Sumnjivi milioni na računima, a zaposlenih nigdje
Pod djelatnošću “informacione tehnologije” odvijaju se prometi u desetinama miliona eura, koji izmiču kontroli državnih organa i najvjerovatnije se odnose na onlajn klađenje. Nadležni uglavnom ćute ili se pozivaju na tajnost procedura
Više desetina firmi preko čijih računa se obavlja milionski promet u Crnoj Gori izmiče kontroli državnih organa. Pod djelatnošću “informacione tehnologije” teku ogromne sume novca, krši se zakon o igrama na sreću i otvara prostor za pranje novca, potvrđeno je istraživanjem “Vijesti” i Centra za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG).
Samo nekoliko kompanija pronađenih ovim istraživanjem imalo je proteklih godina ukupni promet preko računa veći od 100 miliona eura. To ne mora biti konačna suma, jer mnoge firme iz ove mreže, iako postoje godinama, nikada nijesu predale finansijske izvještaje Poreskoj upravi, tako da nijesu poznati podaci o njihovom prometu. Podaci o finansijskim izvještajima uzeti su sa zvaničnog sajta Poreske uprave na osnovu PIB brojeva. Poreska uprava ima stav da ne komentariše podatke o firmama, osim ako ne dođe do prijave ili nekog drugog spora.
Prema informacijama CIN-CG i “Vijesti”, jednu banku u Crnoj Gori nedavno je obavijestio zapadnovropski partner koji za nju obavlja korespondentske poslove, da ne želi da posreduje u transakciji od oko 50 miliona eura, prema mreži ovih firmi u Crnoj Gori. Crnogorski bankari prisjetili su se da i sami, u skladu sa obavezama o finansijskoj odgovornosti koje su preuzele ugovorom sa evropskim partnerima to ne bi smjeli da urade. Novac je, potom, našao kanal preko neke druge od 15 banaka koje trenutno posluju u Crnoj Gori, ispričao je izvor “Vijesti” i CIN-CG iz finansijskih krugova.
Firme iz ove mreže registrovane su za „informacione tehnologije”, nijedna nema licencu za organizovanje igara na sreću, a nalaze se na spornim ili nepostojećim adresama u Podgorici, kao što su Cetinjsku put b.b. ili Njegoševa 19. u Podgorici, ulaz koji odavno ne postoji, jer se na njega prije četiri godine proširio hotel “Hemera”. Na ovoj adresi nalazi se najmanje sedam kompanija iz ove grupe.
Najveći promet koji je zvanično prijavljen, imala je firma „Seabet”, sa Cetinjskog puta, koja ima jednog zaposlenog, a promet od 60 miliona eura za protekle četiri godine. Firma je aktivna jer je prije nekoliko dana podnijela Poreskoj upravi izvještaj da je u 2017. godini imala prihod od 13,99 miliona eura. Prihod u 2016. bio je 8,6 miliona, u 2015. godini 16,7 miliona, a u 2014. još 21,5 miliona eura. Osnivač je Seabet Limited iz Londona, a direktor je Drago Vukčević. Sa njim novinari nijesu uspjeli da stupe u kontakt, kao ni sa drugim osobama koje se pominju kao direktori sličnih firmi, jer osim imena na sajtovima nema drugih podataka.
Ova firma je ranije upravljala sajtom seabet.com, koji sada ne služi za direktno klađenje, ali nudi informacije i prelaze na druge sajtove gdje je to moguće. Na njemu još piše da licencu za klađenje ima od crnogorskih vlasti. Jedini ovlašćeni organ, Uprava za igre na sreću, toj firmi nije izdala licencu i o tome nema podatka na njenom zvaničnom sajtu.
Uprava za igre na sreću je februaru 2015. potpisala ugovor o koncesiji za priređivanje igara na sreću za 21 sajt sa kompanijom E Gambling Montengro, o kojoj su „Vijesti” pisale i iza čijeg osnivanje stoje Milovan Maksimović, brat od ujaka bivšeg premijera Mila Đukanovića, kao i mađarski državljani Laslo Šardi, bivši zamjenik direktora CKB banke u Podgorici i Endri Kodolanji. Jedan od tih sajtova bio je i seabet.com. E Gambling je kasnije te sajtove, ali i još dvadesetak drugih, davao povezanim firmama u Crnoj Gori preko kojih se obavljao promet.
Uprava za igre na sreću je sredinom prošle godine raskinula koncesiju sa E Gamblingom, jer ta kompanija nije svoje sajtove povezala sa državnim sistemom onlajn nadzora.
