Otkrivena tajna antarktičkih planina?

Više od pola vijeka, geolozi su pokušavali da odgonetnu porijeklo planinskog vijenca skrivenog ispod tri kilometara debelog sloja leda u Istočnom Antarktiku.

Nazvane po sovjetskom geofizičaru koji ih je otkrio 1958. tokom prve ekspedicije u okviru Međunarodne polarne godine, planine Gamburtsev se protežu duž 1.200 kilometara u srcu istočno-antarktičkog pokrivača, sa dubokim dolinama i usjecima i oštrim vrhovima koji dostižu i do 2.700 metara visine.

Nastanak ovog lanca dugo je predstavljao jednu od najvećih misterija bijelog kontinenta.

Planine Gamburtsev se nalaze na kontinentu koji je geološki veoma star i koji odavno nije bio izložen snažnim tektonskim potresima usljed kojih nastaju planine. Posljednji put je Antarktik bio izložen takvim silama prije 500 miliona godina.

Međutim, oštri vrhovi planina Gamburtsev, sličnih onima na evropskim Alpima, jasno ukazuju da je riječ o mladom vijencu koji jedva da je iskusio erozivnu snagu vjetrova, snijega i vode.

Tim naučnika koji je radio na istraživanju

Međunarodni tim naučnika, čiji je izvještaj objavljen u časopisu "Nejčr", kaže da nema objašnjenja za ovu misteriju.

Oni vjeruju da se odgovor krije u mreži jezera i rasjeda u stjenovitom tlu koji podsjeća na predio u tropskom pojasu afričkog kontinenta.

"Istočo-antarktički sistem rasjeda veoma podsjeća na jedno od geoloških čuda svijeta, Veliki istočno afrički rov", kazao je za AFP vođa istraživanja, geofizičar iz Britanskog Antarktičkog centra Fausto Feračioli, navodeći da to predstavlja djelić pazla koji nedostaje i pomaže naučnicima da objasne subglečerske planine Gamburtsev.

Sistem dubokih rasjeda pronađen je tokom druge istraživačke ekspedicije planina Gamburtsev, koja je sprovedena u okviru posljednje Međunarodne polarne godine. Tom prilikom, naučnici iz sedam zemalja su uz pomoć radara i dubinskih senzora napravili prvu detaljnu mapu subglečerskog vijenca.

Prema njihovoj teoriji, priča započinje prije milijardu godina, kada se nekoliko mini-kontinenata sudarilo formirajući superkontinent Gondvanu, stvarajući u tački sudara planinski vijenac.

Vremenom, planina se urušila pod sopstvenom težinom i erodirala tokom narednih eona.

Tokom sledeća dva vremenska intervala, prije oko 250 miliona i oko 100 miliona godina, Godvana se raspala u tektonskoj agoniji.

Nastao je 3.000 kilometara dugačak rasjed u zemljinoj kori koji se pruža od istočnog Antarktika preko okeana do Indije. To je dovelo do podizanja tla koji danas čini Istočni Antarktik, a samim tim i do razvoja velikog sistema strmih dolina čije su padine urezale rijeke, a zatim glečeri kako je Zemlja iz toplote ulazila u duboku hladnoću.

Prije oko 34 miliona godina, veličanstvene planine prekrio je istočnoantarktički ledeni pokrivač veličine Kanade i tako su poput "Uspavane ljepotice" planine Gamburtsev zadržale svoju mladost i svježinu.

( Tanjug )