Privatizacija Telekoma: A zašto se ovo prodaje?

2004. godina... To je godina kada je otpočeo onaj besmisleno smiješni dvogodišnji rast kvaziakcija na berzi, gdje su naše domaćice bile glavni mali investitori, čiji je uloženi euro, između sarmica, brisanja prašine ili kakve čorbe, bio osnovica četvorostruke zarade. Na papiru i grafiku kratkovremenih pohvala regulatora, ali ne i u zbilji života, bez za odabrane.

U nastavku čitanja odluke o planu privatizacije 2004. godine, to bješe godina kada smo tražili, zbog značaja zaposlenih, strateškog partnera za Obod, Radoje Dakić, Mladost iz Bijele, Lenku BP, Velimir Jakić, Rudnike boksita, Eksport drvo Kolašin i tako redom za dvadeset tri takve kompanije, istkanih u liku djece AB revolucije, koje je ta ista revolucija pojela za doručak mnogo prije 2004. godine.

Samo su Javorak Nikšić i Rudnik uglja Pljevlja pozitivni primjeri sa ovog sablasnog spiska iz člana 3.2. Usputno, u članu 4. Pobjeda, dika propalih ulaganja nas kao poreskih obveznika, je bila gdje je i dan-danas – na prodaji.

Stručno i sistemski se treba zahvaliti menadžerskom timu Plantaža (ranijem i tekućem) što na svaki način uspijevaju da otkače neoliberalne napade na ovo lokalno bogatstvo

Kako je ovom regulativom bila propisana “tješnja saradnja“ sa Amerima i Evropljanima (član 6), kao i nizom drugih internacionalnih i lokalnih institucija, onda je tekuće spinovanje javnosti da su tamo neki regulatori, a na osnovu njihove tužbe pred Njujorškim okružnim sudom, neznaveni, potpuno deplasirano i nelegitimno.

Ovdje je važno izreći sljedeću digresiju: stručno i sistemski se treba zahvaliti menadžerskom timu Plantaža (ranijem i tekućem) što na svaki način uspijevaju da otkače neoliberalne napade na ovo lokalno bogatstvo, pa i po cijenu plaćanja sinekure u upravnom odboru ili porodičnih putešestvija u Brazil. Kao što je dobro da su nam lučki kapaciteti sačuvani, i pored ličnih sinekura malih i velikih iz koalicije.

Imena firmi još samo na ćikarama...

Najveću profesionalnu tugu pobuđuje spisak od preko 200 preduzeća planiranih da budu privatizovani putem berzanske prodaje. To je očigledan poraz odgovornog zastupanja ukupnog javnog interesa naše zajednice, jer ni Agropolimlje, ni Kartonaže, ni “Marko Radović”, ni “19. decembar”, ni razni društveni standardi, ni slične firme nisu danas odmakle od decenijskog ruiniranja instituta imovine, koja je imala značajne vrijednosti te davne 2004. godine.

Neprikosnoveni simbol svih ovih preduzeća je ona u vlagu zagrizla, divljim granama i pacovima/zmijama ukrašena, oburdana zgrada Solane - Ulcinj

Neprikosnoveni simbol svih ovih preduzeća je ona u vlagu zagrizla, divljim granama i pacovima/zmijama ukrašena, oburdana zgrada Solane - Ulcinj.

Stoga, ne treba da čudi što je u segmentu poslovnog prava i rješavanja decenijskih imovinsko-pravnih procesa, u vezi s vlasništvom bivših kompanija, neefikasnost sudova razvojno ubitačna.

Imena ovih kompanija se možda još samo nalaze na prašnjavim, prevrnutim ćikarama kafe i pojedenim burecima uništenim koricama sudskih dosijea, koji spavaju dugogodišnjim snovima, bez namjere da se probude. Kao da se čeka neka ruka spasa, da se posao sam od sebe završi i da niko ne potpiše ili presudi ništa.

