Pade li snijeg u avgustu?

Stariji mještani Kolašina još nijesu saglasni oko toga da li je jul ili avgust jedini mjesec tokom kojeg u tom gradu nije pao snijeg.

Neki kažu da je bilo dana kada su se brda Bjelasice i Sinjavine znala zabijeljeti i tokom oba ta mjeseca.

Od snijega se sada u toj varoši na sjeveru živi, jer kada ga zimi nema na ski centru, nema ni turista u hotelima i apartmanima, pa ni zarade.

Naviki su Kolašinci na snijeg, zaživjeli se sa mećavom koja povija ramena i nabora lice, pa, često, zbijaju šale kada metorološke najave poprime dozu dramatičnosti.

Ne može ih iznenaditit ni kada, kao prija par dana, napada skoro pola metra prvog dana proljeća.

Osim toga, kažu, „nema više snjegova kao nekada“. Ipak, sjećaju se da je bilo godina kada su bili potrebni nadljudski napori da se od nevremena sačuvaju i životi i imovina.

U istraživanja lokalnog hroničara Branislava Jeknića mogu se naći i bilješke o surovosti zima tokom pretprošlog i početkom prošlog vijeka.

Tada je snijeg odnosio živote, ali, tvdi on, i motivisao na slidarnost i humanost mještana i organizovane akcije, koje sa današnje distance mogu izgledati skoro nevjerovatno.

Zabilježeno je, priča Jeknić, da je polovinom decembra 1887. godine visina sniježnih smetova (nameta) bila i do 10 metara.

“Kako se može pročitati u dokumentima iz tog vremena, to je bila jedna od namučnijih zima ikada. Po Sinjavini i Bjelasici snijega je bilo od 10 do 16 pedalja (stara mjera za dužinu), pa je uravnao sve doline i vratače. Autori zapisa iz tog vremena, opisujući užas zime na planini Sinjavini, citirali su stare narodne stihove: ‘Namiguje Starac na Pećarac, a Pećarac vrhu Jablanovu. Teško tome ko je među njima’.

Starac, Pećarac i Jablanov vrh su tri brada na Sinjavini“, objašnjava Jeknić.

Ni naredna zima, prema podacima hroničara kolašinske istorije, nije bila blaža.

Ostala je upamćena po tome što su dva stočara na Sinjavini izgubili život, pokušavajući da od sela Krnja Jela, stignu do stoke u planini.

Njihova tijela nađena su krajem januara na samo 150 metara od prve krnjojelske kuće, a pretpostavlja se da su danima lutali.

„Poslije tog događaja, u želji da zaštiti putnike od lutanja i smrzavanja u sniježnoj pustinji, kapetan Luka I. Mijatović postavio je lučeve kolčeve visoke četiri metra, uz put koji spaja Drobnjake sa Kolašinom, kao i uz još neke lokalne puteve. Velike sniježne padavine pominju se i tokom zime 1893. godine. Baz krpalja se, kažu, nije moglo iz kuće”, prenosi Jeknić dio svog istraživanja.

Ostalo je upamćeno da je jedan mještanin vasojevićkog sela Bukova Poljana, koje je od grada udaljeno svega tri do četiri sata hoda, krenuo ka Kolašinu, stigao tek peti dan.

Te godine mnoga domaćinstva ostala su bez osnovnih životnih namirnica i drva za ogrjev u kućama okovanim visokim smetovima.

“Tada su mnogi preživjeli samo zahvaljujući solidarnosti onih imućnijih i bolje pripremljenih za zimu. Prema dokumentima iz tog vremena, tadašnja vlast je naredila i masovno čišćenje snijega na seoskim putevima, kao i na onim do Podgorice i Andrijevice. Za svega dva dana te sobraćajnice su opet bile prohodne, što je bio svojevrsni podvig, s obzirom da se snijeg čistio ručno”.

I sljedeća zima bila je oštra, pa je odnijela nekoliko života.

Te 1894. godine, podsjeća Jeknić, oko Božića, mještani su velikim naporima stigli na liturgiju u lokalnu crkvu. Zapisano je da su, odmah po izlasku iz crkve, zajednički čistili snijeg sa krovova najugroženijih kuća u gradu.

“Te godine snijeg je zatrpao kuću Perovića u selu Lipovo i dvoje ljudi je poginulo. Nekoliko članova te porodice, komšije su s mukom izvukli žive iz ruševina. Kuću je zatrpala lavina koja je počela, kako kažu tadašnji izvještači, tri kilometra više u mjestu zvanom Gradišta. I za neredne godine mogu se naći slični zapisi, koji govore o muci koju su Kolašinci imali sa snijegom i hladnim zimama”, kaže Jeknić.

U novinskim testovima tokom prošlog vijeka, zabilježena je i borba Kolašinaca sa sniježnim nametima 1954. godine.

Snijeg je tada, kako je pisao Ananije Simonović u lokalnim novinama „Kon“, srušio zgradu Trgovinskog preduzeća, koja je bila na mjestu današnje Opštine.

Dobra organizacija i solidarnost mještana nijesu ni tada izostali, pa su zajedno čistili krovove svih zgrada i kuća. Određeni su i kuriri skijaši, čiji je zadatak bio da održavaju vezu grada sa mještanima udaljenih sela.

Skijaši - kuriri su nosili poštu, popravljali telefonske žice

Tokom 50-ih i 60-ih godina prošlog vijeka, Rajko Vlahović bio je jedan od skijaša - kurira, koji su imali zadatak da tokom velikog nevremena savladaju sniježne namete do najudaljnijih djelova opštine. “Nije bilo nikave druge veze sa selima. Grad je bio, često, potpuno odsječen. Nosili smo poštu do Lijeve Rijeke i Mojkovca, ali i pomagali, recimo, radnicima pošte da poprave pokidane telefonske žice. Išli smo i do mještana udaljenih sela. Dešavalo se da smo ponekad i po više dana neprekidno na skijama. Nije bilo potrebno da nam iko to naredi, jednostavno, to se podrzaumijevalo. Bilo nas je nekolicina, jer su samo skijaši mogli pomoći u tom kijametu”.

Mnogi su dolazili da čiste puteve

Malo je bilo onih koji se 50-ih godina prošlog vijeka nijesu odazivali da čiste snijeg na putevima oko Kolašina. Put prema Mateševu čistili su radnici, službenici, omladinci, mještani nekoliko sela... Od Morače, prema gradu, to su radili mještani Rovaca, Gornje i Donje Morače...

Čistilo se isključivo lopatama ili vozama (drvena naprava koju su vukli konji).

Voze su bile na Trešnjeviku, Mateševu, Kolašinu, Trebaljevu... Ručno čišćenje puta organizovalo se u grupama, a svaki član grupe, obično, imao je zadatak da lopatom očisti 10 metara puta.

Galerija

( Dragana Šćepanović )