Tajmov pregled najpoznatijih protesta na trgovima

Trg Tahrir (Trg oslobođenja) u Kairu

Danima Trg oslobođenja je dominirao na naslovnicama kao centralna scena egipatske revolucije, a prizori haosa i hrabrosti su sa tog mjesta obilazili cijeli svijet.

U martu 2003. godine tamo je oko 30 000 Egipćana protestovalo protiv rata u Iraku

Međutim, krajem 19. vijeka ta oblast je nazivana Parizom pored Nila zbog svoje evropske arhitekture; sami trg je okružen nekim od najvažnijih zgrada u Kairu, uključujući nacionalni muzej, sjedište vladajuće stranke i zgradu državne televizije.

Tamo je 1952. godine organizovan ustanak koji je predvodila vojska u kojem je zbačena vladajuća monarhija i otvoren put da harizmatični autokrata Džamal Abdel Naser preuzme vlast nekoliko godina kasnije.

U martu 2003. godine tamo je oko 30 000 Egipćana protestovalo protiv rata u Iraku. Međutim, ništa se ne može porediti sa stotinama hiljada koje su nedavno preplavile Trg Tahrir pozivajući na demokratske reforme i na ostavku predsjednika Hosnija Mubaraka.

Trg Tjenanmen, Peking

Svijet se nedjeljama čudio dok su kineski studenti tražeći demokratske reforme u njihovoj zemlji spavali, jeli i demonstrirali u i oko srca Trga Tjenanmen u Pekingu.

Kobnog jutra, 4. juna 1989, kineska vlada je poslala tenkove i vojsku na trg da nasilno okonča mirne proteste. Mada je broj ljudi koji je stradao u ovoj ofanzivi sporan i dan-danas, procjene variraju između nekoliko stotina do nekoliko hiljada.

Trg svetog Vaclava, Prag

Krajem novembra 1989. dok su komunistički režimi počeli jedan po jedan da posrću širom Istočne Evrope, stotine hiljada ljudi okupile su se na Trgu svetog Vaclava kako bi zbacile vladajuću Komunističku partiju Čehoslovačke u okviru onoga što je postalo poznato kao Plišana revolucija.

Dvadeset godina kasnije, taj trg je bio mjesto skupova protiv Sovjetskog Saveza nakon što se jedan čovjek zapalio u znak protesta zbog invazije SSSR-a na Čehoslovačku 1968. Trg svetog Vaclava je sada mnogo mirnije mjesto sa burnim noćnim životom i prometnim radnjama i restoranima.

Trg Azadi (Trg slobode), Teheran

To je mjesto dva epohalna iranska protestna pokreta. Hiljade Iranaca su se 1979. godine okupile na Trgu Azadi gdje su organizovani brojni protesti koji su na kraju doveli do zbacivanja šaha.

Skoro 30 godina kasnija, druga generacija Iranaca preplavila je trg, ovog puta pokušavajući da započnu revoluciju za svrgavanje nekada revolucionarnog režima, koji je sada postao tvrdokorna teokratska autokratija.

Iranska vlada, čiji je predsjednik Mahmud Ahamdinedžad po mišljenju mnogih pobijedio na namještenim izborima 2009. godine, nasilno je ugušila demonstracije. Od tada, na Trgu Azadi odigrale su se manje aktivnosti protiv vlade, kao i okupljanja vladinih pristalica u znak obilježavanja iranske revolucije.

Trg Bastilje, Pariz

Bastilja, u koju je upadnuto 14. jula 1789. što je označilo početak Francuske revolucije, više ne postoji u Parizu. Međutim nekadašnja lokacija tvrđave iz 14. vijeka koja je kasnije korištena kao zatvor – i koju su zaposjeli protivnici francuske monarhije – i dalje nosi njeno ime.

Julski stub u centru Trga Bastilje aludira na revoluciju iz 1830, koja je dovela do abdikacije kralja Šarla X.

Trg tri kulture, Meksiko Siti

Nakon više mjeseci demonstracija, uoči Ljetnjih olimpijskih igara u Meksiko Sitiju – jedva 10 dana prije ceremonije otvaranja – vojska i policija pucali su na grupu nenaoružanih studenata koji su demonstrirali na centralnom trgu u četvrti Tlatelolko.

