Budžet i Mi

Vlada je usvojila Predlog Zakona o budžetu za 2012. godinu. Ove godine Predlog budžeta je predstavljen bez pratećeg obrazloženja, dokumenta koji je prethodnih godina manje-više transparentno objašnjavao brojne planirane stavke budžeta.

Iz izjave ministra finansija raduje procjena da je ovim predlogom tzv. diskreciona potrošnja smanjena za oko 25%. To znači smanjenje prostora za neracionalno i neadekvatno trošenje.

Izvještaj DRI o reviziji završnog računa budžeta, kao i pojedinačni izvještaji o reviziji bi trebalo da budu obavezno štivo za sve one koji se bave kontrolom javnih finanasija, a idealno i za građane zainteresovane za to kako se troši njihov novac. Nalazi DRI govore o zabrinjavajućim i alarmantnim sistemskim problemima, ali i o pojedinačnim praksama i prestupima, koji se u nekim slučajevima ozbiljno približavaju krivičnim djelima. Praksa potrošačkih jedinica da imaju otvorene žiro-račune kod poslovnih banaka koja se nastavila, nedosljedna primjena niza važnih zakona kao što su Zakon o javnim nabavkama ili Zakon o državnoj imovini, “preusmjeravanje” sredstava kojima se mijenja plan budžeta, netransparentne finansije lokalnih samouprava, samo su neki od primjera.

Posebna je novina to što se DRI ove godine po prvi put bavila i prihodnim stavkama u završnom računu budžeta i ukazala na niz problema u punjenju budžeta. Od poreza na dobit do koncesionih naknada, država ostaje kratkih rukava za ono što joj pripada. Posebno je kritikovan rad organa koji bi trebalo da se staraju o tome da porezi i doprinosi budu redovno uplaćivani od strane svih i slaba kontrolom pravnih lica sa najvećim prometom i dobitima, a koja nemarno ispunjavaju svoje obaveze prema državi.

Važno je istaći da prekršajna odgovornost za upravljanje bužetskim sredstvima još uvijek ne postoji. To i druga pitanja govore o potrebi temeljne rekonstrukcije sistemskog zakona o budžetu kako bi se na jasniji, precizniji i moderniji način uspostavila i usaglasila pravila ponašanja svih budžetskih korisnika i odgovornost za njihov rad.

U Skupštini je ove sedmice održana rasprava o izvještajima DRI u nadležnom Odboru. Nedopustivo je to što još uvijek imamo situaciju da u Skupštini Crne Gore, poslanici koji su kao članovi upravnih odbora ili rukovodioci, u ime Vlade trošili novac građana, sada vrše i političku kontrolu nad budžetom. Pored činjenice da su do 01. novembra morali da podnesu ostavke na jednu od funkcija (ili Skupština ili Vlada!) poslanici DPS-a to još uvijek nisu uradili.

Sa vedrije strane, ipak možemo govoriti o napretku kada je riječ o političkoj kontroli budžeta. Važno je napomenuti da je Odbor za ekonomiju, finansije i budžet razdvojio raspravu o reviziji završnog računa budžeta i godišnjem izvještaju DRI, pridajući više pažnje nalazima DRI. Takođe, poslanici su obratili posebnu pažnju na stepen ispunjenja prošlogodišnjih preporuka i tražili od DRI i Vlade da pripreme posebne izvještaje o tome. Vidljivo je značajno veće zalaganje i posvećenost Odbora za budžet, ekonomiju i finansije, odnosno predsjednika i članova ovog Odbora, kako poslanika parlamentarne opozicije tako i onih iz parlamentarne većine. Mogućnost da kroz izmjene i dopune poslovnika dobijemo i pododbor za budžet i reviziju, kao i rasprava o svim pojedinačnim izvještajima mogla bi podstaći još snažnije usmjerenje na ova pitanja.

U Skupštini su i izvještaji Ministarstva finansija i DRI o ispunjavanju preporuka koje je DRI davala u svojim ranijim izvještajima. Rasprava o ovim izvještajima će obezbijediti kompletniju informaciju o stvarnom uticaju nalaza i preporuka, ali i podstaći dalji razvoj sistema nadgledanja i odgovornosti. Potrebno je da i ostali akteri pokažu inicijativu. Državno tužilaštvo i policija bi konačno morali da upoznaju javnost sa rezultatima koje su postigli u makar pet slučajeva kada su na svoj zahtjev zatražili i dobili dokumentaciju o pojedinim subjektima revizije.

Važno je istaći da su poslanici u Odboru za ekonomiju, finansije i budžet jednoglasno odlučili da predlože Skupštini da, povodom razmatranja Predloga zakona o Završnom računu budžeta Crne Gore za 2010. godini, u formi zaključaka usvoji i preporuke DRI u cilju unapređivanja sistema javnih finansija u narednom periodu. Ta činjenica govori o nepodijeljenom stavu poslanika da DRI svoj posao radi dobro i da je obezbijedila zavidan stepen kvaliteta i nezavisnosti.

Stoga je važno da poslanici ostanu pri svom stavu koji su izrazili kada su podržali prijedlog budžeta utvrđen od strane Senata DRI i amandmanski djeluju na prijedlog zakona o budžetu kako bi obezbijedili da DRI tokom 2012. ima uslove za dalji rad i razvoj. Pored finansijske podrške, Skupština bi konačno morala da imenuje uglednu i kompetentnu osobu za petog člana Senata DRI, poziciju koja već duže od godinu dana nedostaje u strukturi DRI.

Snažna i nezavisna DRI, poslanici koji koriste njen rad da bi vršili pritisak na potrošačke jedinice i pokretali sistemske promjene, saradnja i koordinacija između ostalih aktera koji se bave kontrolom finansija uz zainteresovanu i informisanu javnost su najbolji put ka uvođenju reda u naš sistem javnih finansija

( Stevo Muk )