Stiže zakašnjela 1989.

Crnogorski autoritarni režim koji vlada dvadeset i dvije godine - bolje reći od 1945, ušao je u egzistencijalnu krizu. Uzaludan je Đukanovićev pokušaj da formiranjem Savjeta partije Vladu pretvori u Izvršno vijeće iz doba komunizma i produži život diktaturi. Režim je u nepomirljivom sukobu s vitalnim interesima društva. Trenutak neminovne istorijske promjene koju su Đukanović i drugovi spriječili 1989. godine, kad je pao Berlinski zid i totalitarni režimi u Istočnoj Evropi, neumitno se približava.

Demokratija je neophodni element modernosti, kao što su urbanizacija, industrijalizacija i sekularizacija. Stoga u modernom vremenu autoritarni režim ne može biti stanje stabilne društvene ravnoteže.

Socioekonomska nedjelotvornost crnogorskog režima postala je neizdrživa. Crna Gora ima najskuplju hranu, najskuplju električnu energiju, najskuplje gorivo, najskuplji telefonski impuls u regionu. Imaće i najveći procenat nezaposlenih ako izvrši racionalizaciju administracije po standardima Evropske unije.

Režim je proizveo i najveće socijalne razlike i najveći procenat siromašnih. U pljačkaškoj privatizaciji koju je sproveo, resursi zemlje su postali svojina malog broja režimskih predatora. Uništena je industrija koju nova klasa nije htjela da preuzme jer joj nije mogla obezbijediti tržišni monopol (pomorska flota, industrija građevinskih mašina, elektronska industrija, fabrike namještaja...). Ekonomski sistem primio je oblik predindustrijske oligarhije.

Kao što su klimatske promjene izazvale nestanak dinosaurusa, tako i zaostala oligarhija ne može opstati u uslovima konkurencije koji karakterišu modernu epohu. Razbijanje uspostavljenih monopola je formula da se oligarhijski režim pobijedi.

Iako oligarhija posjeduje veliku ekonomsku moć, ona je najranjivija na - ekonomskom polju. Nesposobna za moderno privređivanje, zadužuje buduće generacije na tržištima skupog kapitala i pokušava da sebi sličnima proda posljednje resurse da bi mogla da se “ugradi”. Treba je spriječiti u ovim nakanama tražeći transparentnost i najveće moguće učešće Evropske unije u donošenju važnih investicionih odluka.

Pošto je vladajuća partija postala sveprisutna poluvojna formacija za kontrolu društva, za razbijanje režimskih monopola nužan je antimonopolski savez. Nova vrsta solidarnosti i saradnje onih društvenih snaga koje se, po prirodi stari, mogu osloboditi kontrole režima: radnici, studenti, preduzetnici kojima je dojadilo da plaćaju reket, druge društvene grupe i slojevi, kako iz većinskog tako i iz manjinskih naroda.

Takav savez do sada nije bio moguć jer se Crna Gora dijelila po državnom pitanju. Vlast je opstajala na ovoj podjeli, a opozicija bila samo dekor koji svojom egzistencijom prikriva suštinu režima. Režim će pokušati da i antimonopolski savez razbije zloupotrebom državnog pitanja. Zbog toga na višak njegovog lažnog crnogorstva, prosrpska opozicija treba da uzvraća, ne zahtjevom za više srpstva, već zahtjevom za više pravde i demokratije.

Međunarodna zajednica će na antimonopolski savez u početku gledati sumnjičavo, bojeći se da on ne dovede na vlast partije koje će ponovo postaviti pitanje referenduma i izazvati bezbjednosni karambol u regionu. Međunarodne faktore treba uvjeriti, i djelom i kontaktima, da antimonopolski savez nije mješavina komunista i antizapadnjaka, već savez onih koji teže utemeljenju Crne Gore na evropskim vrijednostima. Koji hoće da se bore kao češki borci iz baršunaste revolucije i demonstranti arapskog proljeća – za oslobađanje od diktature i korupcije, za više slobode i više pravde. Za Crnu Goru koja će živjeti u jedinstvu svojih različitosti.

Režim će probati da zloupotrebom državnog aparata odbrani legitimitet pobjedom na izborima koji bi se održali nakon što Crna Gora dobije status pregovarača za ulazak u Evropsku uniju i turistička sezona privremeno ublaži oskudicu. Ako se izbori održe, opozicija treba da ih bojkotuje, a antimonopolski savez odbije da ih prizna. Konačni cilj nije rušenje Lukšića ili bilo kojeg DPS-ovog premijera, već tehnička vlada koja bi bila formirana prije izbora. Da u roku od godinu dana razdvoji državu od partija i pripremi prve slobodne izbore u istoriji Crne Gore.

Ako antimonopolski savez dobro obavi svoj zadatak, režim se uskoro više neće moći oslanjati na represivni aparat i tajne službe jer će i oni otkazati poslušnost. Tako su završili svi autoritarni režimi u istoriji.

( Miodrag Perović )