Jednokratnu pomoć dijele bez preciznih pravila i kriterijuma

Raste broj onih kojima je potrebna pomoć države, što govori i podatak da je ovogodišnji budžet za socijalna davanja povećan je za šest miliona eura, u odnosu na prošlu godinu.

Tokom 2011. država je potrošila oko 55 miliona eura na socijalnu i dječiju zaštitu, a za ovu se, prema Zakonu o budžetu, predviđa raspodjela od skoro 60 miliona eura.

Do većeg izdvajanja došlo je, kako je saopšteno iz Ministarstva rada i socijalnog staranja, zbog povećanja broja korisnika prava iz socijalne i dječje zaštite.

Zakonom su, međutim, previđeni uslovi, odnosno kriterijumi za ostvarenje najvaćeg broja prava na materijalna davanja.

To se, ipak, ne može reći za jednokratnu novčanu pomoć.

Tokom prošle godine, kako je saopšteno iz Ministarstva rada i socijalnog staranja, na jednokratnu pomoć samo iz podgoričkog Centra za socijalni rad dato je preko 50.000 eura.

U iste svrhe, na nivou cijele države podijeljeno je nešto ispod 300.000 eura.

"Do većeg izdvajanja došlo je zbog povećanja broja korisnika prava iz socijalne i dječje zaštite"

Iz tog Vladinog resora nije odgovoreno na pitanje po kojem osnovu je taj novac raspodijeljen.

Jovanović: Pravo na pomoć u skladu sa kriterijumima

Jednokratnu novčanu pomoć, prema riječima regionalnog samostalnog savjetnika u oblasti socijalne zaštite Vladana Jovanovića, može ostvariti porodica ili pojedinac koji se, zbog posebnih okolnosti koje utiču na stambeno, materijalno i zdravstveno stanje, nađe u stanju socijalne potrebe.

“Pravo na jednokratnu novčanu pomoć ostvaruje se u skladu sa kriterijumima i po postupku koje propisuje nadležni organ državne uprave”, kaže Jovanović.

Komentarišući veće izdvajanje države za socijalna davanja, Jovanović je objasnio da se tim novcem ostvaruje niz prava na materijalna davanja, kako u oblasti socijalne, tako i dječije zaštite.

Ipak, kako tvrdi, u okviru zakonski definisanih kriterijuma, pojavljuje se i sistemski propust nazvan “greškom uključenosti”, što znači da “s obzirom na propise i praksu u centrima za socijalni rad, postoji velika mogućnost da to pravo koriste i pojedinci odnosno porodice koje ne bi trebalo da ga koriste”.

“To predstavlja prostor za povećanje broja korisnika koji po intenciji zakonodavca ne treba da se smatraju siromašnima i ostvaruju pravo na materijalno obezbjeđenje. Ne može se tvrditi da je to značajan razlog za povećanje budžetskih sredstava za socijalna davanja u ovoj godini, ali postoji mogućnost da jednim dijelom jeste”, kaže Jovanović.

U 2011. raspodijeljeno oko 55 miliona

Osnovna prava iz socijalne zaštite su: materijalno obezbjeđenje porodice, lična invalidnina, njega i pomoć drugog lica, smještaj u ustanovu, smještaj u drugu porodicu, pomoć za vaspitanje i obrazovanje djece i mladih sa posebnim potrebama, zdravstvena zaštita, troškovi sahrane, jednokratna novčana pomoć.

Pored toga, osnovna prava iz dječje zaštite su: oprema za novorođeno dijete, dodatak za djecu, naknada po osnovu rođenja djeteta, naknada zarade za rad sa polovinom punog radnog vremena, odmor i rekreacija djece.

Oko 55 miliona prošle godine je raspodijeljeno na 21 opštinu i to preko sedam Centara za socijalni rad i tri samostalne lokalne uprave.

Najviše novca, gotovo trećina, data je Podgorici, dok je najmanje novca upućeno stanovnicima Šavnika 169.084 eura, Plužina – 180.000 i Andrijevice – 410.027.

Gotovo15 miliona eura “otišlo” je Podgorici, dok je za 13 opština na sjeveru izdvojeno 23 ipo miliona, a za šest gradova na jugu 8.5 miliona eura. Za prijestonicu dato je nešto preko milion eura.

Najviše novca, gotovo trećina, data je Podgorici, dok je najmanje novca upućeno stanovnicima Šavnika 169.084 eura

Podgorički Centar za socijalni rad, koji osim Glavnog grada pokriva i opštine Cetinje, Danilovgrad i Kolašin dobio je za socijalna davanja preko 17 ipo miliona eura. Od toga, 1.380.006 eura raspoređeno je na dječije dodatke. Najviše, preko milion, otišlo je u Podgoricu, 121.573 na Cetinje, 104.818 u Danilovgrad i 68.658 u Kolašin.

Ista ustanova raspodijelila je preko četiri miliona eura za materijalno obezbjeđenje porodice, od čega je tri miliona otišlo u Podgoricu.

Za kategorije socijalnog davanja pogrebni trškovi i povlašćena vožnja ove četiri opštine izdvojeno je oko 230.000 eura, od čega je 170.000 dato Podgorici.

Glavnom gradu pripalo je tri miliona eura za ostale kategorije socijalnih davanja - tuđa njega, invalidnina, porodični i domski smještaj, ishrana u vrtićima i porodiljsko, dok je za Cetinje, Danilovgrad i Kolašin – dato oko milion i četiri stotine hiljada.

