Zašto Pljevlja ne zarade milione od pepela iz elektrane?

Za razliku od razvijenih zemalja, u Crnoj Gori još niko i ne pomišlja da pepeo iz Termoelektrane "Pljevlja", koji nastaje kao otpad u proizvodnji električne energije, iskoristi za izradu brojnih građevinskih materijala.

Predsjednik NVO „Eko Pljevlja“ i dugogodišnju glavni inženjer za ekologiju u pljevaljskoj Termoelektrani Sadik Bambur, kaže da treba preispitati mogućnost korišćenja supstitucije pepela sa šljakom u industrijskoj proizvodnji, a posebno u građevinarstvu, odnosno niskogradnji.

Prema njegovim riječima, pepeo je moguće koristiti pri gradnji puteva, proizvodnji šupljih opeka i blokova, suvih maltera, kao i keramike i izolacionih materijala.

On kaže da su balkanske države na posljednjem mjestu u Evropi po korišćenju tog materijala kao sekundarne sirovine, dok je u Evropskoj uniji njegova iskorišćenost visoka.

Sve ide na deponiju

U 2008. godini 15 zemalja članica EU utrošilo 18 miliona tona pepela u industriji građevinskog materijala i putogradnji

U Termoelektrani Pljevlja godišnje sagori oko 1,5 miliona tona uglja, od čega ostane oko 25 do 30 odsto pepela.

Taj pepeo se, zajedno s vodom, transportuje cijevima na deponiji Maljevac, jednoj od crnih ekoloških tačaka u opštini Pljevlja. Ako bi se iskoristio, Termoelektrana bi od pepela godišnje mogla da prihoduje oko milion eura, s obzirom na to da je cijena pepela na tržištu oko dva eura po kilogramu.

S obzirom na to da je za 28 godina rada na deponiju odloženo petnaestak miliona tona pepela, nije teško izračunati da je na Maljevcu zatrpano potencijalnih od 20 do 30 miliona eura.

Bambur kaže da je osnovni razlog što se pepeo i šljaka do sada nijesu koristili to što se smatralo da je on isključivo otpad.

Postoje stari projekti

"Trebalo bi da je naš opšti interes da svi pepeo posmatramo kao pripremljenu mineralnu sirovinu sa određenim hidraulično-vezivnim svojstvima, koja se uz minimalni utrošak energije može koristiti u mnogim oblastima. Tim prije što su veliki i ekonomski i ekološki efekti, manji je utrošak energije, nema iskopa sirovine, kamena, drobljenja i prečišćavanja. Zašto ne bismo na nivou opštine, zajedno sa TE, uključujući građevinske stručnjake i operativu, izgradili probni lokalni put od nekoliko stotina metara, a kasnije, možda i dužu cestu. To rade i drugi", navodi Bambur.

I predsjednik pljevaljske opštine dr Filip Vuković smatra da pepeo iz Termolektrane treba valorizovati. On kaže da je u planu da se pepeo koristi u budućoj cementari, o čijoj se gradnji u Pljevljima priča posljednjih godina

On je podsjetio da su svojevremeno, do zatvaranja pljevaljske cementare, rađene probe primjene elektrofilterskog pepela u proizvodnji cementa i da su dobijeni pozitivni rezultati prilikom mljevenja klinkera s pepelom.

"TE je u fazi projektovanja trajnog transporta i odlaganja pepela, rekonstrukcije ili eventualne izgradnje novih sistema i nove lokacije za pepelište, pa bi bilo dobro uklopiti se u te projekte kako bi se ostavila mogućnost odvajanja jedne količine svježeg pepela, na samom izvoru u TE za dalje korišćenje", ističe Bambur.

Njemačka firma ponudila saradnju

U Elektroprivredi i Temolektrani Pljevlja do sada se niko nije ozbiljnije bavio ovim pitanjem, osim što je najavljivano da bi se dio pepela koristio u cementari, koja je trebalo da se gradi u pljevaljskoj opštini.

Iz Elektroprivrede su bili spremni i da besplatno ustupe budućem vlasniku cementare pepeo, s obzirom na to da bi im se smanjili troškovi njegovog transporta i skladištenja.