Očigledan konflikt interesa

Nego idemo dalje... U odluci Tenderske komisije od 21/06/2004 br. 02-357/2 bečki konsultantski tim (paragraf 2), u vezi s jednom bankom, RAIG imenovan je, kao finansijski/privatizacioni/međunarodni savjetnik (napomena: od strane savjetnika angažovana je advokatska kuća iz Beograda, kao poslovna podrška pripremi pravne dokumentacije, pa se samo može pretpostaviti da su advokati plaćeni iz sredstava savjetnika zaduženog za finansijski i pravni konsalting).

Zakona o konfliktu interesa nije bilo, nego su se kroz intenciono nedostatnu regulativu procesa privatizacije rješavala pitanja u vezi s konfliktom interesa

Ovom odlukom se potvrđuje da nije bilo javnog tendera tokom izbora savjetnika, nego pozivnog pisma (citat: “kratka tenderska procedura“), i da je izbor bio na osnovu analize, koja u obrazloženju nije uopšte strukturirana, tako da tekst dispozitiva odluke više sliči literarnom štivu, dok bi trebalo da sadrži jasne razloge zašto su drugi, austrijska i EU kompanija ocijenjene slabije.

Samo kao informacija - odluke naših važnih institucija u postupku privatizacije potpisuju se od istih profila javnih djelatnika koji se istim dokumentom kod komplementarnog tijela zadužuju za naredne aktivnosti.

To je očigledan konflikt interesa, sa stručnog i sistemskog stanovišta. Ali, Zakona o konfliktu interesa nije bilo, nego su se kroz intenciono nedostatnu regulativu procesa privatizacije rješavala pitanja u vezi s konfliktom interesa, kao što je usputno istaknuto u odluci o planu privatizacije, član 5.

Interesovao ih samo monopol

Strategija privatizacije Telekoma (inostrani konsultant ga akronimuje CGT) je pripremljena u vidu prezentacije na našem i engleskom jeziku (avgust 2004). Primarno se ističe tehnička atraktivnost kompanije (“technical atractinvness“), što pobija žalopojke na račun kvaliteta kupljene kompanije.

U jednoj rečenici se konsultant stručno ponižava naglašavajući da, usljed liberalizacije na lokalnom tržištu nekom narednom prilikom, se može desiti da je cijena prodaje Telekoma nepovoljna

“Najvažnija transakcija u zemlji“, zbog veličine kompanije kao poslodavca i poreskog obveznika, trebalo je da vodi boljoj usluzi prema klijentima, i korektnijoj cjenovnoj politici.

U jednoj rečenici se konsultant stručno ponižava naglašavajući da, usljed liberalizacije na lokalnom tržištu nekom narednom prilikom, se može desiti da je cijena prodaje Telekoma nepovoljna. O kakvoj niskoj cijeni za monopolistu se može govoriti; čak je i novopridošli direktor CGT-a potvrdio na neuspješnom PR jutrenju sa novinarima da ih je, kao investitore, interesovao samo monopol.

Ovdje se otkriva suština lokalno neoliberalno dirigovanog savjetništva, pošto se diskreciono izabrani konsultanti esnafski tipično trude da ne budu odgovorni, a žele biti zaprška za svaku regionalnu profitnu čorbu. Preporuka koja kaže “...da je strateška prodaja jedini izbor“ za CG Vladu, u cjelosti umanjuje vrijednosti bilo kakvog potkovanog savjeta. Rječnik isključivosti ne bi trebalo da bude sredstvo odgovornih i strukom vođenih konsultanata.

Posredni sastavni dokument Strategije, odnosno tendera, je Informacioni memorandum.

Zanemarujući sladunjave marketinške elemente, koji uobičajeno prate pripremu ovakvih dokumenata, ipak se ne može zaobići bespogovorni kvalitet “blaga za prodaju“: od “visokog rasta saobraćaja“, preko “razvijenosti fiksne mreže“ do “visoko profitne kompanije sa snažnim novčanim tokovima“ (bolje od regionalnih konkurenata) i “razvijenog pravnog-regulatornog okvira“.

Čitajući dvjestotinak stranica ovog memoa, sljedstveno se suočavate sa pitanjem – a zašto se ovo prodaje.

Autorka je ekonomska i finansijska analitičarka

( Mila Kasalica )