Brioni: Od pustog, močvarnog ostrva do raja

Brioni su decenijama na ovim (i širim) prostorima bili sinonim za “socijalistički luksuz”, gala prijeme, druga i predsjednika Tita, njegove brojne inostrane goste, hotele i vile u koje nije mogao da uđe “svako”.

Danas, Brioni pokušavaju da sačuvaju duh i patinu starih, dobrih vremena, ali i da podsjete kako je od pustog i bolesnog ostrva, jedan nadareni Austrijanac početkom prošlog vijeka, stvorio raj.

Nacionalni park Brioni (riječ “brioni” znači: plićak, mala voda), koji je za javnost otvoren 1984. godine čini 14 ostrva, a pretpostavlja se da su prije više stotina godina bila dio kopna Istre.

Svakako najpoznatije ostrvo su Veliki Brioni sa obalom dugom oko 26 kilometara.

Prepoznatljivo lice Briona su i nestvarni pejzažni parkovi, travnjaci i šume hrasta crnike i lovora.

Brioni su izuzetan spoj prirodnih vrijednosti i kulturno-istorijske baštine, kako zbog blage klime, pogodnih geografskih uslova za život, tako i zbog brojnih zaliva uvučenih duboko u kopno.

Zato je na relativno malom ostrvu, čija je površina nešto veća od 7km2, evidentirano skoro 100 lokaliteta i objekata istorijske i arheološke vrijednosti koji obuhvataju razdoblje od prvog neolitskog naselja, rimskih kompleksa, preko austrougarskih civilinih i vojnih građevina, do objekata modernog lječilišta i ljetovališta, te Titovih predsjedničkih rezidencija koje su ’50, ’60. i ’70. godina prošlog vijeka pohodili državnici iz čak trećine zemalja svijeta.

Kako je stvorena TOP destinacija?

Slavna, novija brionska istorija počinje krajem 19. i početkom 20. vijeka kada vizionar, Austrijanac Pol Kupelvizer, od malaričnog ostrva počinje da stvara svjetsku top destinaciju.

Trebalo je močvarno ostrvo isušiti i pobijediti bolesti, izgraditi puteve, dovesti struju, vodu, telefon... Kupelvizer, a potom i njegovi sinovi, grade prve hotele, golf terene, kockarnice.

Prvi put se na ostrvu 1902. upotrebljava armirani beton, a ubrzo se gradi prvi bazen sa grijanom morskom vodom.

Nekadašnji kamenolomi postaju šetališta.

Brioni, jedinstveni muzej na otvorenom prostoru, postaje sinonim za glamur i stjecište evropske i svjetske elite.

Tridesetih godina prošlog vijeka, novi vlasnici ostrva, Italijani, i dalje grade i izgrađuju ostrvo. Turistički poslenici, s neskrivenim ponosom, pričaju vam o tadašnjim Brionima koji ugošćavaju: princeze, nadvojvode, grofice i baronice, industrijalace.

U Titovo doba, koji je Brione koristio kao svoju rezidenciju 30 godina (makar po šest mjeseci godišnje), na ostrvu je ugošćeno 100 zvaničnika i poznatih ličnosti iz više od 60 država svijeta.

Danas, Brioni pokušavaju da sačuvaju duh i patinu starih, dobrih vremena, ali i da podsjete kako je od pustog i bolesnog ostrva, jedan nadareni Austrijanac početkom prošlog vijeka, stvorio raj.

Među njima: etiopski car Hajle Selasije, Indira Gandi i drugi lideri pokreta nesvrstanih, engleska kraljica Elizabeta, predsjednici država ili vlada desetina zemalja svijeta sa svih kontinenata.

Pedesetih i 60-ih godina na ostrvu su boravili i: Sofija Loren, Elizabet Tejlor, Ričard Barton, Đina Lolobriđida, Pavaroti i drugi.

U lepezi popularnih gostiju, naši domaćini dodaju aktuelne goste:

Naomi Kempbel, Karolinu od Monaka, jordansku princezu Fjurial, Plasida Dominga, Džona Malkoviča, Anđelinu Džoli i Bred Pita, i dr.

Bogata flora i fauna

Životinjski svijet na ostrvu je nekada bio veoma bogat.

Dok je 1893. zatečen samo zec, već početkom 20. vijeka na ostvo stižu jeleni i mufloni.

Njihovi potomci i danas su ukras brionskih šuma, parkova i proplanaka.

Jelena na ostrvu ima oko hiljadu, a pratiće vas duž svake šetnje, u bilo kojem pravcu da krenete.

1978. godine formiran je safari park, pa su se na ostrvski život bili aklimatizovali egzotični biljojedi: indijski slonovi, zebre, deve, antilope, somalijske ovce, indijske svete krave, žirafe, ali i vjeverice, fazani, lavovi, tigrovi.

Tito je na Brionima bio zbrinuo oko 60 životinjskih vrsta iz Azije, Afrike, Južne Amerike, koje je dobijao kao poklone.

Ostrvo je i pravi rezervat za ptice (70 vrsta): galebovi, čigre, vrapci, kobci, jastrebovi, eje, patke, čaplje, crne rode.

Da pomenem i da su Brioni bili poznato uzgajalište lipicanera.

Prepoznatljivo lice Briona su i nestvarni pejzažni parkovi, travnjaci i šume hrasta crnike i lovora.

Neka od stogodišnjih stabala su danas prvorazredni soliteri visoki i preko 20 m.

Vodiči ukazuju da su na jedinstvenu arhitekturu loptastih krošnji drveća uticali jeleni koji su brstili drveće sve do visine od 2 metra, pa su zato krošnje pravilno okrugle.

Jelene zato nazivaju i “brionskim vrtlarima”.

U nekada prestižnom cvijetnjaku, u kojem je za potrebe ostrva, hotela i vila gajeno više od 50 vrsta cvijeća, danas je tek desetak vrsta i nekoliko zaposlenih, koji su nam sa sjetom pričali da je na ostrvu nekada bilo oko 700 biljnih vrsta.

Ovdje raste i stablo masline iz IV vijeka kao najstarije živo biće na ostvru.

( Snežana Burzan )