Mala hidroelektrana „Bistrica” i od državnih para?

Kompanija „Bemax“ je državni posao rekonstrukcije puta Berane - Lubnice, prije nekoliko godina, iskoristila za privatni biznis, tako što je u put ugradila cijevi za potrebe rada jedne od malih hidroelektrana, koju je tada gradila na tom području, pokazuje dokumentacija Programa za javne finansije MANS-a.

Riječ je o mHE „Bistrica“, jednoj od ukupno šest koje je „Bemax“ sagradio u Beranama i za koje potrošači već plaćaju subvencije za struju. Svim mHE gazduje beranska firma „Hidroenergija Montenegro“, u kojoj je „Bemax“ imao vlasnički udio dok su one građene.

Nije poznato koliko je ugradnja cjevovoda u regionalni put smanjila troškove „Bemaxa“ za njegovu privatnu investiciju, niti zašto je Vlada dozvolila da se državni i privatni projekat realizuju kao jedan.

Otvoreno je i pitanje da li ugradnja cjevovoda utiče na stabilnost puta, jer su u njega ugrađene telekomunikacione i elektro instalacije, kao i lokalni vodovod.

„Cjevovod pod pritiskom je postavljen u magistralnom putu Berane - Lubnice u njegovoj desnoj strani, na znatnoj visini iznad riječnog korita. Cjevovod je sačinjen iz tri različita unutrašnja prečnika cijevi DN 1600, DN 1500 i DN 1400, jednakih dužina, po cca 1387 metara“, navodi se u dokumentaciji za privatni projekat mHE „Bistrica“, novi se u dokumentaciji, a koju ima Program za javne finansije MANS-a.

Cijena puta rasla od 2,9 do 4,9 miliona eura

Državni projekat rekonstrukcije puta Berane - Lubnice finansirala je Direkcija za saobraćaj, koja je nakon sprovedenog tendera posao dodijelila „Bemaxu“ za cijenu od nepunih 4,9 miliona eura. Ugovor je zaključen u aprilu 2013. i „Bemax“ je radove trebalo da završi do jula naredne godine.

„Bemax“ je posao od 4,9 miliona dobio na ponovljenom tenderu Direkcije za saobraćaj.

Prethodni tender za isti posao je bio objavljen u avgustu 2012. „Bemax“ se na tom tenderu pojavio kao samostalni ponuđač i najavio da će kao podizvođača angažovati podgoričku firmu „Arso Milić“. Za rekonstrukciju puta ponudio je cijenu od 2,9 miliona eura, a Direkcija mu je posao dodijelila u oktobru iste godine.

Međutim, odluku je ubrzo poništila Državna komisija za kontrolu postupka javnih nabavki, koja je utvrdila da je „Bemax“ kao samostalni ponuđač morao imati licencu za vodovodne i hidrotehničke radove. Tu licencu je imao njegov podizvođač „Arso Milić“.

Direkcija tada poništava tender i novi raspisuje krajem 2012, a već početkom 2013. posao opet dobija „Bemax“. Na novom tenderu pojavio se u konzorcijumu sa „Arso Milić“, koji je opet obezbijedio potrebnu licencu. Međutim, „Bemax“ je na novom tenderu uvećao cijenu posla za čak dva miliona eura, odnosno na 4,9 miliona.

Pred završetak radova, MORT izdao dozvolu za gradnju HE

Neposredno prije isteka roka za završetak radova, u junu 2014, Ministarstvo održivog razvoja i turizma (MORT) je izdalo dozvolu za gradnju mHE „Bistrica“. Istog mjeseca „Bemax“ je Direkciji za saobraćaj predložio da produži rok za završetak rekonstrukcije puta Berane - Lubnica, te da uz taj put, i uz dodatnu cijenu od 734 hiljade eura, rekonstruiše gradski vodovod.

Tu ponudu je poslao deset mjeseci nakon što je izvođenjem radova na istom putu 11 puta probušio cijevi gradskog vodovoda, što je tada dovelo do masovnog trovanja građana Berana. Nakon ponude „Bemaxa“, u čitavu priču se uključila Vlada i zaključkom odobrila aneks ugovora za rekonstrukciju vodovoda. Istovremeno je rok za završetak posla produžen do novembra 2014. Ni taj rok nije ispunjen, već je pod obrazloženjem da se radovi prekidaju zbog zimskog perioda, ponovo produžen do maja 2015. Upravo do tog perioda, „Bemax“ je sagradio mHE „Bistrica“ i za nju dobio upotrebnu dozvolu.

Iz podgoričke firme nisu odgovorili na pitanja „Vijesti“ da li su cijevi za mHE ugrađene u vrijeme rekonstrukcije, kao ni da li je postavljanje cijevi razlog za produžetak radova na rekonstrukciji puta Berane - Lubnice. Nisu odgovorili ni na pitanje da li je mHE „Bistrica“ vlasništvo te firme.

Iz Vlade nije odgovoreno na pitanje „Vijesti“ o tome da li su nadležni ikad tražili odgovornost za trošenje skoro dva miliona eura više novca, kao ni da li su ta sredstva uložena u izgradnju mHE kompanije „Bemax“.

Na sajtu ove kompanije stoji da je u mHE “Bistrica” uloženo 4.456.035 eura.

Još skoro pola miliona za neplanirane radove

Maj 2015. nije označio i kraj radova na rekonstrukciji regionalnog puta Berane - Lubnice. „Bemax“ je u međuvremenu predložio da sagradi dva mosta na putu za cijenu od 424 hiljade eura. Paralelno je za nepredviđene radove tražio da mu se plati još 472 hiljade, ali su se nepredviđeni radovi, prema podacima Programa za javne finansije MANS-a, ticali istog posla – izgradnje dva ista mosta.

Uprkos tome, Vlada je novim zaključkom odobrila da se sa „Bemaxom“ zaključi novi aneks ugovora za dodatnu cijenu od gotovo 900 hiljada eura i uz novi rok završetka radova do oktobra 2015. godine, kada su oni i okončani.

Sve anekse ugovora o uvećanju cijene posla potpisao je tadašnji ministar saobraćaja Ivan Brajović.

Osnovni ugovor je zaključen na 4,9 miliona i aneksima uvećan za još 1,6 miliona, što je 33 odsto od osnovne cijene posla. Kako je Zakonom o javnim nabavkama propisano da se cijena osnovnog posla po osnovu nepredviđenih radova može uvećati samo 15 odsto, jasno je da je uključenjem Vlade namjenski zaobiđeno to zakonsko ograničenje.

Dio radova bez građevinske dozvole?

Tehnički pregled izvedenih radova rekonstrukcije puta Berane - Lubnice uradila je nikšićka firma „Mehanizacija i programat“, koju je angažovala Opština Berane.

Izvještaj o tehničkom pregledu navodi da je glavni projekat rekonstrukcije „Bemax“ izmijenio više puta i da su radovi izvedeni u skladu sa tim izmjenama.

U izvještaju se ukazuje da dva novoizgrađena mosta i radovi koji se odnose na lokalni vodovod nijesu bili predmet izdate građevinske dozvole, te „samim tim nijesu ni predmet ovog tehničkog pregleda“. Uprkos tome, predloženo je da se izda upotrebna dozvola, koju je Ministarstvo održivog razvoja dalo novembra 2015. Tehnički izvještaj se nijednom riječju ne bavi ugradnjom cjevovoda u put Berane - Lubnice za mHE „Bistrica“.

( Ines Mrdović (MANS), Damira Kalač )