Svakog mjeseca 5 porodilja u Klinički centar dođe sa setom za čuvanje matičnih ćelija

Sve više bračnih parova u Crnoj Gori u posljednje dvije godine odlučilo se da sačuva matične ćelije i tako na neki način osiguraju zdravu budućnost, svoje djece, pa i svoju.

Mada su Crnogorci, doduše, do skoro bili prilično skeptični u vezi s opravdanošću tog postupka, na Klinici za ginekologiju i akušerstvo Kliničkog centra Crne Gore, sa setom za transportovanje matičnih ćelija, mjesečno se prijavi oko pet porodilja.

"Procedura izdvajanja i čuvanja matičnih ćelija iz pupčanika je toliko jednostavna da nema razloga za strah i brigu", uvjerava embriolog Darko Pajović iz Podgorice, koji se prije tri godine prvi u Crnoj Gori odlučio na to po rođenju kćerke.

On objašnjava da se uz set za transport matičnih ćelija koji se dobija od autorizovane banke za to, dobijaju toliko precizna i detaljna vizuelna i pisana uputstva, u kojima je sve detaljno objašnjeno i nakon kojih se lako odagna svaka sumnja.

"Na čuvanje matičnih ćelija odlučio sam se nakon odslušane prezentacije u Beogradu, nakon čega sam ugovor o čuvanju matičnih ćelija na 20 godina potpisao sa predstavništvom Cryo Save iz Belgije - objašnjava Pajović. S obzirom na to da to tada nije bila praksa u Kliničkom centru, kako je dodao, a ginekolozima je to još bila nepoznanica, a proceduru je obavio dr Filipović, što sada, već koliko sam upoznat, više nije slučaj.

Građane strah od procedure

Pajović je kazao da nakon što su matične ćelije izdvojene poslije porođaja njegove supruge, poslate su na čuvanje u Belgiju, a iz bezbjednosnih razloga jedan dio otišao je na čuvanje i u Holandiju.

Strah građana od te procedure, kako on smatra, opravdan je jer ovdašnje stanovništvo nije upoznato mnogo sa tim, pa se sve doživljava mistično.

"S obzirom na veoma dobre rezultate liječenja matičnim ćelijama, zdravstvene ustanove trebalo bi tu proceduru mnogo više da popularišu kod građana, jer se za sada sve svodi na informisanje putem ličnih kontakata i poznanstava", smatra Pajović.

On kaže da se o njegovom iskustvu svakih desetak dana poneko informiše o načinu i bezbjednosti postupka čuvanja matičnih ćelija.

"Rezultati liječenja matičnim ćelijama iz dana u dan se pokazuju sve boljim, posebno kod bolesti krvi, srčanog mišića, prekida kičmene moždine, dijabetesa, Parkinsonove bolesti. Vjerujem da, iako je sve još u fazi istraživanja, oboljelima od tih bolesti ovo je za sada vjerovatno najveća nada za ozdravljenje u budućnosti", vjeruje Pajović.

Jednostavna, bezbjedna i bezbolna procedura

Da je sve više bračnih parova koji se odlučuju za čuvanje matičnih ćelija, potvrdila je i direktorka Klinike za ginekologiju i akušerstvo Snežana Raspopović, koja primjećuje da su to većinom parovi sa primorja.

Snežana Raspopović

"Ranije su to bili sporadični slučajevi a sada je interesovanje građana za tu proceduru vidno poraslo te je onaj dio koji se obavlja na klinici, za koji se plaća oko 17 eura, odskora zakonski preciziran od strane Ministarstva zdravlja", objašnjava dr Raspopović.

Ona je istakla da je u slučajevima kada je porođaj protekao bez nekih komplikacija u pitanju veoma jednostavna, bezbjedna i bezbolna procedura.

"Nakon što se novorođenče odvoji od majke, a dok posteljica porodilje od nje još nije odvojena, iz pupčanika se uzimaju uzorci, odlažu u set, koji se predaje članu porodice, najčešće suprugu, čime prestaje sva odgovornost Klinike" objasnila je proceduru dr Raspopović.

Ističući da svi ginekolozi na Klinici obavljaju tu proceduru, doktorka je naglasila da se ona odlaže jedino u slučajevima kada postoje određene smetnje za to, poput prijevremenih porođaja, krvarenja i sl.

Raspopovićeva je ispričala da se dešavalo i da bračni par zbog uzbuđenja i straha zbog porođaja, zaboravi kod kuće set za transportovanje uzoraka, zbog čega se procedura morala odložiti.

Procedura uzimanja ćelija iz pupčanika jednostavna i bezopasna

Matične ćelije u Podgorici čuva Cryo Save

Za sve buduće roditelje, zainteresovane za čuvanje matičnih ćelija iz pupčane vrpce po rođenju beba, u Podgorici je od januara otvorena agencija evropske banke matičnih ćelija Cryo Save, čiji predstavnici tvrde da se sve veći broj građana interesuje i odlučuje da sačuva te ćelije.

Postupak uzimanja uzorka krvi iz pupčanika, koji traje dva minuta, i čuvanja matičnih ćelija koji se sprovodi već 15 godina.

