DPS koterija protiv slobodne Crne Gore (1990-1995)

Demokratska partija socijalista je politička partija koja je samo konvertovala ime polovinom 1991, a radilo se o istoj prevratničkoj strukturi, koja je, početkom 1989, u „AB revoluciji“, preuzela vlast u Crnoj Gori. Taj subjekt, politički i doktrinarno, i njegovi dugogodišnji predvodnici, izrasli su (i postali su poznati kao „džemperaši“) iz velikorpske mat(r)ice i ispod šinjela populističkog režima novog „srpskog vožda“ Slobodana Miloševića, čiji su, dugo vremena, bili galulajteri u Crnoj Gori.

U svom dosadašnjem (višedecenijskom), životopisu DPS je ne samo mutirao, već doživljavao radikalne metamorfoze više puta, ali je uvijek zadržao kao konstantu samo jednu „religiju“ i pasiju - očuvanje svoje (dominantno) autokratske vlasti i moći i to po svaku cijenu. Činio je to (i radi) DPS koristoljubivom i permanentnom privatizacijom države i njenih društvenih resursa, a prioritetno u funkciji koterijskog bogaćenja njenih korifeja, saveznika, satelita, te brojnih svojih dvorjana i pridvorica.

U pogledu poštovanja i afirmacije državnih atributa CG, nacionalne, kulturne i druge samosvijesti i identiteta Crnogoraca, uvažavanja i primjene međunarodnih konvencionalnih i običajnih normi o ljudskim pravima i slobodama, te stvaranja demokratskog i građanskog društva - DPS vlast, pogotovo svojim ranim radovima, u prvoj polovini potonje decenije XX vijeka, u stvarnosti, prema tim vrijednostima odnosila se negatorski i veoma negativno. U ratnom paklu (1991-1995) vlast u rukama DPS-a i njegovih čelnika (oličenih u trijumviratu Momir Bulatović-Milo Đukanović-Svetozar Marović) de facto uvukla je u njegovo grotlo Crnu Goru i učinila je taocem i saučesnikom istodobno katastrofalne Miloševićeve ratne politike. Subjektivno i objektivno, ondašnji režim u Podgorici snosi ogromnu odgovornost zbog toga do toga što su građani CG doživjeli ekonomski i socijalni očaj, beznađe, glad, hiperinflaciju, krah privrede i što je njihova zemlja bila pretvorena u erupciju vjerske i nacionalne mržnje i netrpeljivosti.

Vjerni sljedbenici svog mentora Miloševića i njegove politike, M. Bulatović i M. Đukanović, pokazali su potpunu vjernost svom šefu još i onda kada su helikopterom sletjeli na kosovski Gazimestan 28. juna 1989. (zajedno sa dr Brankom Kostićem) i kada je, tom prilikom, tandem Momir-Milo, jedan uz drugoga, iz prvog reda, frenetično aplaudirao svom političkom idolu i mentoru Miloševiću i problematičnom govoru, kojeg je ovaj tom prilikom održao.

