Banke dobile stroža pravila protiv pranja novca

Novim pravilnicima o indikatorima i smjernicama za prepoznavanje i sprečavanje pranja novca povećane su obaveze crnogorskim bankama da prate i analiziraju transakcije klijenata iz visokorizičnih zemalja i ofšor zona, kao i one povezane sa virtuelnim valutama, elektronskim transferima i trgovinom valuta, kazao je u intervjuu za “Vijesti” generalni sekretar Udruženja banaka Crne Gore Branislav Pejaković.

Da li su ovi novi i dopunjeni pravilnici donijeti da bi se poštovale nove direktive EU protiv pranja novca i finansiranja terorizma? Koje sve transakcije će sada biti pod lupom nadležnih službi? Koje su najznačajnije novine u odnosu na dosadašnje norme?

Zakonska regulativa u Crnoj Gori iz oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma je harmonizovana sa relevantnim propisima iz ove oblasti i prati preporuke međunarodnih institucija. Inovirani standardi i obaveze koje proističu iz IV Direktive i 40 novih preporuka FATF-a (Međudržavne organizacije za borbu protiv pranja novca), postavljaju složenije zahtjeve prema sistemima spečavanja pranja novca i finansiranja terorizma zemalja članica Savjeta Evrope. Kao sredstvo za utvrđivanje osnova sumnje su liste indikatora koje je donijela Uprava ili koje su obveznici utvrdili internim procedurama i pravilnicima. Kontrolu primjene ovih pravila, procedura i indikatora, prilikom ocjene osnova sumnje od strane ovlašćenih lica banaka, te dostavljanja izvještaja Upravi za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma (USPNFT), vrši Centralna banka Crne Gore kao nadzorni organ. Što se tiče banaka, povećavaju se obaveze produbljene analize klijenata iz visokorizičnih zemalja, kao i pojačana analiza transakcija koje se obavljaju korišćenjem novih tehnologija (elektronski transferi, virtualne valute isl.) odnosno uvedeni su novi indikatori rizika u trgovanju virtualnim valutama i trgovini preko platformi za trgovinu valutama (FOREX platforme). Najznačajniji novi indikatori se odnose na rizik poslovanja sa tkz. ofšor zonama, kao i zemljama koje ne primjenjuju u potpunosti međunarodne standarde u sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma. USPNFT je značajno povećala broj svojih incijativa, tj. obavještenja upućenih prema drugim nadležnim organima koja ukazuju na sumnju u pranje novca ili finansiranje terorizma, odnosno na druga krivična djela koja se gone po službenoj dužnosti.

Akcionim planom je definisano kontinuirano unapređenje normativno-pravnog okvira, administrativnih i materijalno-tehničkih kapaciteta relevantnih državnih organa;

Kome banke dostavljaju podatke koji se od njih traže ovim pravilnicima?

Ovdje nema nekih novina, Uprava za sprečavanje pranja novca se obavještava o gotovinskim transakcijama iznad limita, ali i o svim sumnjivim transakcijama i klijentima. Dostavljanje podataka se vrši na zaštićen elektronski način, a banke poštuju usvojene procedure, zadate rokove u dostavljanju izvještaja.

Da li će primjena ovih normi povećati sigurnost i ugled crnogorskog bankarskog sistema?

Nove zakonske norme su potpuno usaglasile crnogorsku regulative sa regulativom EU koja se odnosi na ovu oblast. Novica Radović član Odbora protiv pranja novca i finansiranja terorizma pri Udruženju banaka Crne Gore, potvrdio je da i do sada nije postojalo zaostajanje, ili neusaglašenost u ovoj oblasti, već se samo radi o prihvatanju i ugradnji novih rješenja, po dinamici koja se primjenjuje i u EU. Naime, stalno se dograđuju standardi za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma, kao i regulativa kojom se ti standardi normativno prihvataju, što se radi zbog adekvatnog odgovora država i međunarodnih organizacija na nove metode izvršavanja ovih krivičnih djela, koje se posebno vezuju za primjenu novih tehnologija.

Da li banke zbog ovih normi imaju troškove?

Svako usavršavanje sistema poslovanja banaka izaziva dodatne troškove, tako imamo uspostavu automatizovane podrške koja se ne odnosi samo na pojedinačne poslove banke i klijenata, već i na povremene transakcije od 1.000 eura i više, koje iniciraju platioci sa kojima banke nijesu u poslovnom odnosu. Sljedstveno, najveći izdaci su vezani za IT podešavanja, automatizaciju u korišćenju raznih lista (sankcionih lista, lista stvarnih vlasnika, lista politički eksponiranih lica i sl.) i obezbjeđenje sveukupne procjene rizika za potrebe kategorizacije stepena rizika, kombinacijom relevantnih faktora rizika.

Kako ocjenjujete dosadašnji sistem zaštite od pranja novca u Crnoj Gori? Da li Vam je poznato da je proteklih godina neka korespodentska banka koja je pružala usluge domaćim crnogorskim bankama, otkazala saradnju sa Crnom Gorom zbog velikog rizika od pranja novca?

Ipak su državne institucije i spoljni partneri, konsultanti za ovu oblast pozvaniji da daju ocjenu, ali u skladu sa prethodnim komentarima smatram da kvalitetno pristupamo ovoj problematici. Sistem zaštite od pranja novca je u Crnoj Gori uspostavljen prije 15 godina i stalno se usavršava prihvatanjem i implementacijom važećih međunarodnih standarda i propisa. Kod uspostavljanja korespodentskog odnosa sa evropskim i svjetskim bankama naše banke pružaju dokaz o potpunoj primjeni tih standarda. To je nezaobilazan uslov koji se mora ispuniti da bi korespodentski odnos bio uspostavljen. Nije nam poznato da je neka referentna banka odbila uspostavljanje, ili tražila prekid tog poslovnog odnosa sa nekom od crnogorski banaka zbog nepoštovanja standarda u sprječavanju pranja novca i finansiranja terorizma.

Dublje analize transakcija i za rodbinu i partnere političara

Da li će biti strože i obuhvatnije kontrole novčanih transakcija politički eksponiranih ličnosti? Da li se prijavljuju i kontrolišu i transakcije povezanih osoba sa politički eksponiranim ličnostima?

Zakonom su precizno definisana lica koja imaju status politički eksponiranih lica. Pored funkcionera, tu ulaze i članovi njihovih porodica, kao i lica koja sa njima imaju zajedničke poslovne aktivnosti. Listu politički eksponiranih lica pravi nadležni državni organ, a banke su u obavezi da je primjenjuju, kao i da ta lica tretiraju kao klijente sa visokim rizikom od pranja novca. To podrazumijeva primjenu produbljene analize i praćenja transakcija.

Donijetim Zakonom gdje su implementirane izmjene i dopune prethodno važećeg Zakona o SPNFT definisana je obaveza uspostavljanja i vođenja Registra stvarnih vlasnika pravnih lica i privrednih društava od strane Poreske uprave/CRPS, čime će se omogućiti obveznicima (pored ostalih bankama i finansijskim istitucijama), kao i nadzornim organima prikupljanje tačnih podataka u okviru mjera utvrdjivanja i provjere identiteta klijenata. Centralna banka je izvršila preporuku MONEYVAL-a (Komitet Savjeta Evrope za spriječavanje pranja novca) koja se odnosila na obavezu neposredne kontrole mikrokreditnih finansijskih institucija.

( Marija Mirjačić )