Zbog čega Rusija podržava režim u Siriji?

Jedan istaknuti ruski diplomata kazao je juče da nacrt rezolucije UN, kojim se zahtijeva da se sirijski predsjednik Bašar al Asad povuče, predstavlja „put u građanski rat“, dok su sirijske trupe okupirale oblasti pod kontrolom pobunjenika zasipajući ih paljbom iz topova i automatskog naoružanja.

Broj poginulih u jučerašnjoj ofanzivi dostigao je 100, što taj dan čini jednim od najkrvavijih od početka pobune prije gotovo jedanaest mjeseci, navela je agencija Asošiejtid pres.

Prema procjenama UN, u decembru je tokom protesta i sukoba poginulo više od 5.000 ljudi. Sirija navodi da su ekstremisti ubili više od 2.000 pripadnika snaga bezbjednosti.

Rasprava o nacrtu rezolucije o Siriji

Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija sastao se juče kako bi razmotrio Nacrt rezolucije koju podržavaju Zapad i Arapska liga. Međutim, Rusija će najvjerovatnije uložiti veto na bilo kakav dogovor o odlučnijoj akciji protiv Damaska.

„Nacrt rezolucije o Siriji neće dovesti do postizanja kompromisa“, napisao je na svom Tviter nalogu zamjenik ruskog šefa diplomatije Genadij Gatilov. „Insistiranje na ovoj rezoluciji predstavlja put u građanski rat.“

Rusija je jedna od najsnažnijih Asadovih saveznica dok ovaj autoritarni lider pokušava da uguši pobunu. Moskva je u oktobru uložila veto na prvi pokušaj Savjeta bezbjednosti da osudi represiju i nije pokazala znake da je promijenila mišljenje o svom protivljenju.

Kremlj je ranije ovog mjeseca poslao jasnu poruku kada je njihov nosač aviona „Admiral Kuznjecov” pristao u sirijsku luku Tartus. Onda je prošle nedjelje Moskva navela da Nacrt rezolucije kojim se Asad poziva da odstupi „prelazi njihovu crvenu liniju“.

Ruski interesi

Ruska podrška Siriji datira još iz vremena Sovjetskog Saveza. Postoji više faktora njihovog neprekidnog partnerstva – istorijske veze, ekonomski interesi i geopolitika, navedeno je u analizi „Njujork tajmsa”.

Rusija je nedavno prodala Siriji oružje u vrijednosti od 4 milijarde dolara uključujući i borbene avione i napredne projektile. Ruske poslovne investicije u Siriji koje obuhvataju infrastrukturu, energiju i turizam vrijedne su oko 20 milijardi dolara.

Međutim, upravo finansijske investicije snažno utiču na međunarodne kritike. Sjedinjene države su, na primjer, uložile milijarde u Mubarakov režim u Egiptu, a ipak su mu uskratile podršku kada su protesti eskalirali.

Rusija je odbila da slijedi ovaj primjer u Siriji, demonstrirajući da je voljna da proguta kritike. Za Kremlj je, čini se, važnije da pokaže samouvjerenu i suverenu spoljnu politiku koja prkosi Zapadu.

Rusija ima značajne geopolitičke i strateške obzire koji diktiraju podršku Damasku. Kao najvećem svjetskom proizviđaču nafte i drugom najvećem izvozniku, Rusiji nije potrebna nafta iz arapskog svijeta. Moskva takođe ima koristi od kontrolisanja regionalnih energetskih tržišta. Iz tog razloga Rusija ne treba da se trudi da odobrovolji dominantno sunitski arapski blok, koji se trenutno, u tandemu sa Zapadom, opire Asadovom režimu.

Pored toga, kako piše njujorški list, Rusija ima sopstvenih problema sa islamistima na Kavkazu i u centralnoj Aziji i plaši se da bi pobune slične sirijskoj mogle izbiti u oblastima poput Dagestana, Abhazije, Ingušetije ili Čečenije. Podržavajući saveznika u Siriji, Kremlj šalje snažnu poruku disidentskim grupama koje bi možda željele da se bore protiv nepopularnih vlada unutar Ruske Federacije.

Suprostavljanje zapadnim interesima

Sirijski režim Rusiji daje ključno strateško sredstvo: luku Tartus. Nedostatak ovakve luke mučio je Rusiju i njene globalne ambicije vjekovima, a postoje nagovještaji da je to bio jedan od razloga njihove invazije na Avganistan.

Važnost luke danas možda nije tolika kolika je bila u sovjetskim vremenima, ali nesmetani pristup velikim morima ostaje pokretačka snaga ruskog strateškog razmišljanja, pošto su glavne ruske luke ili okovane ledom tokom većeg dijela godine ili okružene moreuzima koje kontrolišu druge sile.

Tartus, u kome je stacionirana ruska mediteranska flota je za Kremlj vrijedan odbrane. Nedavna pošiljka oružja koja je isporučena u tu luku naglasila je odlučnost Rusije da se drži svog multimilijarderskog ugovora ignorišući embargo EU na oružje. Luka je dograđena kako bi mogla da primi veća plovila, a Asad je izjavio da bi ona mogla biti baza za neke od moskovskih ratnih brodova sa nuklearnim naoružanjem.

Na kraju, ruske odvažne izjave i postupci podrške Asadovom režimu predstavljaju hladno kalkulisanje usmjereno da se oživi njihova pozicija svjetske supersile, zaključuje se u analizi „Njujork tajmsa”. Dok Rusija ima priličan broj ekonomskih i strateških razloga da nastavi podršku, Sirija, prije svega, nudi Kremlju priliku da se suprotstavi zapadnom uticaju na Bliskom istoku.

Podrška Asadovom režimu nije zasnovana na ideološkim ili moralnim ubjeđenjima, nego na prostoj političkoj moći.

Ili kao što je Fjodor Lukjanov, urednik za Rusiju u časopisu „Global Affairs journal“, napisao: „Ovaj stav je ciničan, ali na Bliskom istoku nema idealista. Svako gleda sopstvene interese koji su u potpunosti različiti od onoga što se izjavljuje“.

( Danka Vraneš Redžić )