Više od hiljadu pravnika i ekonomista čeka posao

Za upis na Ekonomski i Pravni fakultet Univerziteta Crne Gore prošle godine je raspisan konkurs za 820, odnosno, 460 studenata, iako statistički podaci Zavoda za zapošljavanje pokazuju da najveći broj osoba sa tim zanimanjima na Birou rada, nekad i godinama, čeka na zaposlenje.

Do 20. decembra sa diplomom bečelora ekonomije i diplomiranog ekonomiste evidentirano je 637 nezaposlenih osoba, dok je pravnika 487.

Na desetine studenata koji su na tim fakultetima diplomirali 2009. godine ne mogu naći svoje posao. Dvadesetčetvorogodišnja diplomirana ekonomistkinja iz Podgorice ističe da da traženje posala liči na „nemoguću misiju“.

Pola godine čekanja

„Već godinu i po se bezuspješno javljam na najrazličitije oglase. Od komercijaliste, menadžera, referenta, pa sve do sekretarice, ali ništa. Nemoguće je pronaći posao kad se za pojedne oglase prijavi i preko 200 ljudi“, kazala je ona i dodala da preporuke, porodične i prijateljske veze dodatno otežavaju zapošljavanje.

Prema podacima Zavoda za zapošljavanje, šest mjeseci na zaposlenje čeka 291 pravnik i 427 ekonomista, a od jedne do tri godine na Birou je njih 80, odnosno, 69.

Ipak, sa Univerziteta Crne Gore ističu da je u toku 2009. zaposleno 700 svršenih studenata sa tih fakulteta, a iako su u ponudu uključeni i oni koji su po raznim osnovama ostali bez zaposlenja, onih koji traže posao bilo je 80 odsto više u odnosu na ponudu.

„Za pravnike i ekonomiste se neargumentovano tvrdi da čine gro viška na tržištu rada. U toku 2009. ostalo nepopunjeno oko 45 odsto od ukupnog broja oglašenih upražnjenih mjesta, što ukazuje na to da poslodavci nijesu bili zadovoljni ponudom, te da su prednost dali mladim ljudima, dok su starije generacije ostale da čekaju sledeću priliku“, kazao je za “Vijesti” prorektor za nastavu Univerziteta Crne Gore Anđelko Lojpur.

On tvrdi da je stanje slično i kod diplomiranih pravnika gdje je učešće nepopunjenih mjesta u ondosu na tražnju preko 50 odsto.

Lojpur: Slika je iskrivljena

I podaci Zavoda potvrđuju da je do 20. decembra traženo 537 pravnika, dok su konkursi raspisani za 152 ekonomista.

Do istog datuma, najtraženija slobodna radna mjesta bila su za profesore razredne nastave, engleskog, matematike i muzičke grupe predmeta, diplomirane ekonomiste za opštu ekonomiju, bankarstvo i finansije, inženjere građevinarstva i doktore medicine.

Prema riječima Lojpura, na ne baš malom broju radnih mjesta, koja bi objektivno trebalo da pripadaju onima koji su završili društvene nauke, sjede ljudi raznih drugih profila kao što su tehnički, dok obrnuto nije moguće. On je kazao da je slika na tržištu rada mnogo drugačija od one koja se „neodgovorno i često nestručno saopštava u javnosti”.

Problem mladih tvrdi Lojpur je sindrom da kad se jednom “ščepe” fakultetske diplome, “misle da su svu pamet ovog svijeta pokupili, te da još samo neko treba da ih zaposli”

„Mnogo je teža i na dugi rok neodrživa situacaija sa nekim obrazovnim profilima koji su na prvi pogled prijemčivi, ali stanje u pogledu mogućnosti zapošljavanja nijesu sjajne i neće se vjerovatno bitnije popraviti u budućnosti. Na primjer krajem 2009. bilo je 49 nezaposlenih stomatologa, 49 profesora istorije, 113 engleskog jezika, 93 razredne nastave, dok je specijalista za predškolsko obrazovanja zaposleno svega deset, a na Birou ih je ostalo 56“, objasnio je Lojpur.

Da se u Crnoj Gori polako uspostavlja realno tržište rada smatra dekan Prirodno-matematičkog fakulteta Predrag Stanišić. On je kazao “Vijestima” da nijedna privatna firma nema luksuz da “zapošljava neznalice”, te da ih sve manje ima i javni sektor.

Stanišić, pak, smatra da je uloga UCG “pomalo nejasna” i da su se okolnosti izmjenile masovnim osnivanjem privatnih univerziteta i fakulteta, često bez ikakve kontrole kvaliteta.

“UCG više nema ekskluzivnu odgovornost za visokoškolsko obrazovanje, on se u dosta segmenata mora takmičiti sa konkurencijom, koja zna biti nelojalna. Takmičenje se vodi tako što upisujete što je moguće više studenata. Crnoj Gori jako nedostaje strategija razvoja visokog obrazovanja i tu država treba da kaže šta želi od državnog, ali i od privatnih univerziteta”, smatra Stanišić.

Mladi misle da su pamet popili

Prema njegovoj ocjeni treba znati kakav državni univerzitet i koliko privatnih fakulteta treba Crnoj Gori, sa kojim studijskim programima, da li se želi tržišna utakmica i to u okruženju sa “nedovoljno razvijenim tržištem rada” i s našim mentalitetom gdje važi rečenica “bitna je diploma, o znanju ću razmišljati kasnije”.

Pravnici i ekonomisti nijesu jedini koji sa mukom traže posao. Prema podacima Zavoda za zapošljavanje posle njih najveći broj nezaposlenih čine profesori srpsko-hrvatskog jezika kojih je 137, engleskog jezika 115, bečelora primijenjenog menadžerstva na Birou je 99, dok je 88 profesora fizičke kulture.

Ništa bolje prilike za zaposlenje nemaju ni mladi sa diplomom bečelora primijenjenog računarstva, menadžmenta i menadžmenta u turizmu, specijalisti i bečelori za predškolsko vaspitanje, profesori sociologije, istorije, razredne nastave, kao i diplomirani mašinski inženjera, specijalisti turizma i bečelor primijenjenog menadžmenta za finansije i računovodstvo. Na zaposlenje čekaju i diplomirani doktori medicine, stomatologije, biologije, pedagogije i politikologije.

Problem mladih tvrdi Lojpur je sindrom da kad se jednom “ščepe” fakultetske diplome, “misle da su svu pamet ovog svijeta pokupili, te da još samo neko treba da ih zaposli”.

Problem rad na računaru

“Tome je odzvonilo i ključno pitanje je šta traži tržište rada u 21. vijeku i da li su univerziteti spremni da u tom pogledu ispune nametnutu misiju” kazao je on.

On je ocijenio da je crnogorsko tržište rada stvoreno vještačkim putem u procesu tranzicije, te da funkcioniše često tako što šalje pogrešne signale prema visokoškolskim institucijama.

Na crnogorsko tržište po više puta godišnje “izbacuje” se na stotine radnika iz velikih infrastrukturnih sistema, a ti se potezi pravdaju poslovnim restrukturiranjem.

“Tako stvoren i nekontrolisan priliv nezaposlenih, tržište rada ne može progutati, jer se radi o kadrovima koji ne udovoljavaju ključnim kompetencijama koje taže današnji poslodavci i oni su i sami više u mislima kako dočekati penziju” priča Lojpur.

Po mišljenju poslodavaca, ističe on, radnicima nedostaje da znaju kako učiti, raditi na računaru, rješavati probleme, kao i kreativnost i liderske efektivnosti.

( Milica Novaković )