Opstrukcija razvoja

Ovaj tekst posvećen je crnogorskim građanima, ljudima bez zaposlenja, svršenim srednjoškolcima i studentima prirodnjačkog usmjerenja, ljudima od struke, ideja biznisa... ali i lovcima i ljubiteljima prirode. Svima kojima lovno turistička privreda može biti životna šansa i zanimanje.

Kada dođe do toga da državni funkcioneri važnim nacionalnim projektima „podmeću nogu“ i „opošljavaju“ u ambijentu neograničene neodgovornosti, onda je, bojati se, stanje vanredno i upitno je svako racionalno i kreativno građansko postupanje.

Opstrukcija (l. obstructio) se semantički objašnjava kao sprečavanje, ometanje, kočenje… uglavnom podsjeća na nečije loše namjere. Prema nekoj ideji, činjenju, djelu… U primjeru projekta reforme lovstva opstrukcija ima izvornu participaciju. Kada pak, neometana opstrukcija preraste u destrukciju, postane dominantan odnos u nekoj oblasti i traje pod pokroviteljstvom države, onda je njen legitimitet popločan, a njen transfer u politiku države - izgledan. Upravo to se desilo sa državnim upravljanjem najvrednijim prirodnim biološkim resursima, naročito sa divljači i njenim staništima u Crnoj Gori.

Nedavno (5. marta) je poslije dugog i mučnog ugovaranja došlo do radnog sastanka najkredibilnijih ljudi iz državnih institucija, Univerziteta i nevladinog sektora (predstavnici struke i nauke) sa ministrom Tarzanom Miloševićem i njegovim saradnicima za oblast šumarstvo i lovstvo. Po prvi put ikad, na temu lovstvo, okupila se jedna referentna grupa domaćih stručnjaka.

Zadata tema je cjelovita reforma državnog odnosa i upravljanja sa divljači i lovištima a osnov je alarmantno stanje u svim segmentima ove oblasti i Preporuke za temeljnu reformu lovstva, koje je izradio Vladin Savjet za regulatornu reformu i unapređenje poslovnog ambijenta. U osnovi svega je nova Vladina politika po kojoj će se lovstvo organizovati iI razvijati prevashodno kao privredno turistička djelatnost!

Sastanak je pokazao potpunu saglasnost u ocjeni stanja i potpunu spremnost učestvovanja u projektu njegovog mijenjanja. Kroz aktivno učešće svih stručnih i naučnih kapaciteta kojima ova država trenutno raspolaže prema takvoj materiji. Sam ministar je u zaključku ovog sastanka uz najavu ”vrlo brzog nastavka rada”, naglasio da Ministarstvo do sada nije imalo rezultata u ovoj oblasti, da je potrebno definisati i napisati novu strategiju te da lovstvo treba definisati kao privredno-turističku djelatnost.

Istaknuta je nužnost ponovne izrade svih sistemskih dokumenata za ovu oblast, počev od Zakona, Elaborata o lovištima, Srednjoročnog Programa razvoja… Imperativno je naglašena nužnost da se u ovu oblast ponovo vrati struka i nauka. Predloženo je da se cjelokupan projekat odvija pod motom ”1000 radnih mjesta, 50 farmi divljači i više dana lova u godini”. Dogovoreno je objavljivanje javnog saopštenja o cilju, toku i sadržaju ovog sastanka.

Danima potom, u iščekivanju saopštenja, neformalno smo saznali da ga neće ni biti. Ali, ovdje se nećemo baviti ljudima koji opstruiraju ovaj projekat, nećemo se baviti lovnom mafijom i kriminalom u lovstvu… nećemo se baviti ničim što je posao državnog tužilaštva, policije, sudova

Zainteresovana javnost, pak, ne treba da ima nikakvu iluziju da će interesne grupe mirovati i da se nataloženi nerad, nebriga i problemi mogu riješiti brzo i bezbolno. Iznijećemo samo neke neprijatne, uznemiravajuće činjenice koje ovaj projekat čine vanredno teškim i osjetljivim.