Ondašnji sekretar vladajućeg CKSK CG g. Milo Đukanović je, sredinom 1990, podržavao Miloševićevu politiku, koja je ukinula dotadašnju ustavnu autonomiju SAP Kosova, a koja je i tada flagrantno diskriminisala kosovske Albance i ukidala njihova stečena i pripadajuća politička, građanska, kulturna i druga prava. Tako je u Knjaževcu kod Andrijevice 13. jula 1990. svečano proslavljen dan ustanka crnogorskog naroda 1941, a centralni govornik u ime vlasti u CG na toj proslavi bio je ondašnji sekretar Predsjedništva CKSK, g. Milo Đukanović. On je tu manifestaciju iskoristio, na krilima srpskog nacionalizma, kojima je onda politički letio, za demonstraciju prilično ekstremnog političko-ideološkog antialbanskog diskursa. Tada i u tom smislu, u svojoj besjedi, na rečenom skupu, M. Đukanović je apostrofirao, pored ostalog, i ovo: „Što se Kosova tiče, te naše bolne i duboke rane, sa akterima zavjere ‘Kosovo republika’, bilo da je riječ o tamošnjim separatistima ili o njihovim podstrekačima na Kosovu i izvan njega - nema razgovora osim onoga koji se vodi sa neprijateljem zemlje i na način kako se on vazda sa takvima vodio na ovim prostorima. Kosovo je bedem srpskog i crnogorskog naroda koji ne može pasti dok je nas i pokoljenja naših potomaka. Kosovo je dio Socijalističke Republike Srbije i svi građani koji u njemu žive moraju imati ista prava i poštovati važeće zakone i propise. Nebrojeno puta smo rekli: Kosovo se mora braniti svim sredstvima, pa zbog toga mjere koje preduzima SR Srbija za uspostavljanjem reda na svojoj teritoriji pozdravljamo i do kraja podržavamo“ („Pobjeda“, Titograd, god. XLVI, broj 8841 subota, 14. jul 1990, str. 5, izvještaj S. Fatića, „Niko nam nije darovao državu i slobodu“). Za ondašnjeg, propagandističkog oratora, M. Đukanovića ravnopravnost na Kosovu počivala je na pozdravu i podršci vlasti S. Miloševića, koja je, voluntaristički, suspendovala i ukidala legalna i legitimna prava Albanaca, koja su im bila zajemčena Ustavom SFRJ (1974).

Slijedila je, potom, u narednim godinama, DPS vlast u CG, Miloševićevu politiku i akcije njemu potčinjene srbizirane JNA i u razaranju Dubrovnika i uopšte osvajačkog rata na tlu Hrvatske, a od 1992. i u agresiji na Bosnu i Hercegovinu. DPS je, onda vodio, ne samo ratnohuškačku, već flagrantnu ratnu ekspanzionističku i nacionalističku politiku, a u CG je demonizirao i progonio izvorne crnogorske suvereniste, prominentne antiratne političke subjekte, poslenike slobodnog novinarstva i nezavisne pojedince i skupine u oblasti nauke i kulture. Režim ondašnjeg DPS-a počivao je na čestom i eklatantnom kršenju temeljnih ljudskih prava i sloboda, pružajući žestoki otpor vaspostavljanju državne suverenosti i nezavisnosti CG. O tome decidirano govori, između ostalog, i javni apel domaćoj i međunarodnoj javnosti, povodom agresije na jug Hrvatske, kojeg su, zajednički, 8. oktobra 1991. uputili „Crnogorski PEN Centar (na čelu sa akademikom prof. dr Pavlom Mijovićem) i „Crnogorsko društvo nezavisnih književnika“ (čiji je predsjednik tada bio pisac Branko Banjević), u kojem se, između ostalog, ističe i ovo: „Crna Gora je uvučena u apsurdni rat koji znači tragediju za sve jugoslovenske narode. Pod sjenkom toga rata u CG je likvidirano i ono malo sloboda i građanskih prava osvojenih posljednjih godina. Svako mišljenje ili postupak koji nije u skladu sa politikom zvanične vlasti, satanizuje se do neslućenih razmjera i smišljeno se atakuje na pojedince i intitucije“ (Citirano prema: Branko Vojičić, „Stvarnost zamagljenja propagandom“, „Monitor“, Podgorica, od. IV, broj 129, 9. april 1993, str. 47.)

