Zavirite u speleološki Eldorado

Gotovo sve lako dostupne pećine u Nacionalnom parku Skadarsko jezero, devastirane su, a stručnjaci koji su ih istraživali tokom proljeća i jeseni, u njima su nalazili klopke za prikupljane faune.

Klopke, kako tvrde upućeni, najčešće postavljaju inostrani istraživači, koji se tim poslom bave bez dozvole i prijave nadležnim organima.

Stručna saradnica za zaštitu faune u Nacionalnim parkovima Crne Gore Marina Đurović kazala je da, uprkos tome što Crna Gora predstavlja “speleološki Eldorado”, država neu ponudi nema turističke ture koje bi obuhvatile obilazak pećina.

Vjerovatno i taj detalj - da od pećina nema ekonomske koristi, nadležne “tjera” da se previše ne bave i brinu o tom istraživanju...

Prema podacima Speleološkog društva Crne Gore, ispitano je više od 600 speleoloških objekata i pravu atrakciju predstavljala bi Lipska pećina na Cetinju, Novakovića pećina kod Bijelog Polja, Đalovića klisura...

“Klopke postavljaju inostrani istraživači"

Đurović je “Vijestima” rekla da su istraživači zaključili kako su gotovo sve poznatije pećine blago devastirane.

“Klopke postavljaju inostrani istraživači bez prethodno pribavljene dozvole, što je Zakonom o zaštiti prirode i Zakonom o nacionalnim parkovima jasno zabranjeno. Svakako mjere zaštite treba pooštriti”, upozorila je ona.

Đurović je kazala da su pećinski ekosistemi formalno zaštićeni Zakonom o zaštiti prirode, ali da je, uprkos tome, krajnje je vrijeme da se posveti potpuna pažnja pitanjima zaštite prirodne raznovrsnosti u Crnoj Gori.

“Kada znamo šta za nauku znače pećine kao utočišta jedinstvenih životinjskih vrsta, onda se sa velikom zabrinutošću govori i o stepenu njihove ugroženosti. Negativan antropogeni uticaj na neka od najpoznatijih, ujedno i najpristupačnijih podzemnih skloništa u Crnoj Gori je veoma izražen i ogleda se u promjenama mikroklimatskih uslova, što govori o potrebi hitne zaštite, prevashodno pećina“, ocijenila je Đurović.

Stanovništvo raspoloženo da pomogne

Obilazeći teren Skadarskog jezera i raspitivajući se kod lokalnog stanovništva, kako je kazala ona, došli su do zaključka da gotovo da nema sela koje u svom okruženju ne posjeduje makar jednu pećinu. Istraživano je u Murićima, Gornjim i Donjim Seocima, Virpazaru, Trnovu, Poseljanjima, kao i u okolini Rijeke Crnojevića, Dujeva, Jankovića Krša, Dodoša, Karuča i Prevlake.

Istraživači su uspjeli i da naprave katastar speleo objekata za NP Skadarsko jezero

„Generalno, sve obiđene pećine su lokalno poznate i do njih smo dolazili kroz razgovor sa stanovništvom koje je bilo vrlo raspoloženo da nam pomogne, jer neke od njih nijesu ucrtane na karti Crne Gore”, kazala je ona.

Istraživači su uspjeli i da naprave katastar speleo objekata za NP Skadarsko jezero koji sadrži podatke o istraženim pećinama, geografskim koordinatama, morfološkim, geološkim i klimatskih karakteristikama, popisani su arheološki nalazi, podaci o slijepim miševima i drugom pećinskom svijetu.

Cilj istraživanja je bio da se prepozna deset i istraži pet speleo objekata. Do sada su stručnjaci iz Nacionalnih parkova Crne Gore, Prirodnjačkog muzeja i NVO “Outdoor club” u okviru IPA projekta “Priroda za budućnost” registrovali 21 pećinu, ali, kako su kazali, to nije konačan broj.

Najavljeno je da će uskoro biti publikovano istraživanje u NP Skadarsko jezero, a katastar će biti predat svim institucijama.

Unikatne prirodne pojave

Pećine u NP Skadarsko jezero bile bi privlačne turistima, ali projekatom nije obuhvaćena njihova valorizacija i opremanje u turističke svrhe, već samo utvrđivanje stanja i potrebe njihove zaštite.

„Takav zahvat iziskuje veliki novac, a i neophodna su dalja istraživanja o tome šta i kako prezentovati javnosti. Nacionalni parkovi su projektom uredili staze do Obodske pećine na Rijeci Crnojevića i do Pećine u Murićima“, objasnila je ona.

Đurović je ocijenila da bi se pećine mogle iskoristiti kao atraktivni turistički lokaliteti, jer “svaki od podzemih objekata ima svoje specifične i unikatne prirodne pojave koje bi zaštitom trebalo održati”.

Slovenci rade pravu stvar

Govoreći o turističkoj valorizaciji pećina, Đurović je navela primjer susjedne Slovenije koja ostvaruje ogromne prihode od Postojanske i Škocjanskih jama.

Iz Nacionalnih parkova pozvali su sve opštine koje gravitiraju u nacionalnim parkovima da zajednički učestvuju u pronalasku donatora zainteresovanih za taj vid turističke ponude.

Iz Nacionalnih parkova pozvali su sve opštine koje gravitiraju u nacionalnim parkovima da zajednički učestvuju

„Smatramo da bi Lipska pećina koja se nalazi u opštini Cetinje bila dobar primjer saradnje Nacionalnih parkova i opština, čime bi se zasigurno unaprijedio segment turističke ponude, ne samo Cetinja i NP Lovćen, već i države u cjelini“, kazala je ona.

Istražuje ko stigne

Da su crnogorske pećine devastirane ranije su upozorili i speleolozi iz Planinarsko – speleološkog društva “Akovo”, ističući da bi naši speleolozi završili u zatvorima da u inostranstvu rade na način na koji strani speleolozi rade u Crnoj Gori.

Tada su iz tog društva ocijenili da je stanje u toj oblasti haotično, da se istraživanja i posjete pećinama obavljaju bez ikakve kontrole, kao i da strani speleolozi nemaju obavezu da se prijave nadležnim organima.

U Crnoj Gori bez kontrola nadležnih organa i lokalnih speleoloških društava, kako je kazali iz “Akova”, istraživali su Česi, Francuzi, Mađari, speleolozi iz okruženja.

( Milica Novaković )