Crnogorska porodica suočena sa krizom vrijednosti

Najveći broj roditelja u Crnoj Gori zaokupljen je egzistencijalnim problemima. Obično nemaju dovoljno vremena da se posvete svojoj djeci, a ako ga i imaju kakav sistem porodičnih vrijednosti prenose djeci?

Kakve vrijednosti promovišu škole i mediji u Crnoj Gori danas?

„Savremena porodica se, kao i pojedinac, suočava s brojnim ekonomskim problemima, vrijednosnim i uopšte sociokulturnim krizama društva koje, nužno, vode u transformaciju njenih osnovnih funkcija“, kaže za "Vijesti" antropolog doc. dr Lidija Vujačić.

Smatra da su te promjene nagle, time i stresne, za njene članove, a redefinisani sistem vrijednosti uvodi i novu praksu koja prilično mijenja dosadašnju, pretežno patrijarhalnu, ,,koncepciju“ porodice u Crnoj Gori.

„Ona gubi ulogu glavnog ,,koordinatora“ u vaspitanju mlađih članova“, smatra Vujačić.

Marginalizovana profesija profesora

Navodi da porodica nije postojana kao ranije, ima više razvoda i nije jedini oblik zajedništva.

Smatra da se u jednom segmentu za mlade stvara mogućnost da više nego do sada, po sopstvenom nahođenju, kreiraju potencijalni porodični koncept.

„Ali, s druge strane, društvo ne nudi praktično 'nadomješćenje' za nekadašnji ušuškani porodični ambijent“, kaže Vujačić.

Što se tiče škole i njene uloge u prenošenju sistema vrijednosti, Vujačić kaže da škola, slično porodičnoj zajednici, kao važan činilac u socijalizaciji mladih, mijenja ulogu.

„Nažalost, od nje se previše očekuje, a malo ili nimalo ne ulaže“, smatra Vujačić.

Kako kaže, „društvo je marginalizovalo plemenitu profesiju profesora“.

Napominje da roditelji u trci za zaradom od škole previše očekuju, a đaci su najčešće prepušteni najviše sebi i svojoj još uvijek nezreloj ličnosti da bi se adekvatno, u vrijednosnom smislu, orijentisali.

Lidija Vujačić

Vujačić kaže da ne čude rezultati brojnih istraživanja koji pokazuju kako mladi, u skladu s tranzicionim vremenima, percipiraju ,,idealan“ način da se profesionalno ostvare, ko su im uzori i sl. „Uglavnom, riječ je i o ljudima i profesijama koje su njihovi roditelji doživljavali na posve drugačiji način, često i kao ljude sa margina: estrada, novopečeni biznismeni.Došlo je do devalvacije i znanja i ideala“, navodi ona.

Sistemi vrijednosti se mijenjaju paralelno s promjenom društva u cjelini i evidentne su i na globalnom i na lokalnom planu, kaže Vujačić.

Napominje da je, s jedne strane, logično da je tradicionalni sistem vrijednosti ,,na izdisaju“, jer više ne živimo, niti bi to bilo pozitivno, u patrijarhalnom, konzervativnom ili nekom sličnom ,,limitiranom“ sociokulturnom okviru.

„Ali, s druge strane, savremeni pojedinac se prilično osjeća 'pogubljeno' u (post)modernom društvu“, kaže Lidija.

Smatra da je nestao stari, tradicionalni model poimanja i 'realizacije' života, a nije uspostavljen kvalitetan novi, alternativni, vrijednosni sistem u kojem bi, shodno tehnološkom napretku, mogao da se ostvaruje i najviši stepen sloboda, individualnih i kolektivnih moralnih načela.

„Čini se da nas masovna kultura i uopšte potrošačko društvo, koliko god bili veliki korak u odnosu na prethodno stanje, stavlja u jedan novi okvir 'robovanja' i nesloboda“, smatra Vujačić.

Navodi da se to ne dešava direktno i agresivno, već zavodljivo, kroz sferu zabave i zasljepljujuće, lake estetike i uopšte ,,svedene“ masovne kulture.

Kada je o medijima riječ, Vujačić navodi kako značajno kreiraju dominantni vrijednosni sistem.

Napominje da kultura, odnosno društvena atmosfera koju kreiraju mediji određuje većinu sadržaja svakodnevnog života, naročito suvereno vladajući slobodnim vremenom.

„Masovni mediji više nego bilo ko ili bilo šta drugo u društvu kreiraju vrijednosne i estetske standarde“, smatra Vujačic.

Smatra da mediji utiču na dominantne sudove javnog mnjenja povodom pozitivnog i negativnog, lijepog i ružnog itd.

Takođe navodi da na isti način formiraju socio-kulturne modele po kojima auditorijum procjenjuje šta je uspjeh, a šta neuspjeh, šta je moć, a šta je slabost i slično.

„U tom kontekstu, mediji normiraju i način ponašanja, oblačenja“, kaze Vujačić, napominjujući da utiču i na način razmišljanja, osjećanja, vjerovanja, kao i na dominantne društvene stavove, poput onih o socijalnim, nacionalnim, kulturnim ili nekim drugim višim pitanjima.

Smatra da su naročito aktivni u plasiranju, često i favorizovanju ili manipulaciji, određenim političkim ili ideološkim pitanjima.

„Veći dio auditorijuma nema subverzivnu sposobnost da samostalno i kreativno procjenjuje šta je istina, a šta je laž, šta je korektno, a šta ne. Ili, pak, ima, ali je iz različitih razloga ne koristi”, kaže Vujačić.

( Nađa Milović )