Nikšićki Centar za socijalni rad, koji osim tog grada pokriva i Plužine i Šavnik raspolagao je tokom 2011. godine zbirnom sumom od 5.267.420 eura, od čega je gotovo pet miliona otišlo za socijalnu zaštitu Nikšićanima.

Najviše, 1.853.918 eura, dato je na materijalno obezbjeđenje porodice, a milion i tri stotine hiljada na porodiljsko.

Najviše, 1.853.918 eura, dato je na materijalno obezbjeđenje porodice, a milion i tri stotine hiljada na porodiljsko

Beranski Centar, koji pokriva i socijalnu zaštitu stanovnika Andrijevice, raspolagao je sa više od tri ipo miliona. Od toga, preko tri miliona otišlo je u Berane, a svega 410.000 stanovnicima Andrijevice.

Najviše novca u Beranama potrošeno je na materijalno obezbjeđenje porodice – preko milion ipo eura, dok je oko pola miliona dato za dječiji dodatak.

Za materijalno obezbijeđenje porodice, kada je riječ o Andrijevici, dato je tokom ove godine oko 200.000 eura, a za porodiljsko 26.246 eura.

Plav i Rožaje, kao posebne izdvojene cjeline koje ne funkcionišu u sklopu Centara za rad, dobile su zbirnu sumu od preko pet miliona. Od toga, 1.345.249 dato je opštini Plav, a 3.773.347 Rožajama. Najviše novca kada su ove dvije opštine u pitanju dato je na materijalno obezbjeđenje porodica (zajedno preko 3.800.000 eura) i porodiljsko (preko 1.700.000).

Najmanje novca izdvojeno je za pogrebno (12.000 eura), domski smještaj (3.436) i ishranu u vrtićima (oko 7.000 eura).

Bjelopoljski Centar dobio je 5.866.841 euro, od čega je gotovo pet miliona dato toj opštini a nešto manje od milion Mojkovcu.

Kada je riječ o socijalnim davanjima stanovništvu Bijelog Polja, najviše novca dato je na materijalno obezbjeđenje porodice (1.661.406 eura) i porodiljsko (1.356.686), a najmanje na pogrebno i ishranu u vrtićima (po 8 hiljada eura).

Mojkovčani, s druge strane, imali su najviše potraživanja u kategoriji porodiljsko odsustvo – čak 411.722 eura, a najmanje za pogrebno – 1.575 eura.

Pljevaljski Centar za socijalni rad raspolagao je sumom od preko dva miliona, od čega je toj opštini dato 1.902.885 eura, a 233.489 eura Žabljaku, drugoj opštini koju ta institucija pokriva.

Najmanje novca izdvojeno je za pogrebno (12.000 eura), domski smještaj (3.436) i ishranu u vrtićima (oko 7.000 eura)

Primorskim opštinama Bar i Ulcinj dato je 2.837.910 eura. Gotovo 800.000 eura dato je na porodiljsko za ove dvije opštine, a ista suma izdvojena je i za materijalno obezbjeđenje porodice. Najmanja suma data je za pogrebne troškove, za oba grada ukupno 5.378 eura.

Kotorskom Centru za socijalni rad dato je ove godine oko 3,2 miliona, od čega po 1,2 Kotoru i Budvi a oko 650.000 Tivtu.

Najviše novca, kada je riječ o te tri opštine, dato je na porodiljsko – preko 2,2 miliona i materijalno obezbjeđenje porodice – oko 400.000 eura.

Za opštinu Herceg Novi, kao posebnu budžetsku jedinicu, izdvojeno je oko 2,1 milion eura. Od te sume, najviše je potrošeno za tuđu njegu – gotovo 200.000 eura, a najmanje za pogrebne troškove – 2.000 eura.

HRA: Povećati iznos socijalnih davanja

NVO Akcija za ljudska prava pozvala je Vladu da hitno riješi dva goruća problema u oblasti socijalne i dječije zaštite: da se postojeći iznosi socijalnih davanja povećaju tako da obezbijede zadovoljenje osnovnih potreba korisnika i da se izvede revizija postojeće raspodjele tako da se pomoć pravedno i transparentno raspodjeljuje onima kojima je stvarno neophodna.

"Podsjećamo da najugroženiji u Crnoj Gori žive od socijalne pomoći (MOP) koja je sedam puta manja od cijene minimalne potrošačke korpe. Ovakva socijalna pomoć ne obezbjeđuje preživljavanje već podstiče razvoj sive ekonomije i ekonomsko izrabljivanje najsiromašnijih", saopšteno je iz te NVO.

Smanjiti “grešku uključenosti”

Jovanović objašnjava za “Vijesti” da je, ukoliko se sistem materijalnog obezbjeđenja gleda principijelno i sa aspekta socijalne pravde, potrebno smanjiti “grešku uključenosti”, jer “ona uslovljava da budžetski novac namjenjen siromašnim građanima ide onima koji nijesu siromašni”:

“Bez novčane potpore ostaju siromašni građani kojima je materijalna podrška od strane države, potrebna”.

U vezi sa tim, kako je kazao, u sistemu materijalnog obezbjeđenja u crnogorskom Zakonu o socijalnoj i dječjoj zaštiti postoji i greška isključenosti:

”Naime, broj siromašnih koji uslijed ove greške ne primaju materijalno obezbjeđenje, nije mali, ali je niži nego u drugim zemljama (Hrvatska, Srbija, BIH)”.

( Tanja Pavićević )