Korupcija na visokom nivou?

Vjerujem da je svima u pravosuđu poznato da u grupu krivičnih djela sa elementima korupcije ulazi i krivično djelo zloupotrebe službenog položaja, pod uslovom da je propisana kazna zatvora od 8 ili više godina, odnosno ako je izvršenjem pribavljena protivpravna imovinska korist u iznosu od preko 30.000 eura.

Takođe vjerujem da je svima u pravosuđu poznato da se krivično djelo zloupotrebe službenog položaja može izvrštiti iskorišćavanjem službenog položaja, prekoračenjem ovlašćenja i nevršenjem službene dužnosti.

Mada među predstavnicima sudske vlasti ima onih koji javno priznaju neznanje, vjerujem da je većini poznato i da se korupcijom na visokom nivou obično smatra ona korupcija gdje počinilac zauzima visoku poziciju ili položaj u nekoj od grana vlasti.

Evidentno je da je sticanje koristi u iznosima od preko 30.000 eura (na primjer, dodjelom stana, kredita i sl.) na način suprotan propisima, predstavlja prekoračenje službenih ovlašćenja sa elementima korupcije.

Ako te radnje čini neko od nosilaca izvršne ili sudske vlasti, onda se svakako radi o korupciji na visokom nivou. Dakle, ako neko od javnih funkcionera, na primjer, ''dodijeli'' nekom sudiji stan ili kredit suprotno propisima i posebno bez javnog oglašavanja i na način koji je potpuno netransparentan, onda su sumnje o korupciji na visokom nivou neizbježne.

Sumnje su znatno ozbiljnije i opravdanije ako taj funkcioner odbija da saopšti kome je od sudija šta ''dodijelio''.

Ako je, pri tome, taj funkcioner javnosti poznat po tome što nikada pred nadležnim organima pravosuđa nije odgovarao za ozbiljne sumnje da je zloupotrijebio službeni položaj, kao ni za sumnje da se nasilnički ponašao prema onima koji su ukazivali na njegovo kršenje propisa, onda se sumnjama o korupciji na visokom nivou neminovno dodaju i sumnje o postojanju organizovanog kriminala i teškim zloupotrebama moći u izvršnoj i sudskoj vlasti.

Stroga hijerarhijska organizovanost po vertikali, kao glavna karakteristika organizovanog kriminala, lako se postiže i održava kada se koriste ustaljeni i uhodani odnosi između pretpostavljenih i podređenih u državnim organima.

Prekoračenje ovlašćenja i omogućavanje podređenim da ostvare imovinsku korist uz korišćenje te postojeće strukture i odnosa, čini prilično razumnim i osnovanim sumnje u postojanje korupcije na visokom nivou.

Tako, ako neko od visokih funkcionera pravosudne vlasti, takođe suprotno propisima i netransparentno, nekom od podređenih omogući sticanje koristi u iznosu od preko 30.000 eura na način što mu, na primjer, ''dodijeli'' stan ili kredit, navedene sumnje teško je zanemariti.

Naravno, logična je pretpostavka da se korist u tolikom iznosu dodjeljuje za nešto što se uradilo ili za nešto što tek treba da se uradi. Da li su te radnje koje se čine zauzvrat u skladu sa zakonom ili ne, bez uticaja je na postojanje zloupotrebe službenog položaja sa elementima korupcije na visokom nivou kod onih koji prekoračenjem ovlašćenja ''dodjeljuju'' stanove i kredite.

Svakako da se sumnje dodatno pojačavaju ako neko od onih koji ''dobiju'' stan ili kredit dođe u situaciju (ili ako može doći) da donosi odluke u postupcima u kojima u bilo kom svojstvu učestvuje (ili je bilo kako učestvovao) onaj ko im je ''dodijelio'' stan ili kredit.

Tako, malo je vjerovatno da se pokrene postupak protiv funkcionera izvršne vlasti i da se on osudi od strane pravosuđa u kome taj funkcioner ''dodjeljuje'' stanove ili kredite sudijama, bez obzira na uvjerljivost sumnji da je izvršio krivično djelo sa elementima korupcije ili krivično djelo iz oblasti klasičnog kriminaliteta sa elementima nasilja.

Isto tako, nerealno je očekivati nepristrasno postupanje sudova u predmetima gdje je optužba inicirana i zastupana od strane funkcionera tužilaštva koji je kasnije postao dio sudske vlasti i koji ''dodjeljuje'' stanove i kredite sudijama.

Ako znate neku državu i sistem u kome se dešavaju navedene stvari, logično je da sumnjate da je korupcija na visokom nivou karakteristika izvršne i sudske vlasti u takvom sistemu. Opravdanost sumnji možete dodatno provjeriti ako vidite kako državno tužilaštvo reaguje na ove pojave.

Ako tužilaštvo na ove pojave ne reaguje i ako iz vrha tužilačke organizacije stižu izjave da ''kriminalci imaju svoj moral i da strašno znaju da cijene zakonit i stručan rad tužilaštva'', onda razumno morate sumnjati da i u tužilaštvu neko ''dobija'' nešto za takvo (ne)postupanje. Da li je u pitanju stan, kredit, posao na nekom konkursu (tenderu) koji se finansira od javnih sredstava ili nešto drugo, nije toliko bitno.

Bitno je da iznos te koristi i položaj onoga koji je ''daje'' ili onoga koji je ''prima'' pokazuje nesporno da se radi o korupciji na visokom nivou. Nije bitno i da li takvu korist ''daju'' funkcioneri ili kriminalci. Nekada je teško pronaći razliku. I jedni i drugi su na ''visokom nivou'', nerijetko dijele moralna shvatanja i obavezno se zbog toga međusobno cijene i poštuju.

( Veselin Radulovic )