• Država Crna Gora nema nikakvih validnih podataka o divljači i njenim staništima na svojoj teritoriji;
• država nema nikakvu Strategiju razvoja u ovoj oblasti i više od deceniju, praktično ne primjenjuje nikakve zakone, propise, konvencije, principe;
• država se odrekla državnog upravljanja nad divljači i lovištima, kao opštim dobrima i nema razvijen državni organ uprave;
• država, divljač i lovišta kao vrijedne nacionalne resurse, uporno daje na korištenje bez naknade, dokumentacije i monitoringa;
• država i njene lokalne samouprave nemaju nikakve dobiti i efekata razvoja od lovstva;
• država nema nikakvo institucionalno lovno obrazovanje, validnu stručnu literaturu, niti jedan naučno istraživački projekat u oblasti lovne divljači… cijela Crna Gora nema niti jednog obučenog lovočuvara!
• nadležno ministarstvo više od deceniju ne planira budžet za lovstvo i ne pomaže korisnike lovišta;
• država na svojoj teritoriji nema proizvodnju divljači, ograđena (posebna) lovišta, nema organizovanu reintrodukciju divljači u lovišta i monitoring kretanja u populacijama pojedinih vrsta;
• lovišta nemaju validnu i pouzdanu dokumentaciju (katastar), korisnici lovišta nemaju održivo planiranje (godišnji planovi, lovne osnove…), država nema kredibilne elaborate o lovištima, program srednjoročnog razvoja, lovni informacioni sistem (LIS)…

Nužnost reforme lovstva proizilazi iz već pomenutih činjenica, ali i zbog imperativne potrebe za održivim upravljanjem i razvojem. Konačno, i zbog velike društvene koristi od ovih nacionalnih dobara!

Začuđuje činjenica da lovci i njihove organizacije, koji su praktično jedini, cijelih stotinu godina čuvali crnogorska lovišta ne razumiju svoj interes za što više reda u lovstvu, kao i to da u lovištima ima više divljači, da u godini ima više lovnih dana,da na njihovoj teritoriji ima nekoliko farmi divljači…da se lovstvom mogu baviti kao biznisom - od čuvarske službe i lovnog menandžmenta do proizvodnje divljači, turističko ugostiteljskih poslova, trgovine, prerade, zanatstva…Crna Gora nema čak ni lovni suvenir!

Nikakva reforma lovstva ne smije biti na štetu osnovnim interesima domaćih lovaca - pravo na lov u skladu sa Zakonom, dobar kvalitet lovišta i divljači koja se lovi, pristojna materijalna izdvajanja, organizovanje društvenog života lovaca… Reforma lovstva je važan i nužan državni privredni projekat danas u Crnoj Gori, i u interesu je svih!

Danas je Crna Gora pred skriningom svih propisa kojima se reguliše upravljanje prirodnim resursima I životnom sredinom. Standardi EU i praksa drugih zemalja nemaju sličnosti sa tim što mi ovdje radimo. Djelatnost lovstvo može se razvijati samo po pravilima struke i nauke. To je rečeno i resornom ministru. Istina je da ovdje nemamo dobru tradiciju, nasljeđe i navike u organizovanju i upravljanju ovim resursima.

Malo šta može biti od koristi…od osnovnih podataka o divljači i lovištima do instituta prakse, lovne infrastrukture…stručne literature! Stručni časopis koji se desetak godina bavio i ovom oblašću, opstruiran je i ne izlazi. Ipak, postoji jedan broj ljudi i institucija koji ovaj projekat mogu iznijeti. Punu spremnost za to pokazao je Univerzitet CG, nacionalna Agencija za zaštitu životne sredine, Zavod za zaštitu prirode, neke specijalizovane NVO…

Potpisani, insistiramo da se u proces reforme lovstva uđe što prije uz angažovanje i prisustvo svih ljudi od struke i nauke iz Crne Gore i inostranstva, čime bi se napravio potpuni zaokret u odnosu na dosadašnju praksu u ovoj oblasti. Podsjetimo, Preporukama Vladinog tima za regulativnu reformu taj rok je označen kao drugi kvartal 2012. a on već teče!

Autori su učesnici pomenutog radnog dogovora u Ministarstvu poljoprivrede i ruralnog razvoja

( prof. dr Vladimir Pešić, dr Dragan Roganović, Rade Komar )