Rudnik „Šuplja stijena“ kod Pljevalja - 3 miliona tona otrova

Iako mještani rudarskog naselja Gradac kod Pljevalja već godinama upozoravaju nadležne u Opštini i republici na probleme koje im stvara flotacijsko jalovište nekadašnjeg rudnika olova i cinka „Šuplja stijena“, ono i dalje predstavlja veliku mrlju na ekološkoj karti Crne Gore.

Na deponiji, koja se nalazi na svega nekoliko desetina metara od njihovih kuća, odložena je velika količina jalovine. Ona ugrožava zdravlje građana Gradca, a materijal sa deponije se u vrijeme obilnih kiša sliva u rijeku Ćehotinu. Jedno vrijeme materijal je nekontrolisano odvožen sa jalovišta i korišćen u građavinske svrhe.

“Ne može se objasniti nikome kako je bilo početkom avgusta, kada je vjetar podigao otrovne oblake sa jalovišta i raznio prašinu po voćnjacima i njivama. Mještani su bježali u svoje kuće, zatvarali prozore, sklanjali se kud je ko mogao.

A ko nije imao gdje, napunio je pluća otrovima i neprijatnim mirisima. Da se ovo dešava rijetko, ne bi bilo alarmantno, ali se to dešava svaki put kada duva malo jači vjetar”, kaže jedan od mještana ovog rudarskog naselja.

Jalovište zauzima površinu od 15 hektara

Jalovište u Gradcu se nalazi u neposrednoj blizini rudarskog naselja, i korišćeno je skoro pet decenija, od otvaranja Rudnika olova i cinka. Jalovište visine 16 metara zahvata površinu od 15 hektara, na desnoj obali Ćehotine, a na njemu je deponovano više od tri miliona tona toksičnog materijala.

Iz Agencije za zaštitu životne sredine najavljuju njegovu sanaciju, s obzirom na to da je to jedna od pet crnih tačaka koje bi trebalo da se saniraju u okviru projekta koje realizuje Agencija u saradnji sa Vladom i Svjetskom bankom.

Samostalni savjetnik iz Agencije za zaštitu životne sredine Ilija Radović za RTV “Pljevlja” kazao je da se krenulo u rješavanje ekoloških problema u Crnoj Gori, pa i Pljevljima, sredstva su obezbijeđena, a procedura se sprovodi po pravilima Svjetske banke.

Radović je rekao da u Agenciji smatraju da je jalovište u Gradcu najbliži realizaciji, s obzirom na to da je prije nekoliko godina urađena dokumentacija njegove sanacije

To znači da se stvaraju uslovi da se njihova sanacija vrlo brzo završi, a prioritete će odrediti kompanija koja bude izabrana na tenderu.

Radović je napomenuo da se projekat odnosi na sanaciju i rekultivaciju pet ekoloških problema, a da će Svjetska banka odobriti 14 miliona eura kredita, za njihovu sanaciju. Osim jalovišta u Gradcu kao crne tačke označena je i deponija pepela i šljake Maljevac kod Pljevalja, deponija čvrstog otpada KAP-a, deponija industrijskog otpada Željezare u Nikšiću i deponija grita u brodogradilištu Bijela.

Radović je rekao da u Agenciji smatraju da je jalovište u Gradcu najbliži realizaciji, s obzirom na to da je prije nekoliko godina urađena dokumentacija njegove sanacije.

I deponija na Maljevcu će vjerovatno biti među prioritetima, ali je Radović dodao da je to uslovljeno odabirom i stvaranjem uslova za odlaganje šljake i pepela iz TE na novu lokaciju.

Sumnjivi materijal ugrađen u fasade

Predsjednik Ekološkog društva „Breznica“ Milorad Mitrović tvrdi da je do sada u rijeku skliznulo pola miliona tona jalovine, a dio materijala je korišćen za malterisanje zgrada u Pljevljima.

Iz bivše uprave Rudnika tvrde da je prije dvadesetak godina jalovište ispitivano i da je utvrđeno da se može koristiti kao građevinski materijal, za šta navodno postoji i atest. Mitrović navodi da je ranije na njihov zahtjev Institut za hemiju iz Ljubljane uradio analizu jalovišta, koja je pokazala znatno povećanu koncentraciju teških opasnih metala.

Koliko je otrovan materijal sa tog jalovišta može se zaključiti i iz izjave nekadašnjeg glavnog republičkog ekološkog inspektora Pavla Radomana, koji je prilikom obilaska tog mjesta, prije nekoliko godina izjavio „da je to najotrovniji materijal i nešto najgore što može da zadesi neki kraj“.

“Još jednom tražimo od nadležnih da preduzmu konkretne mjere i izjasne se o stanju životne sredine u Gradcu, jer je svakim danom, sve više ugrožen život i zdravlje mještana. Tražimo da se jalovište sanira”, rekao je Mitrović.

( Goran Malidžan )