Stupio na snagu kontroverzni mađarski Ustav

Novi mađarski Ustav, koji uprkos kritikama u zemlji i u svijetu uvodi kontroverzne reforme centralne banke, pravosuđa i izbornog zakona, stupio je 1. januara na snagu.

Lijeva opozicija i zeleni optužuju konzervativnog mađarskog premijera Viktora Orbana da je autokarata, a Evropska unija ga je upozorila da novi zakoni nisu u skladu sa zakonima Evropske unije dok je Vašington izrazio bojazan za demokratiju u njegovoj zemlji.

Prema novom Ustavu zemlja se više ne zove Republika Mađarska već samo Mađarska, a uvedeno je i izričito pominjanje Boga u rečenici "nek Bog blagoslovi Mađare".

Sa parlamentom u kome njegova konzervativna stranka Fides ima dvotrećninsku većinu Viktor Orban dao je nizu zakona ustavni značaj, što znači da se mogu mijenjati samo sa glasovima dvije trećine poslanika. Malo je vjerovatno da će neka buduća vlada moći da ima toliko veliku većinu.

Orban je pored restriktivnih zakona uveo kontrolu nad javnim medijima, gdje je bilo masovnih otpuštanja ili slanja neposlušnih novinara u penziju

Jedan od spornih zakona je zakon o "finansijskoj stabilnosti" kojim se uvodi jedinstveni porez na prihod od 16 odsto. Ta mjera vezuje ruke nekoj budućoj vladi da donosi odluke o budžetskim pitanjima i znatno otežava mogućnost uvođenja hitnih fiskalnih mjera ukoliko bi deficit nekontrolisano rastao.

Sporni zakon o centralnoj banci usvojen je 30. decembra, i mada su prihvaćeni neki amandmani koje je tražila EU, najkontroverznije odredbe su ostale nepromijenjene.

Evropska unija i Međunarodni monetarni fond smatraju da se tim zakonom smanjuje nezavisnost centralne banke i omogućava politički uticaj na nju.

MMF i EU su već u decembru povukli iz preliminarnih razgovora sa Mađarskom zbog insistiranja vlade premijera Orbana da se uvedu zakoni koji omogućavaju politički uticaj na centralnu banku i smanjivanje njene nezavisnosti. Usvajanje tih zakona moglo bi da ugrozi buduće pregovore.

Na političkom planu novi Ustav retroaktivno za zločine koje su počinili komunisti do 1989. smatra odgovornim vođe sadašnje Socijalističke partije (bivši komunisti), zbog čega su socijalisti optužili Orbana da uvodi diktaturu.

Is oblasti religije smanjuje se sa 300 na 14 broj zajednica koje imaju prava na javne subvencije.

Orban svoje bliske saradnike postavio na sva odgovorna mjesta u državnom aparatu, uključujući u sektoru privrede, policije, pravosuđa i vojske

Novi Ustav takođe dodiruje i privatni život jer se u njemu određuje da je embrion ljudsko biće od početka trudnoće zbog čega građanski pokreti i opozicija strahuju da će ubuduće biti teškoća oko abortusa.

U tekstu se takođe navodi da se brak može sklapati samo između muškarca i žene čime se isključuju istopolni brakovi.

Orban je pored restriktivnih zakona uveo kontrolu nad javnim medijima, gdje je bilo masovnih otpuštanja ili slanja neposlušnih novinara u penziju.

"Klubradio", jedini opozicioni radio, izgubio je frekvenciju.

Bivši belgijski premijer i predsjednik Liberala u Evropskom parlamentu Gi Verhofštat smatra novi mađarski Ustav "Trojanskim konjem za autoritarniji politički sistem zasnovan na očuvanju vlasti jedne partije".

Agencija Frans pres podsjeća i da je Orban svoje bliske saradnike postavio na sva odgovorna mjesta u državnom aparatu, uključujući u sektoru privrede, policije, pravosuđa i vojske, a mnogi od njih imaju mandat od devet do dvanaest godina.

Buduća vlada neke druge partije će prema tome raditi, bar u početku, sa neprijateljskim državnim aparatom u potpunosti u rukama partije Fides.

( Beta )