Đukanović: Da nije .me domena mnogi ne bi znali gdje je Crna Gora

Želite se prijaviti na Facebook? Možete koristiti punu adresu te društvene mreže www.facebok.me, ili njenu kraću verziju www.fb.me. Takva prečica je moguća jer je crnogorska Vlada svoj nacionalni domen, internet oznaku .me, učinila komercijalnom i dostupnom, svakako uz određenu nadoknadu.

Facebook i druge kompanije su to iskoristile i registrovale kraće verzije svojih internet adresa, kako bi privukle što je moguće (ako je moguće) veći broj korisnika na svoje stranice... ili da bi spriječile konkurenciju da to učini.

Prodaja nacionalnih dvoslovnih internet oznaka nije novost. To je prije Crne Gore učinila Kraljevina Tuvalu, kojoj je dodijeljena internet oznaka TV.

Uz nekoliko izuzetaka, Internet adrese država su obično manje prepoznate kod klijenata, i oni se radije okreću .com domenu. Ipak, države koje imaju domene kakvi su .me, .tv ili .co, domen koji je dodijeljen Kolumbiji, žele da što je moguće bolje prođu na tržištu sa ovim proizvodom, žele ga predstaviti na najbolji mogući način i što je moguće bolje ga i prodati.

“U prilici smo da postanemo logičan izbor za preduzetnike širom svijeta”, kaže Huan Dijego Kale, izvršni direktor kompanije koja upravlja kolumbijskom internet oznakom .co.

“Da bismo to postigli, moramo izgraditi svijest o tome kod potrošača”.

Imena sa .com nastavkom je sve manje

Više od 90 miliona adresa sa .com nastavkom, jednim od najviše korištenih na globalnoj mreži, već je u upotrebi na internetu. No, kompanije koje ih prodaju upozoravaju da je potencijalnih imena koja završavaju na .com, sve manje. To je jedan od dodatnih motiva za države sa atraktivnim domenima da rade na njihovoj popularizaciji.

Drugi razlog popularizacije državnih dvoslovnih internet oznaka je i liberalizacija sistema naziva domena. Internet organizacija za dodijeljena imena i brojeve (ICANN, Internet Corporation for Assigned Names and Numbers), organizacija koja nadgleda internet adrese, nedavno je omogućila i kreiranje domena na nelatiničnom alfabetu, na ćirilici, te arapskom pismu.

ICANN već za sljedeću godinu planira da odobri i kreiranje domena sa nastavcima kakvi su .paris, ili .shopping. Države poput Kolumbije i Crne Gore žele da iskoriste potencijal svojih internet oznaka prije nego se one izgube u gomili drugih.

Kolumbijski domen dobra zamjena za .com

Sa ekonomske strane, to što je nekoj zemlji dodijeljen atraktivan domen predstavlja pravo bogatstvo. Tako na primjer, Kolumbija dobija 25 odsto prihoda od prodaje svoje internet oznake. Prošle godine, kompanija koja upravlja tim domenom prihodovala je sa ukupno 20 miliona američkih dolara od prodaje te oznake. Ove godine, očekuju prihod u iznosu 30 miliona USD.

Više od 600 hiljada adresa prodato je u više od 200 zemalja.

Kale navodi da je tek 20 hiljada adresa sa .co nastavkom prodato u matičnoj državi, odnosno Kolumbiji, te da su za tu oznaku najviše zainteresovani klijenti u Sjedinjenim Američkim Državama i Evropi. Kompanija predviđa da će ukupan broj registrovanih .co domena u narednih pet godina porasti na pet miliona.

Dokle god oznaka nije prepoznata kao internet kod zemlje, ona može doživjeti uspjeh na tržištu

U kompaniji koja upravlja tim domenom očekuju nagli rast interesovanja za njihovu oznaku nakon održavanja Super Bowla, velikog finala američkog fudbala, gdje se .co domen reklamira zahvaljujući najvećem svjetskom registraru, kompaniji GoDaddy.

U reklamama tog registra obično se pojavljuju “GoDaddy djevojke”, u uskim majicama i pantalonama. Za veliko finale američkog fudbala, GoDaddy je pripremio novu reklamu, sa novim likom: ovog puta jedna od GoDaddy djevojaka bila je glumica Džoan Rivers, komičarka poznata kao zavisnica od plastične hirurgije. A poruka iz kompanije u reklami je da u GoDaddy žele da uvedu novog člana tima: “.co djevojku”!

I dok neke države od svojih nacionalnih internet oznaka nemaju ništa do što ubiraju prihod od kamata, analitičari predviđaju da bi kolumbijski sufiks mogao zauzeti značajnu poziciju na tržištu. Najviše iz razloga jer podsjeća na .com oznaku, i jer se .co na velikom broju jezika u svijetu koristi kao skraćenica za pojam “kompanija”, pa klijenti ne razmišljaju o tome da je u pitanju oznaka neke države.

“Dokle god oznaka nije prepoznata kao internet kod zemlje, ona može doživjeti uspjeh na tržištu”, kaže Džoš Burn, savjetnik o korištenju imena domena.

Registruj - za svaki slučaj

Kompanije širom svijeta već su registrovale internet imena sa nastavima kao što su .co ili .me –da bi spriječile krađu brenda (cybersquatting) ili zauzimanje domena, što obično učine oni koji žele da registracijom neke internet oznake kasnije zarade, tako što će kupljeni domen ponuditi za određeni (obično pozamašan) iznos.

