„Nemoguć” oblik života iz jezera Mono

U najavi konferencije za medije koju je NASA održala 2. decembra 2010. nagovještavalo se da će biti saopšteno nešto veoma značajno sa polja astrobiologije - “što će uticati na potragu za dokazima o životu izvan Zemlje”. Ova tajnovitost djelovala je poput adrenalina. Medijska temperatura je naglo skočila a upućeni u dešavanja u NASA počeli su iznose pretpostavke oko onoga što će biti saopšteno.

Prognoze su se isprva odnosile na otkriće tragova života na Saturnovim mjesecima Titanu i Reji. Mediji su se u vezi sa tim obratili astronomima, astrofizičarima i astrobiolozima. Međutim, poznavaoci prilika u NASA su odmah upozorili da ne treba očekivati neku senzacionalnu vijest o otkriću vanzemaljskog života.

Potom se u listu The Sun pojavila tvrdnja da se otkriće ne odnosi na svemir već na Zemlju.

Potpuno drukčiji od drugih

Tvrdilo se da su otkriveni supermikrobi koji žive u ekstremno nepovoljnim uslovima u jezeru Mono u nacionalnom parku Josemiti u Kaliforniji.

Na ovo je upućivao podatak da će na konferenciji učestvovati i američka geološkinja Feliša Volf-Sajmon iz NASA, koja već dvije godine istražuje jezero Mono, u kome se inače nalazi najveća prirodna koncentracija arsenika na našoj planeti.

Sama konferencija NASA prenošena je direktno, a na njoj su se pojavili ljudi iz astrobiološkog programa NASA.

Senzacionalno otkriće mikroba koji žive u ekstremno nepovoljnim uslovima kalifornijskog jezera Mono, hrane se arsenikom i inkorporiraju ga u svoj DNK, svjedoči da u prirodi postoje biorecepti koji ukazuju na mogućnost života i u nepovoljnim svemirskim uslovima

Najava The Suna se obistinila. Saopšteno je da su u jezeru Mono u Kaliforniji otkriveni superotporni mikrobi koji se suštinski razlikuju od svih drugih poznatih organizama na Zemlji, jer se hrane arsenikom i uz to ga inkorporiraju u svoju DNK umjesto fosfora. Riječ je o potpuno novom obliku života, koji biologija ne poznaje i koji će u njoj otvoriti novo poglavlje. Otkriveno je ono što je smatrano nemogućim.

Otkriće o pronalasku mikroba u kalifornijskom jezeru, koje obiluje životom uprkos velikoj slanosti i velikim količinama arsenika objavila je Feliša Volf-Sajmon, ističući da supermikrobi rade nešto što nijedan organizam na Zemlji ne čini.

“Kao biohemičara, učili su me da se sav život na Zemlji, kompletan život koji smo do sada poznavali, sastoji od ugljenika, vodonika, azota, kiseonika, sumpora i fosfora. Ovaj mikrob živi potpuno drugačije. To nam je odškrinulo vrata za pronalaženje mogućeg života van zemlje“, rekla je Volf-Sajmon.

U otkriću ipak nije sve novo za nauku. “Mi smo već znali da drugi mikrobi mogu 'udisati' arsen, ali izgleda da te bakterije mogu da rade ipak nešto novo: izgrađuju djelove sebe od arsena", rekla je Volf-Sajmon.

Upravo je tu poenta. Da mikrobi iz jezera Mono mogu da inkorporiraju arsenik u svoju DNK, što je činjenica koja omogućava novi prodor u strukturalne i biohemijske pretpostavke metabolizma.

Mijenjaće se udžbeinici

Direktorka astrobiološkog programa NASA Meri Vojtek izjavila je da je otkriće "materijala" koji zamjenjuje element fosfor, od kojeg su sva živa bića izgrađena, i mijenja ga drugim neočekivanim hemijskim elementom arsenikom, izuzetno važno, te da će se zbog toga morati mijenjati udžbenici hemije i biologije.

“Ovo je ogromna stvar koja će zahtijevati reviziju bar nekoliko pasusa u udžbenicima”, rekla je Vojtek.

Sa njom se složio i profesor Džejms Elser koji je pojasnio da je fosfor graditelj nukleinskih kiselina u organizmima, te podsjetio da je vrlo rijedak elemenat na našoj planeti. Elser smatra da je otkriće da postoji element sposoban da zamijeni fosfor veoma značajno, i da u potpunosti mijenja temelje biohemije.

Na konferenciji je prikazan i snimak mikroba nazvan GFAJ-1 koji u sebi ima arsenik, koji se do sada smatrao otrovnim za živa bića.

Volf-Sajmon je istakla da ovo otkriće stoji u vezi i sa ljudskim organizmom i sa onim što se događa na drugim planetama.

Međutim, na konferenciji je bilo i uzdržanih. Stiv Bener iz Fondacije za primijenjenu molekularnu evoluciju upozorio je na mogućnost da je riječ o slučajnosti, te dodao da arsenik može "prevariti" enzime zbog svoje sličnosti s fosforom što konačno potiče razvoj molekula, ali samo privremeno, jer molekuli sa supstitutom u obliku arsenika, za razliku od molekula s fosforom, nemaju toliko čvrstu molekularnu strukturu zbog čega je DNK nestabilna i dolazi do njenog pucanja.

Otkriće je revolucionarno i vjerovatno će dovesti do preusmjeravanja astrobiološke pažnje na ekstremofile, odnosno organizme koji su u stanju da opstanu u ekstremno nepovoljnim uslovima

Kako bilo, otkriće je revolucionarno i vjerovatno će dovesti do preusmjeravanja astrobiološke pažnje na ekstremofile, odnosno organizme koji su u stanju da opstanu u ekstremno nepovoljnim uslovima.

Novi recept za život u Kosmosu

Sve ovo izbacuje u prvi plan astrobiologiju kao nauku koja se bavi teorijama nastanka, raspodjele, prirode i budućnosti života u univerzumu. Kao specifično multidisciplinarno polje, ona objedinjuje astronome, ekologe, mikrobiologe, geohemičare, planetarne naučnike, filozofe i biohemičare u potrazi za životom na drugim planetama. Sada u centar pažnje izbijaju i ekstremofili zbog svoje sposobnosti da preživljavaju u nepovoljnim sredinama, sličnim onim za koje se pretpostavlja da postoje na pojedinim nebeskim tijelima. Prava otkrića su tek pred nama.

Senzacionalno otkriće mikroba koji žive u ekstremno nepovoljnim uslovima kalifornijskog jezera Mono, hrane se arsenikom i inkorporiraju ga u svoj DNK, svjedoči da u prirodi postoje biorecepti koji ukazuju na mogućnost života i u nepovoljnim svemirskim uslovima

( Slobodan Čukić )