Šardi je direktor još tri firme za „informacione tehnologije” Web Garden Montenegro, Saipan, Duas, koje su prijavljivale da nemaju prihod. Sjedište Web Garden je u Capital plazi - na mađarskom sajtu te firme navodi se da njome rukovodi Kolodanji, kao i da se u upravi nalazi Drago Vukčević.
Iako je koncesija sa E Gamblingom raskinuta, još jedna firma koja je upravljala njegovim sajtovima je aktivna „Multi Index”, čiji je vlasnik i direktor Sukhminder Singh So. Njen sajt mountbet.com je još aktivan. Ona je za prošlu godinu prijavila prihod od svega 433 hiljade. Prihod u 2016. bio je 304 hiljade, ali su prikazali obrtna sredstva od 17,7 miliona eura. Iz izvještaja nije jasno porijeklo tog novca. Ovu firmu je 2016. provjeravala inspekcija za igre na sreću koja je utvrdila da je preko njenih računa tokom 2015. i 2014. godine promet bio 7,7 miliona eura. Zvanično je u 2015. prijavila prihod od jednog eura, a u 2014. - nula eura. Istovremeno su obrtna sredstva za te godine iznosila 5,9 i 4,1 milion eura.
Ovaj primjer pokazuje kako ta i slične kompanije mogu naći način da u zvaničnim izvještajima sakriju stvarni promet preko računa. Inspekcija je tada svoje izvještaje o ovoj i još nekoliko firmi povezanim sa E Gamblingom predala tužilaštvu i Upravi za sprečavanje pranja novca, koji ih i sada izviđaju.
Firma Maxiwins sa Cetinjskog puta je takođe tada bila pod istragom, jer je priređivala igre na sajtu maxiwins.com, a inspekcija je utvrdila da je preko računa za 2013. imala promet od 2,5 miliona, 2014. godine 16 miliona, a 2015. 1,7 miliona eura. I ova firma je zvanično prikazivala druge cifre, tako da je prihod za 2015. bio nula eura, a za 2014. godinu 8,2 miliona. Zvanično je ugašena 2016. godine, a njen sajt maxiwins.com je postao online.casinocity.com. Vlasnik i direktor bio je italijan Lorenco Macchi.
Exclusive Limited sa Cetinjskog puta b.b. ranije je imala „ugovor” sa E gamblingom o upravljanju sajtom exbinog.com, sada ta adresa vodi na drugi aktivan sajt za klađenje admiralspot.com. U posljednje dvije godine nije predavala finansijske izvještaje, a prethodni su bili simbolični u 2014. sa 29 hiljada i u 2015. sa 334 eura. Osnivač je WGCDD LLC, a direktor je Ivan Vučinić čiji kontakti su do objavljivanja ovog teksta novinarima bili nedostupni.
Firma Euromirbet sa Cetinjskog puta čija je direktorka Stojka Jakšić, a vlasnik firma Reload, imala je dva sajta od E Gamblinga koji su još aktivni - olimp.com i zenitbet.com. Ova firma nije predavala izvještaje Poreskoj upravi. Njen komšija Bet-Football Limited sa Cetinjskog puta b.b. organizuje klađenje na sajtu bet-football.com. Direktor je Stojan Vučinić, a vlasnik Attila Lakatos. Firma Soft Cube International, sa iste adrese, čiji je direktor Jelena Knežević a vlasnik Cem Kara, upravlja sajtom golden90.com. Ima predat izvještaj samo za 2014. kada je prikazala prihod od 50 hiljada eura. Casinoextreme.eu je u vlasništvu kompanije Wincity, sa Cetinjskog puta, koja nije predavala izvještaje Poreskoj upravi. Direktor je Nikola Milanović a vlasnik druga firma Almond INC, nepoznatog porijekla.
Firma Stone Bet iz Njegoševe ulice upravljala je sajtom stonebet.com koji sada vodi na stonebet24.com. Direktor jer Gabor Menyhart, a vlasnik Black Hill Investment INC. Ni ova firma i pored aktivnog sajta, nije predavala izvještaje Poreskoj upravi. Rummy Party, sa Cetinjskog puta, ima istoimeni sajt rummy-party.com. Prema registru po 25 odsto vlasništva imaju Endre Kodolanyi, Sebestyen Grau, Zoltan Franka i Zsolt Huszak koji je i izvršni direktor. Firma nije predavala izvještaje.
Ima i firmi registrovanih u Podgorici čije ime nose i sajtovi za klađenje, ali sa ne može pouzdano utvrditi da su njeni. Tako je slučaj sa Fenomenbet i Sky Exchange. Obje su iz Njegoševe 19.