Kako bi se spriječile zloupotrebe, kao što je to učinjeno u slučaju crnogorske internet oznake, i kompanija koja upravlja domenom Kolumbije, definisala je različite periode registracije. Tako je jedan od njih onaj tokom kojeg pravo registracije imaju vlasnici zaštićenih imena i oznaka. Vlasnici robnih marki tako kupuju domene, koje možda nikad neće koristiti, ali ih preusmjere na svoje originalne lokacije. Tako adresa apple.co, uvijek vodi na glavnu stranicu te kompanije, na adresu apple.com.

Osim da bi spriječile zlupotrebe i krađu zaštićene robne marke, kompanije su nerijetko i kreativne kada odluče da iskoriste oznake kakve su internet nastavci neke države. Takav je primjer skraćene adrese popularne društvene mreže Facebook – fb.me, registrovan pod crnogorskom internet oznakom. On-line trgovina Overstock,.com, nedavno je registrovala kratku verziju adrese koristeći oznaku Kolumbije na internetu – o.co.

All about me

Kompanija “Domen”, koja je agent registracije internet oznake Crne Gore, promoviše dvoslovni internet sufiks te zemlje kao pogodan za društvene mreže, blogove, navodeći da je .me oznaka prirodan izbor za one koji se žele svijetu bliže predstaviti.

Nisu sve zemlje tako otvorene da registraciju svojih dvoslovnih internet oznaka omoguće svima. Tako, na primjer, Fancuska, čija je oznaka .fr, omogućava registraciju pod svojim domenom isključivo osobama koje stalno borave u zemlji

Ta internet oznaka je prilično iskorištena. About.me je jedan od servisa registrovan pod tom oznakom. Servis omogućava korisnicima da na toj lokaciji, na samo jednoj stranici, predstave sebe, navodeći veze ka drugim sadržajima koji ih opisuju. Uglavnom su to društvene mreže, na kojima su prisutni. About.me je nešto kao vizit karta, ali sa mnogo više mogućnosti. Taj projekat je u decembru otkupila američka kompanija American Online (AOL).

Među zemljama koje svoje internet oznake planiraju da promovišu ili su već promovisale na sličan način, u smislu da su one dostupne za registraciju korisnicima širom svijeta, su Austrija (.at), Kokosova ostrva (.cc), te Turkmenistan (.tm).

No, nisu sve zemlje tako otvorene da registraciju svojih dvoslovnih internet oznaka omoguće svima. Tako, na primjer, Fancuska, čija je oznaka .fr, omogućava registraciju pod svojim domenom isključivo osobama koje stalno borave u zemlji.

“Neke države žele da zadrže svoje domene i ograniče registraciju, ali njih je sve manje, jer svi žele da dodatno zarade”, kaže Burn.

I dok neke kompanije koje prodaju nacionalne internet oznake potcjenjuju njihovu pripadnost državi kojoj je domen dodijeljen, gledajaći na to kao na prepreku za prihvatanje određenog sufiksa na međunarodnom tržištu, to nije slučaj sa kompanijom “Domen”.

Nataša Đukanović, direktorica međunarodne prodaje u “Domenu”, kaže da je .me oznaka dobra promocija za Crnu Goru.

“Zahvaljujući .me domenu mnogi su saznali za Crnu Goru i sada znaju gdje se nalazimo na mapi”, kazala je ona.

Domena skoro koliko i stanovnika, ali je sadržaja pod njima malo

Do jula prošle godine, u svijetu je registrovano više od 400.000 internet adresa sa .me nastavkom. Najbolje prodati domen sa liste premium adresa je, Date.me, za koji je plaćeno 70.000 dolara. Nedavno su prodate i oznake Love.me i Kiss.me, za 30.000, odnosno 10.000 USD.

U Ministarstvu za informaciono društvo (MID), kako prenosi TV Vijesti, ocjenjuju da su to značajni iznosi, za domene pod kojima nema sadržaja. Domeni pod kojima su “razrađeni” određeni sadržaji prodavani su za milionske cifre.

“Sex.com je domen koji je oborio sve rekorde i prodat je za milione američkih dolara, ali je ispod sebe imao razvijen sadržaj”, kazali su u MID.

Crna Gora će uskoro imati više prodatih domena, nego stanovnika, no i velike kompanije koje registruju svoje oznake pod .me, uglavnom se zaustavljaju na tome. Dejan Abazović iz MID rekao je za TV Vijesti da je pitanje da li će biti investicija za sadržaj ispod .me domena.

“Iskreno se nadam da hoće. Mislim da je vrijeme da sa našim domenima dođemo do toga da im upravo sadržaji podignu cijenu”, rekao je on.

Dosad država zaradila 8 miliona

Novac od prodaje .me domena ide u državni budžet.

“Za 2009, kada je usvajan budžet u Skupštini, Crna Gora je prihodovala šest miliona eura”, kažu u MID.

Agent registracije je, prema podacima od jula, 2010, crnogorskoj Vladi, kao partneru u poslu oko Internet oznake, po ugovoru, do tada isplatio nešto manje od osam miliona eura.

“Preostali iznos, do 13,2 miliona, koliko je predviđeno ugovorom, isplatićemo u planiranom periodu, odnosno u naredne tri godine”, rekao je tada izvršni direktor Domena, Predrag Lešić, dodajući da će taj iznos biti obezbijeđen iz redovnih aktivnosti kompanije.

Najvažnije tržište .me oznake, prema posljednjim zvaničnim podacima, je SAD, odakle dolazi preko 50 odsto registracija. Tokom ljeta, tržište Velike Britanije je bilo na drugoj poziciji, a za crnogorsku internet oznaku sve su više zainteresovani i klijenti na tržištu Azije.

( Njujork Tajms, Damira Kalač )