"Time je sada pacijentima omogućen jednostavniji proces čuvanja matičnih ćelija, a zainteresovani građani mogu se direktno informisati o tom postupku - jedinstvenoj identifikaciji i preuzimanju seta neophodnog za uzimanje i transport uzoraka krvi - objasnila je "Vijestima" stručni saradnik "Monte Cell" kompanije, koja je agent belgijske kompanije “Cryo Save" za Crnu Goru Maja Maksimović-Sekulović.

Matične ćelije, kako ona navodi, osnovne su ćelije ljudskog organizma od kojih daljim razvojem nastaju sve ostale. Klinička istraživanja potvrdila su da se one naknadno mogu presaditi i zamijeniti vitalne istrošene ili uništene ćelije u organizmu.

Postupak uzimanja uzorka krvi iz pupčanika, koji traje dva minuta, i čuvanja matičnih ćelija koji se sprovodi već 15 godina, napominje ona, apsolutno je bezopasan i bezbolan za majku i novorođenče, a obavlja se isključivo ukoliko ne postoje smetnje za to.

"Prikupljena krv se obezbjeđuje i smješta u transportnu kutiju. Uzorak se do obrade čuva isključivo na sobnoj temperaturi 15 do 25 stepeni, a potom se u transportnom setu šalje ekspresnom avionskom pošiljkom u banku matičnih ćelija “Cryo Save”. Odmah nakon prijema, uzorak se testira na bakterijske i virusne infekcije, izdvajaju se matične ćelije, određuje njihov broj i vitalnost, te zamrzavaju na minus 196 stepeni, u gasovitoj fazi tečnog azota. Taj postupak se naziva krioprezervacija, a tako sačuvane matične ćelije mogu da traju neograničeno i, što je najvažnije, ne stare", objasnila je Maksimović-Sekulović.

Čuvaju se i preko 20 godina

Cijena paketa koji podrazumijeva pripremu dokumentacije, transportni set, transport, obradu, testiranje, krioprezervaciju i čuvanje tokom prvog perioda u trajanju od 20 godina je 1.780 eura.

Ističući da je odluka o čuvanju matičnih ćelija isključivo pravo roditelja, ona je kazala da se obrađene i zamrznute matične ćelije, prema ugovorenom periodu, čuvaju do 20 godina ili duže, a dostupne su čim se ukaže potreba za njima, najkasnije u roku od 48 sati, na pismeni zahtjev ljekara ili medicinskog centra koji bi vršio terapiju uz isključivu saglasnost roditelja potpisnika ugovora.

"Pravilno pripremljene za čuvanje matične ćelije mogu ostariti više od nas samih. Pravo na raspolaganje uzorcima imaju isključivo roditelji djeteta, do njegovog punoljetstva, nakon čega sva prava prelaze na dijete. Ukoliko se one koriste za terapiju kod osobe iz čijeg su pupčanika dobijene, one su imunološki potpuno podudarne, a najveća vjerovatnoća je da će biti odgovarajuće za rođenu braću i sestre", kazala je ona.

Cijena paketa koji podrazumijeva pripremu dokumentacije, transportni set, transport, obradu, testiranje, krioprezervaciju i čuvanje tokom prvog perioda u trajanju od 20 godina je 1.780 eura, a plaća se samo ukoliko je uzorak uspješno zamrznut, o čemu laboratorija dostavlja izvještaj.

Takođe, neke od banaka omogućile su građanima i kredite za to, dok je autorizovanjem predstavništva, Cryo Save u Crnoj Gori, obezbijeđeno i da građani budu u socijalnom programu banke, te je za pojedine koji već imaju oboljele članove u porodici omogućeno besplatno čuvanje ćelija u belgijskoj banci.

Lijek za najteže bolesti

Diskusija koju stručnjaci odnedavno vode u vezi sa opravdanosti istraživanja matičnih ćelija odnosi se isključivo na embrionalne.

Terapija stem-ćelijama danas se primjenjuje kod liječenja oboljenja kao što su akutna limfotična i mielogena leukemija, neuroblastom, kod različitih oboljenja krvi (aplstična anemija, urođena citopenija, Fankonijeva anemija, srpasta anemija, talasemija), urođenih poremećaja metabolizma i različitih imunodeficijencija.

Takođe, smatra se da su primjenjive i za liječenje malignih tumora, Parkinsonove i Alchajmerove bolesti, multipleskleroze, dijabetesa, srčanih oboljenja.

Postoje tri vrste matičnih ćelija - embrionalne, one koje se uzimaju iz pupčane vrpce i koje se nalaze u tijelu čovjeka.

Diskusija koju stručnjaci odnedavno vode u vezi sa opravdanosti istraživanja matičnih ćelija odnosi se isključivo na embrionalne, koje imaju najveću moć diferencijacije, a dostupne su isključivo u klinikama za vantjelesnu oplodnju, jer se dobijaju samo u laboratorijskim uslovima.

Međutim, kako ljudi to često poistovjećuju sa onima iz pupčanika, stručnjaci objašnjavaju da se stvara bezrazložna sumnja u njihovo istraživanje koje ne samo da je odobreno već je i najbolji način da naučnici pronađu put do izlječenja mnogih bolesti.

Galerija

( Tanja Jovanović )