Za desetak drugih firmi sa Cetinjskog puta b.b. i podgoričke Njegoševe ulice je teško otkriti koji su njihovi sajtovi.
Iz Uprave za sprečavanje pranja novca i finansiranje terorizma (USPNFT), na pitanje „Vijesti” da li kontrolišu ove firme i šta se desilo sa ranijom istragom povodom prijave za moguće pranje novca u slučaju E Gamblinga, odgovorili su da je to tajna.
„Uprava za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma preduzima sve mjere iz svoje nadležnosti vezano za sva pravna i fizička lica koja se dovode u vezu sa pranjem novca i finansiranjem terorizma, bez obzira da li su podaci o tim licima dobijeni iz sopstvenih izvora, od obveznika, od drugih državnih organa, ili od partnera iz inostranstva putem međunarodne saradnje. U tom kontekstu, podaci sa kojima Uprava raspolaže označeni su odgovarajućim stepenom tajnosti i kao takvi ne smiju se, u skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, dostavljati trećim licima na uvid”, naveli su iz ove uprave.
Prije dvije i po godine dokumentaciju o slučaju „E gambling” zbog mogućeg nelegalnog priređivanja igara na sreću i pranja novca, Specijalno državno tužilaštvo je nakon pisanja „Vijesti” uzelo od inspekcije i Uprave za igre na sreću, ali se potom ništa novo nije desilo.
„U vezi sa vašim pitanjima obavještavamo vas da je predmet koji je formiran u Specijalnom državnom tužilaštvu u vezi sa E Gambling Montenegro i dalje u fazi izviđaja”, saopštili su iz tužilištva.
Iz Sudskog savjeta „Vijestima” i CIN-CG je saopšteno da do sada u Crnoj Gori postoji samo jedna pravosnažna presuda za pranje novca i to iz 2005. godine. Iz Uprave za igre na sreću nijesu odgovorili na pitanje da li se bave ovom pojavom i ovim kompanijama.
Jedna adresa, a 12 firmi na u Negoševoj 97 na Cetinju
Na Cetinju u Njegoševoj 97, na kojoj se donedavno nalazio automat klub Lutrije Crne Gore, registrovano je čak 12 firmi za „informacione tehnologije” od kojih su neke povezane sa firmama koje su ranije zakupljivale sajtove za klađenje od E gamblinga.
Jedna od tih firmi je i Milga, o kojoj su „Vijesti” ranije pisale i koja organizuje igre na sreću na sajtu 1bet2bet.com. U avgustu prošle godine igrač iz Nikšića je kazao „Vijestima” da se kladio na ovom sajtu, ali da mu nijesu isplatili 17.700 eura. Kasnije je provjerio da je novac sa njegove kartice otišao na račun firme Milga London čiji je vlasnik Milga sa Cetinja. Ovaj sajt je i dalje aktivan. Vlasnik cetinjske Milge je Richard Kavicsanszki.
On je na ovoj adresi gazda i firme Wiki 770, čiji su sajtovi wikiwins.com i casinocerise.com aktivni. Ova firma je samo 2015. prijavila prihod od 2.900 eura, ostalih godina je on nula, ali je i prazan izvještaj o tokovima gotovine preko njenog računa.
Na istoj adresi je i firma Kopikas Enterprises, čiji je vlasnik i direktor Attila Gal, na koju se vodi sajt bitcasino.io, kao i Jconsultancy, Emre Kirdi, koja ima sajt jojobet2.com. Kopikas Enterprises, iako osnovan 2014. godine, nikada nije predavao Poreskoj upravi finansijske izvještaje. Jconsultancy ih predaje, ali sa prihodima od nula eura u posljednje dvije godine, a 2015. prihod je bio deset hiljada eura.
VIP Online Technology, čiji je vlasnik Zsuzsanna Bari i direktor Ivan Marković, ima sajt exclusivebet.com, a Beluga, čiji je vlasnik Christopher Mark Nagy, drži sajt belugabahis67.com. Nijedna nije predavala finansijske izvještaje.
Firma Iconsulting, čiji je vlasnik i direktor Seyit Bilali Bilgic, ima aktivan sajt safirbet.com, ali nije predavala izvještaje Poreskoj upravi, kao ni Vconsultancy, čiji je direktor je Emre Nuhoglu, a osnivač Emre Kirdi, i koja ima sajt vevobahis418.com.