Dugo vremena je vlast monolitnog DPS-a u CG svjesno i planski djelovala da demokratija, sloboda i državna samostalnost Crne Gore budu amputirani od nje same. Kao prilog za ilustraciju te činjenice relevantno je navesti i ono što je nekad (5. marta 1994.) govorio o režimu DPS-a i njegovim pogubnim rezultatima u CG reditelj iz Zagreba Veljko Miljkov Bulajić. Kasnije će Bulajić, iz raznih motiva, pa i onih personalno utilitarističkog karaktera, doživjeti ne samo mutatis mutandis, već će i radikalno promijeniti mišljenje i postati predani, pa i predizborni agitator DPS režima i njegovog kormilara, čemu smo i nedavno bili svjedoci. Tada je Bulajić saopštio: „Oni, DPS, ili kako se već zovu, su realizatori okupacije koju danas živi Crna Gora. Svojom istorijom, i časnom borbom, CG je zaslužila svoje mjesto u svijetu. Među civilizovanim narodom, u međunarodnoj ekonomskoj i kulturnoj komunikaciji. A što Crna Gora danas nije tamo gdje joj je mjesto - već u kužnom zabranu međunarodne izolacije - čija je to zasluga? Uvjeren sam da građani CG najbolje naslućuju odgovor i prepoznaju krivca“. (Veljko Bulajić, Zagreb, „Realizatori okupacije“, „Liberal“, Cetinje, god. V, serija III, broj 14, od 5. marta 1994., str. 3).

Ocjenjujući ondašnje loše i negatorsko postupanje režima DPS-a u CG u pogledu obnove crnogorske državne suverenosti i nezavisnosti, te njegovo djelovanje koje je bilo antagonističko prema afirmaciji crnogorskog istorijskog, nacionalnog i kulturnog identiteta i njenu zlehudu sudbinu u okviru „SRJ“, poznati crnogorski i evropski potvrđeni umjetnik, akademski slikar, kipar i pisac, crnogorski suverenista Dimitrije Popović iz Zagreba, onda je jasno poručio: „Nema sumnje da je Crna Gora nešto drugo. Niti jednog momenta DPS nije bio valjan tumač crnogorskih interesa, niti prava slika crnogorske kulture, istorije, crnogorske sudbine. To je, valjda već svima jasno“ (Dimitrije Popović, „Crna Gora je nešto drugo“,„Liberal“, Cetinje, god. V, serija III, broj 14, od 5. marta 1994., str. 3).

U isto vrijeme je, prognani crnogorski književnik i politički egzilant u Zagrebu Jevrem Brković, ispravno, činjenički i argumentovano, portretisao ondašnju strukturu vlasti u CG pod egidom jedinstvenog DPS-a, koja je produkovala ekstremno štetne rezultate po Crnu Goru i njeno društvo, kada je lakonski saopštio: „DPS - ta strašna tri slova - postala su, danas, mjera i jeziva slika crnogorskog poniženja“ (Vidi o tome: „Liberal“, Cetinje, god. V, serija III, broj 14, od 5. marta 1994., str. 4, Izjava Jevrema Brkovića).

Novinar i publicista iz Pariza Stanko Komnenov Cerović je, onda, jasno detektovao i obrazložio da je vlast DPS-a bila najobičnija ekspozitura stvarne vlasti i moći u Beogradu, kojom je raspolagao S. Milošević i njegova klika. Inherentno tome, S. Cerović je precizirao, pored ostalog, da postojeća „SRJ“ nije prava Jugoslavija, već Velika Srbija i dodao: „Crna Gora u toj državi ne može naći ništa osim negacije same sebe i cijele svoje istorije... Ništa se ne može očekivati od sadašnje vlasti u CG iz prostog razloga što je ta vlast iluzija, ona je ispostava prave vlasti koja je u Beogradu. Sve što bi mogli da učine ljudi na vlasti, u ime lične i crnogorske časti, je da daju ostavke, uz objašnjenje da neće da ostanu u istoriji kao saučesnici u uništavanju Jugoslavije i kao grobari Crne Gore“ (Stanko Cerović, „Ispostava beogradske vlasti, „„Liberal“, Cetinje, god. V, serija III, broj 14, od 5. marta 1994, str. 3).

Tako je tada, uistinu, bilo, iako bi, vlastodršci, tadašnji i sadašnji, iz DPS-a, najradije kad bi mogli, staljinističkim manirom, retuširati fotografije ili izbrisati tekstove koji su svjedočanstva o njihovoj političkoj i ideološkoj prošlosti.

Autor je diplomirani pravnik i istoričar, magistar i doktorand istorijskih nauka i saradnik u nastavi na Odsjeku za istoriji Filozofskog fakulteta Univerziteta Crne Gore u Nikšiću

( Novak Adžić )