Velika opasnost od zagađenog vazduha u Pljevljima: Mutiraju geni

Pedijatar Veselinka Ječmenica nedavno je iznijela podatak da u idustrijskim centrima, uključujući i Pljevlja dolazi do mutacije genskog materijala, pa iz generacije u generaciju osim povećanja malignih oboljenja, povećan je broj urođenih anomalija.

„Prateći 30 godina mlade generacije, to je evidentno“, rekla je poznata pljevaljska doktorica.

Ona ističe da se već dugo iznose podaci o uticaju aerozagađenja na zdravlje, ali da odgovorni ništa ne preduzimaju.

„Ne smijemo biti nijemi posmatrači niti samo analitičari ovakog stanja kakvo jeste. Nama treća generacija odrasta u ovakvim uslovima. Kod nas se mjere PM čestice do deset mikrona koje mogu da prodru samo u gornji respiratorni trakt, Ovdje se ne mjere vrijednosti od 2,5 mikrona koje su najopasnije i koje daju najveće probleme. Ne postoji sistem organa koji nije pogođen aerozagađenjem, ali najveći problem pravi kod respiratornog sistema“, rekla je Ječmenica.

Procenat respiratornih infekcija među djecom uzrasta 4 do 6 godina kreće se oko 65 odsto, dok je kod odraslih udio u ukupnom morbiditetu znatno manji.

„Naše zapažanje je da tokom jeseni, kada je povećana vlažnost, imamo znatno veći broj opstrukcija sve je uslovljeno ne samo česticama, dimom nego našom vlažnom klimom“, rekla je Ječmenica.

Visoke koncentracije PM10 čestica

Prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine, kvalitet vazduha u Pljevljima i tokom marta karakterisale su i dalje visoke koncentracije PM10 čestica, koje su među najopasnijim polutantima u vazduhu, jer prilikom udisanja napadaju ljudski respiratorni sistem, utiču na njegovu otpornost i deponuju se u najdubljim djelovima pluća.

Srednje dnevne vrijednosti PM10 čestica su 22 dana od 29 dana validnih mjerenja, prelazile propisanu normu za granicu tolerancije od 80 mikrograma po metru kubnom. Izmjerene koncentracije samo jedan dan bile su ispod propisane granične vrijednosti od 50 mikrograma po metru kubnom. Najveća koncentracija PM10 čestica izmjerena je 20. marta i iznosila je 169,82 mikrograma po metru kubnom, što je preko dva puta više u odnosu na dozvoljenu granicu tolerancije.

Sve srednje časovne vrijednosti azot-dioksida bile su ispod propisanih graničnih vrijednosti.

Stručnjaci za ove čestice kažu da su obično smješa koja obuhvata dim, čađ, prašinu, soli, kiseline, metale. Suspendovane čestice nastaju tokom rada motora, hemijskih reakcija koje se odigravaju u atmosferi neposredno pri izlasku dimnih gasova iz industrijskih dimnjaka.

Može se pogoršati zdravlje

Izloženost ovim materijama u trajanju od nekoliko dana po nekoliko sati može pogoršati zdravstveno stanje osoba oboljelih od plućnih bolesti, smanjiti osjetljivost na respiratorne infekcije, uzrokovati osjećaj stegnutosti u grudima, kašalj, iritaciju nosa i grla.

U Agenciji kažu da ovakvi rezultati potvrđuju veliki uticaj malih i velikih ložišta koja se koriste za grijanje na kvalitet vazduha u Pljevljima

I u januaru i februaru u Pljevljima su registrovane visoke koncentracije PM10 čestica. Iz Agencije za zaštitu životne sredine kazali su da srednje dnevne vrijednosti PM 10 čestica su 20 dana u januaru prelazile propisanu normu, a posebno je kritično bilo 7. januara kada je srednja vrijednost izmjerena 644 mikrograma po metru kubnom, što je čak osam puta više od dozvoljenih vrijednosti.

U februaru je zabilježeno 13 prekoračenja dozvoljenih vrijednosti, a najviše 20. februara kada je izmjerena koncentracija od 215 mikrograma po metru kubnom.

U Agenciji kažu da ovakvi rezultati potvrđuju veliki uticaj malih i velikih ložišta koja se koriste za grijanje na kvalitet vazduha u Pljevljima.

Navodi se i da je dodatno opterećenje i temperaturne inverzije, koje su karakteristične za pljevaljsku kotlinu. Tokom ove pojave dolazi do „zadržavanja“ zagađujućih čestica u vazduhu, odnosno do povećanja njihove koncentracije usljed dodatnih emisija.

Malignitet pluća u porastu

Dr Ječmenica kaže da podaci pokazuju da se iz godine u godinu povećava broj oboljelih od malignih oboljenja pluća.

„Tako je 2007. u Domu zdravlja Pljevlja evidentirano bilo 18 maligniteta pluća, 2008, 23, 2009, 33, 2010. 44, a 2011. 47. Ovo su podaci koje imamo, ali se mora uzeti u obzir da nemamo adekvatno prijavljivanje, a naši svi sumnjivi bolesnici upućuju se u Brezovik, gdje se vrši definitivna dijagnostika, pa oni prijavljuju nadležnim službama. Tako ovaj broj oboljelih računam da može biti i daleko veći, ali i ovo što je prijavljeno je dovoljno alarmantno i vidi se iz godine u godinu da se broj povećava“, rekla je Ječmenica.

Ona kaže da osim aerozagađenja veliki uticaj na povećanje maligniteta ima i pušenje.

( Goran Malidžan )