Federalne priče

Rezolucija

Sredinom novembra u Briselu sam prisustvovao sastanku Unije evropskih federalista (UEF) na kojem je usvojena Rezolucija o mogućim rješenjima za politički haos na kontinentu, uzrokovan neodgovornošću halapljivog bankarskog sektora i neadekvatnim političkim rukovođenjem. Rezolucijom se traži uvođenje strogih EU mjera za suzbijanje neplaćanja poreskih obaveza uz postepeno uspostavljanje EU taksi, čime se popločava put ka većem budžetu Unije sposobne da građanima pruži kvalitetna javna dobra.

Formiranje zajedničke fiskalne politike kroz jaču institucionalnu infrastrukturu - sa federalnom ekonomskom vladom i snažnijim angažmanom Evropskog parlamenta kao neposredno izabranog tijela - cilj je do kog bi se došlo hitnim organizovanjem ustavne konvencije.

Prosljeđujući ovu rezoluciju Spinelli grupi EU poslanika, UEF je pozdravio napore da se uspostave transnacionalne izborne liste čime bi se jednom Italijanu omogućilo da glasa za njemačke predstavnike u Strazburu ili jednom Čehu da glasa za francuskue poslanike. Štaviše, UEF je urgirao da inicijativa evropskih građana, uvedena Lisabonskim ugovorom, zaživi kako bi se kroz solidarnost milion Evropljana izvršio konkretan pritisak na institucije, predlozima za federalizaciju poreske, budžetske, spoljne i drugih politika EU. Nakon što je crnogorska sekcija UEF-a primljena kao kandidat, napustio sam skup uvjeren da se federalni duh može razviti, te odlučan da se još oštrije suprotstavim euroskepticizmu.

Koščata djevojka

Umoran od sastanka, vraćam se u stan bivše fakultetske koleginice, Ruskinje odrasle u Njujorku sa prebivalištem u Beču i poslom u Briselu. U trpezariji, njena cimerka, koščata Belgijanka izraženih jabučica i kristalnih očiju. Raščupane kose kao da leprša tik iznad parketa šarene prostorije, i priča o svojim dramskim aktivnostima. Nakon što sam joj rekao gdje sam bio, sumnjičavim pogledom me upitala: “Zašto federalna EU?”

Pokušavam joj predstaviti svoje argumente, doduše, idealizmom i strastvenim ubjeđenjima potkovane. “Zato što bi i meni Crnogorcu i mojim prijateljima Grcima i Italijanima, Špancima i drugima više pomogli odgovorni ljudi možda iz Njemačke ili Švedske, koji bi zastupali interese svih nas u Briselu”. Ne želim da ni mene ni koščatu umjetnicu u nastajanju britanski graničari zaustavljaju unutar sâme EU, “čuvajući” kraljicu od “hordi” kontinentalaca. Kao što vjerujem da bi bogatije primorje Crne Gore moralo pomoći siromašnijem sjeveru, tako vjerujem i u neophodnost solidarnosti među evropskim zemljama.

Da bismo izbjegli apstraktnu raspravu, upitah mršavu djevojku na kakvom projektu radi, na što je odgovorila pokazavši mi prospekt o kratkometražnom amaterskom filmu. U malom uglu papira, gle iznenađenja - logo EU koji ukazuje da se ostvarenje realizuje uz pomoć EU sredstava. Nigdje ni pomena nacionalne vlade, tog utočišta eurofoba.

Engleski saputnik

Do britanske granice na kanalu Lamanš dolazim autobusom. Dosado-ubijajući razgovor sa saputnikom Englezom opet je načeo temu federalizma. “Zašto mi da plaćamo za lijene južnjake, i da puštamo Poljake da nam rade jeftino, i da doprinosimo francuskoj poljoprivredi?” Vidjevši da srednjovječni gospodin, sa pretenzijom titule lorda uglađenih brčića sa sve autobuskim prevozom, gaji neobjašnjiv animozitet prema EU, upitah ga o prirodi njegovog puta.

Čekajući da kraljičina garda podrobno ispita koliko ko namjerava ostati u zemlji kiše i crvenih opeka, saputnik mi je objasnio da je poslom bio do Hanovera i usput svraćao u Lion. Reče da mu je odlično što ne mora mijenjati novac kada ide iz Njemačke u Francusku, te što ne mora prolaziti ovakve, nerijetko ponižavajuće, kontrole.

Klasičan odgovor britanskog euroskeptika koji gurmanski navaljuje na EU jelovnik à la carte, iako je kulturno pozvan da sa jednakim obavezama i pravima učestvuje u gradnji Unije. Insistirajući na upotrebi principa jednoglasnosti, istovremeno zahtijevajući brojna izuzeća od zajedničkih politika, britanska i druge nacionalne vlade podrivaju temelje EU, blokiraju njen dalji razvoj maliciozno kriveći EU administraciju za statičnost i ulazak u slijepu ulicu. Postepenom federalizacijom ovakve se barijere mogu savladati, ali je potreban angažman velikana poput Delorsa.

Naborana dama

U gradu na Temzi, tamo gdje se stakleni neboderi kroz maglu takmiče za prostor s imperijalnom arhitekturom, u elitnom dijelu Londona, stara naborana dama predstavila je rad jedne NVO. Kaže da ova neprofitna organizacija nije samo “misleći rezervoar” (figurativni prevod za think-tank) nego i “radeći rezervoar” (do-tank) koji predlaže i sprovodi konkretne projekte za zbližavanje ljudi.

Uz gestikulaciju krhkim rukama papiraste kože, razgovarala je sa mnom i o eurofederalizmu. Zalaganjem za koncept kvalifikovane većine pri glasanju u Savjetu otklanja se mogućnost kočenja cijele EU zbog suverenistički nastrojenih članica. Učvršćivanjem uloge Parlamenta ukorjenjuje se legitimitet EU, dok se prenosom nacionalnih nadležnosti na EU nivo kreira prostor za jedinstvenu i odgovornu EU od koje će građani imati opipljive koristi.

Kao Jevrejka koja još pamti nečovječna zlodjela i osjeća ožiljke na svom izmučenom licu, naborana dama me je podržala u mojim stavovima, da se nijedno austrijsko niti bilo koje drugo evropsko dijete ne bi opet stavljalo na Kindertransport, spasavajući se od nacionalizma.

Evropski zagrljaj za dž

Usred predvečernje vreve, u glavnoj oksfordskoj ulici, zbunjeno sam gledao kako kontinentalna omladina, uz EU zastave, dijeli besplatne zagrljaje iz Evrope. Mamili su stidljive osmjehe i najhladnijih patriotski nastrojenih Engleza.

Inspirisan prizorom, pomislih kako jedan masovni EU zagrljaj ne bi škodio ni najtvrdokornijim identitetski-opterećenim političarima i običnim građanima Crne Gore. Za kraj, federalna EU jeste ideal i nije bazirana na dominantno utilitarnoj osnovi. Pa šta? Ideali su tu da se za njih borimo, a federalna EU je najjače oružje protiv ekstremizma i bijede koje mi na Balkanu kao i naborana dama još uvijek dobro pamtimo.

( Nemanja Tepavčević )