije.

Pala holandska vlada

U Holandiji je pala manjinska vlada desnog centra nakon što je antiimigraciona Partija slobode Gerta Vildersa, manji koalicioni partner, odbila da podrži duboke budžetske rezove kako bi ispunila ciljeve EU za smanjenje deficita.

Pad kabineta, koji je snažno podržavao Evropski fiskalni pakt i tražio od Grčke i drugih problematičnih zemalja eurozone da dovedu u red svoje finansije, smanjuje vjerovatnoću da će Holanđani ratifikovati sporazum narednih mjeseci, ako ga budu uopšte ratifikovali.

„Iako to što jedino Holandija teoretski ne bi ratifikovala sporazum ne bi značilo njegovu propast – pošto je za stupanje na snagu potrebna ratifikacija 12 od 17 članica eurozone – to bi, u najmanju ruku, nanijelo značajnu štetu kredibilitetu sporazuma, a u najgorem slučaju, ohrabrilo druge članice da krenu njihovim putem“, smatra Elastar Njuton, glavni politički analitičar agencije Nomura internešnal.

Bez Francuske, druge evropske ekonomije, pakt ne bi vrijedio ni koliko papir na kome je štampan.

Oland je obećao da će, ukoliko bude izabran, ponovo pregovarati o sporazumu kako bi u njega uvrstio mjere za stimulisanje ekonomskog rasta, što bi bio uslov za ratifikaciju u Francuskoj.

Bez Francuske, druge evropske ekonomije, pakt ne bi vrijedio ni koliko papir na kome je štampan

Janis Emanuilidis, analitičar briselskog Centra za evropsku politiku, smatra da bi populistički otpor u Francuskoj i Holandiji otežao vladama da postignu sporazum o politici eurozone i budućim spasavanjima.

„Do sada smo vidjeli da svaki put kada dođe do egzistencijalne krize u eurozoni, parlamenti u posljednjem momentu nađu većinu za donošenje odluke, čak i kada to znači pad vlade, kao što je prošle godine bio slučaj u Slovačkoj”, kazao je Emanuilidis.

„Međutim, postaje teže, a biće i još teže. Ključno pitanje je šta će se desiti ako ne budemo mogli da prevaziđemo prepreku u zemlji koja se zove Njemačka. Ako dođemo do te tačke, udarićemo u zid“, kazao je.

Za sada su otporaške partije privukle malo pažnje u Njemačkoj, uprkos političkom protivljenju paketima za spasavanje, uglavnom zbog istorijskog tabua stvorenih zbog iskustava sa nacizmom i komunizmom iz XX vijeka.

Srcem u prvom, glavom u drugom krugu

Analitičari političkih rizika koji prate eurozonu smatraju da populistički glasovi predstavljaju dugoročniju prijetnju za blok.

„Uz situaciju da svaki peti Francuz glasa za Nacionalni front, prvi izborni krug je otkrio rizik o kome pričamo od 2011: smanjuje se podrška mejnstrim partijama, što omogućava marginalnim partijama da dobiju više glasova na osnovu retorike usmjerene protiv establišmenta i Brisela, što privlači nezadovoljne birače i ljevice i desnice“, smatra Tina Fordhem, glavna politička analitičarka londonske agencije Siti.

„Čini se da je to slučaj u Francuskoj, a prije toga je bio u Holandiji i Finskoj.“

Narodu je dosta „slične politike ljevičarskih i desničarskih vlada koje slijede istu neuspješnu politiku već 30 godina“

Fordhamova je ovom spisku mogla dodati i Austriju, gdje je prema anketama ultradesničarska Slobodarska partija Hansa Kristijana Štrahea jedna od najpopularnijih, kao i Grčku, gdje istraživanja javnog mnjenja pokazuju da će niz ultradesničarskih i ultraljevičarskih partija ujedinjenih u protivljenju oštrim mjerama štednje koje je nametnuo program spasavanja EU i MMF-a osvojiti polovinu svih glasova na parlamentarnim izborima zakazanim za 6. maj.

Lepenova je jasno definisala raspoloženje izjavivši da je narodu dosta „slične politike ljevičarskih i desničarskih vlada koje slijede istu neuspješnu politiku već 30 godina“.

Francuski izborni sistem ohrabruje ovakve kandidate sa dva kruga koji građanima omogućavaju da glasaju srcem u prvom, a glavom u drugom krugu.

Na kraju, na čelu Francuske će opet biti predsjednik iz proevropske umjerene desnice ili proevropske umjerene ljevice, ali će njihov prostor za dogovaranje daljih koraka u evropskim integracijama biti manji, što je rezultat jučerašnjeg glasanja.

Prevela: Danka Vraneš Redžić

( Pol Tejlor )