Prošle godine Termoelektrana Pljevlja dobila je ponudu od njemačke firme "Schauenburg" , koja je iskazala spremost da na području opštine Pljevlja krene u proizvodnju pjenastog (lakog) betona gdje bi se kao osnovna sirovina koristio pepeo nastao kao produkt sagorijevanja uglja u TE.

Gradonačelnik bi da se pepeo iskoristi

Prema informacijama „Vijesti“ do sada niko ozbiljnije nije razmatrao tu ponudu, iako je s njom upoznata i lokalna uprava.

"Poznato nam je da je pepeo i u vašoj sredini veliki problem sa aspekta eko-zaštite, što naš program čini prihvatljivim i veoma korisnim. Zanima nas da li postoji mogućnost korištenja pepela iz TE za proizvodnju pjenastog betona, da li ste kao firma zainteresovani za ovu tehnologiju, a ako niste kao firma zainteresovani, da li se može pojaviti neka druga pravna ili fizička osoba koja bi koristila vaš pepeo u proizvodnji. Da li je potrebno ostvariti kontakt s lokalnom zajednicom?", pitanja su koja su Njemci dostavili Termolektrani Pljevlja.

Uz ponudu, predstavnici njemačke kompanije dostavili su i objašnjenje tehnologije proizvodnje pjenastog betona.

Njemačka firma "Schauenburg", između ostalog, bavi se i tehnološkim rješenjima isušivanja i transporta pepela i njegovog kvalitetnog deponovanja.

I predsjednik pljevaljske opštine dr Filip Vuković smatra da pepeo iz Termolektrane treba valorizovati. On kaže da je u planu da se pepeo koristi u budućoj cementari, o čijoj se gradnji u Pljevljima priča posljednjih godina.

Vuković napominje da se sve količine pepela ne bi mogle koristiti u cementari, ali da bi trebalo razmotriti i druge mogućnosti. Opština Pljevlja pokušala je u više navrata da uvede ekološku taksu koja bi se plaćala između ostalih i za pepeo i šljaku iz Termoelektrane, ali je ona, iako su cijene bile neuporedivo niže u odnosu na one u Engleskoj, proglašena neustavnom.

Srbija bolja za 2,7 odsto

Na okruglom stolu, koji je nedavno u Beogradu organizovao Balkanmagazin, moglo se čuti da u Srbiji od oko šest miliona tona pepela godišnje, koji nastaje u termoelektranama, građevinska industrija iskoristi 2,7 odsto.

"U Srbiji je trenutno deponovano 200 miliona tona pepela na površini od oko 1.500 hektara", rekao je šef službe za zaštitu životne sredine EPS-a Saša Miletić navodeći da deponovanje pepela EPS košta osam eura po toni, odnosno oko 50 miliona eura godišnje.

Prema njegovim rečima, suvi, elektrofilterski pepeo pogodan je za korišćenje u proizvodnji cementa, betona, izgradnji puteva, u Evropi je velika potražnja za njim, zbog čega deponija pepela nema.

Pepeo se traži se na tržištu

Miletić je kazao da je u 2008. godini 15 zemalja članica EU utrošilo 18 miliona tona pepela u industriji građevinskog materijala i putogradnji.

Na pitanje novinara zašto se pepeo ne izvozi iz Srbije, on je kazao da su troškovi transporta veliki, ali je dodao da se u EPS-u razmišlja o gradnji lučkih kapaciteta za izvoz pepela, koji bi bili locirani na Savi i Dunavu, pored termoelektrana.

Miletić je kazao da je leteći pepeo korišćen prilikom izgradnje mnogih velikih građevina u Evropi, zgradama Kastor i Poluks u Frankfurtu, oblakoderu Pikaso u Madridu, velikom mostu između ostrva u Danskoj, Visokoj brani u Francuskoj i zgradi "Burž kalifa" u Dubaiju, gdje je upotrijebljeno oko 50.000 tona letećeg pepela.

"Zato problem pepela u Evropi faktički i ne postoji jer se javlja ogromna tražnja za njim. Takođe, i ne isplati se odlagati pepeo na deponije, jer taksa za odlaganje materijala, na primjer u Engleskoj, iznosi 40 funti po toni, a uskoro će biti povećana na 59 funti po toni materijala", rekao je Miletić na skupu.

( Goran Malidžan )