Više od 40 godina nakon masakra 2. oktobra, događaji iz tog dana su i dalje obavijeni misterijom

Ti pucnji su natjerali hiljade demonstranata da u panici pobjegnu dok su tenkovi – neki stacionirani na Trgu Zokalo, srcu meksičke prijestonice – krčili sebi put ka centru.

Mada je prema zvaničnim podacima stradalo manje od 20 ljudi, očevici su opisali da su vidjeli stotine ubijenih i hiljade uhapšenih, pretučenih i zatvorenih. Nebrojeno se vodi kao nestalo. Više od 40 godina nakon masakra 2. oktobra, događaji iz tog dana su i dalje obavijeni misterijom.

Trg decembrista, Sankt Peterburg

Trg u Sankt Peterburgu, koji je nazvan Trgom decembrista nakon Boljševičke revolucije 1917, pamti jednu raniju pobunu: ustanak koji su predvodili uglavnom dobrostojeći revolucionari, od kojih su mnogi vojni oficiri, koji su se zalagali za reforme i protivili ustoličenju cara Nikolaja I.

Oko 3000 ljudi se okupilo na trgu tokom decembarskog ustanka 1825, koji je nasilno ugušen. Petorica decembrista su pogubljeni, dok su mnogi zatvoreni ili tajno protjerani u Sibir.

Trafalgar skver, London

U 19. vijeku Trafalgar skver je postao mjesto okupljanja Londonaca kako u vremenima slavlja, tako i u vremenima nezadovoljstva. Sa svojom centralnom pozicijom, ovaj trg izgledao je kao mjesto gdje se radnička klasa Ist enda sretala sa višom klasom Vest enda, i takođe je mjesto tragedije 13. novembra 1887, kada se više od 4000 policajaca sukobilo sa oko 10.000 demonstranata u okviru onoga što je poznato kao Krvava nedjelja.

Demonstranti koji su se borili protiv nezaposlenosti i za irsku domaću upravu uključivali su socijaliste, irske nacionaliste, liberale i druge disidente. I mada nije bilo puno žrtava, nasilna ofanziva protiv demonstranata tog dana ostavila je trajan ožiljak u ovom gradu.

Danas, Trafalgar skver je i dalje mjesto gdje se okupljaju demonstranti u Londonu, uključujući i velike studentske demonstracije krajem 2010. zbog povećanja školarina.

Trg nezavisnosti, Kijev

Kada je Viktor Janukovič proglašen pobjednikom izbora u Ukrajini 2004, pristalice zapadno orijentisanog opozicionog lidera Viktora Juščenka pohrlile su na Trg nezavisnosti u Kijevu, tvrdeći da je njihov kandidat pobijedio.

Duh revolucije je posrnuo, a Janukovič se vratio na vlast na izborima prošle godine

Svi demonstranti su nosili narandžasto, što je bila boja Juščenkove partije Naša Ukrajina. Masovni protesti su postali poznati kao Naranžasta revolucija. Na kraju, Vrhovni sud Ukrajine je presudio da su izbori namješteni i rezultati su poništeni.

Na ponovljenim izborima za predsjednika je izabran Juščenko. Duh revolucije je posrnuo, a Janukovič se vratio na vlast na izborima prošle godine.

Union skver, Njujork Siti

Oko 100 000 ljudi je 20. aprila 1861. godine priredilo ono što je „Njujork tajms“ nazvao „masovnim mitingom“ na njujorškom Union skveru kako bi „podržali autoritet vlade“ nakon napada na Fort Samter kojim je počeo američki Građanski rat.

U to vrijeme to je bilo najveće javno okupljanje ikada organizovano u SAD.

Nakon napada 11. septembra, ovaj trg je danima bio okružen vijencima i svijećama koje su ostavili Njujorčani, koji su se okupljali ožalošćeni zbog užasnog napada na njihov grad.

Prevela i priredila: N. BOGETIĆ

( Time )