Zakon zabranjuje, inspektori miruju
Zakon o igrama na sreću zabranjuje učestvovanje u inostranim igrama na sreću za koje se ulozi plaćaju na teritoriji Crne Gore; prikupljanje uloga u Crnoj Gori za učestvovanje u igrama na sreću koje se priređuju u inostranstvu; kao i prodaja, držanje, ustupanje, izdavanje, oglašavanje i svako drugo predstavljanje inostranih srećki i tiketa (listića) za igre na sreću na teritoriji Crne Gore. Za kršenje ovog člana predviđena je novčana kazna od 1.100 eura do 20.000 eura.
Iz Inspekcije za igre na sreću, po ranijim prijavama Montenegro beta i jednog prevarenog igrača iz Nikšića, saopštavali su da oni nisu nadležni za sajtove na stranim domenima.
Montenegro bet: I priređivači i država gube veliki novac
U Crnoj Gori sada postoje samo četiri legalna sajta za klađenje domaćih priređivača. Iz Udruženja priređivača igara na sreću Montenegro bet kažu da je „javna tajna da njih ima znatno više, domaćih i inostranih”.
Prema njihovim projekcijama najmanje pet miliona eura sa crnogorskog tržišta se godišnje odlije prema nelegalnim sajtovima za igre na sreću. Koliko od toga gubi država teže je procjeniti jer bi priređivači trebalo da plaćaju mjesečno 10.000 eura po sajtu, kao i 10 odsto na svoju zaradu odnosno razliku između uplata i isplata.
„Taj gubitak pogađa budžet Crne Gore, legalne priređivače i ostale indirektno uključene korisnike. Pored nelegalnih online sajtova veliki problem predstavljaju i nelegalno zemaljsko priređivanje igara na sreću, kao sto je slučaj sa terminalima koji su postavljeni u ugostiteljskm objektima suprotno odluci Ustavnog suda, te nelegalne sportske kladionice i slot klubovi koji se nalaze po periferijama gradova i selima širom države. Ogroman broj nelegalnih priređivača, koji je u stalnom porastu, je nemoguće kontrolisati sa svega nekoliko inspektora za igre na sreću, te se nadamo da će Vlada prenijeti ovlašćenja ili bar kontrolu odobrenja za rad i na ostale inspekcijske službe, kao što je to slučaj i sa drugim djelatnostima”, naveli su iz ovog udruženja.
Na pitanje da li znaju šta se desilo sa njihovom prijavom protiv E Gamblinga od prije tri godine, odgovorili su da informacije o tom slučaju dobijaju samo iz medija i da ih nadležno tužilaštvo nije obavijestilo da li se i kako završio taj slučaj.
Poljska ukinula strane sajtove i povećala prihod za 80 odsto
Rumunija je prva zemlja EU koja je uspjela prije tri godine da na svojoj teritoriji zabrani rad inostranim sajtovima nakon što je vodila spor sa Maltom, gdje je registrovano najviše sajtova za klađenje. Malta je tvrdila da sajt koji ima koncesiju u jednoj zemlji EU može da radi u cijeloj EU. Nakon pobjede Rumunije, i ostale države su krenule njenim putem jer su shvatile da gube veliki novac.
Nedavno je to uradila i Poljska, nakon čega je promet kod njenih priređivača igara na sreću i prihod države od toga porastao za 80 odsto. Crna Gora godišnje po osnovu koncesija za igre na sreću prihoduje oko 11 miliona eura.
Predsjednik udruženja priređivača u Hrvatskoj Ivo Bagarićkazao je da prema njihovim procjenama iz Hrvatske na strane sajtove za klađenja se godišnje uplati oko tri milijarde kuna, što je oko 400 miliona eura. Njihova kampanja da Vlada Hrvatske krenu u ograničavanje stranih sajtova je počela da daje rezultate.
„Uspjeli smo ostvariti da Ministarstvo finansija napokon počne nešto da radi po blokadi stranih sajtova. Trenutno su fokusirani na pronalazak rješenja, te uskoro očekujemo da će imati neku soluciju. Pošto, da bi išli na pravu IP blokadu moramo mijenjati kompletan zakon o igrama na sreću, pokušaće se u sklopu postojećeg zakona naći neko rješenje. Ne znamo kakvo “ali svakako očekujemo nešto pozitivno za nas napokon”, kazao je Bagarić.
Iz Montenegro beta navode da mjere zabrane unutar EU funkcionišu sa preko 90% uspješnosti i kompletan progres je postignut isključivo administrativnim mjerama.
„Najbolje rezultate su dale mjere u vidu upozorenja, kazni, kreiranjem spiska zabranjenih sajtova, te medijskim upozorenjima firmama koje priređuju igre na sreću bez dozvole. Pokušaji zabrane u vidu tehničkih mjera nijesu davali nikakav rezultat”, naveli su iz ovog udruženja.
( Goran Kapor )