Razotkrivanje ženske estetike u književnosti

Prva knjiga na crnogorskoj literarnoj sceni koja kritički preispituje prozno stvaralaštvo 27 crnogorskih književnica, monografija “Minervinim tragom”, autorke dr Sofije Kalezić promovisana je u Nikšiću.

Govoreći o knjizi doc. dr Andrijana Nikolić kazala je da je autorka “sublimirajući žensku rukopisnu građu” koju je analitički i stilski “dotjerala u dopadljivo štivo koje samo po sebi ima svrhu estetizovanja”, “otvorila prostore za one svjetove o kojima se skoro i nije pisalo, kvalitativni i kvantitativni značaj ženskog pisma u Crnoj Gori”, kao i da monografija ne nosi slučajno naslov “Minervinim tragom” jer sve žene čije stvaralaštvo je Kalezić preispitivala imaju u sebi “zrno jedne velike Minerve, božice mudrosti i poezije”.

Podsjećajući da u književno-istorijskoj, teorijskoj i kritičkoj terminologiji ne postoje termini kao što su “muško pismo” ili “muška književnost”, “kao da se ovim želi reći da se podrazumijeva da je stvaralaštvo muškarca samo po sebi umjetnost”, autorka navodi, istakla je Nikolić, da se izraz “žensko pismo” koristi u pežorativu, “čime se dobija konotacija patetičnog, neozbiljnog i trivijalnog”, kao i da ono predstavlja vrstu “jezičke diskriminacije, koja u samom nazivu podrazumijeva da je stvaralaštvo književnica nešto što je po pravilu van umjetničkog okvira i polja”.

Prema riječima mr Marijane Terić dodatna vrijednost monografije je i to što je autorka razgovarala sa književnicama koje je predstavila i upoznala se sa njihovim bio-bibliografskim podacima, vodeći računa o književnim detaljima. Kalezić je u dvogodišnjem radu na monografiji razgovarala sa preko 100 žena i pročitala 200 knjiga.

“Navodi različite interpretativne modele, specifičnu perspektivu žene, daje pozitivna i negativna kritička zapažanja, čime sugeriše na postojanje nejednakog kvaliteta u pisanju. S obzirom na to da je ‘Minervinim tragom’ prva studija o stvaralaštvu ženskih autora u Crnoj Gori, Kalezić piše o razotkrivanju ženske estetike u književnosti, koja je drugačija od kanonske, tzv. muške književnosti”, kazala je Terić.

Uskoro će iz štampe izaći još dvije knjige Sofije Kalezić - “Antologija proznog stvaralaštva crnogorskih književnica” i “Izbor iz proznog stvaralaštva”.

“Ja sam ovu knjigu zapravo zamislila kao jedan narativni triptih, gdje će monografija ‘Minervnim tragom’ biti prvi tom, a u druge dvije knjige moći će da se pročitaju priče crnogorskih autorki koje će se naći u knjizi i odlomci iz romana, pa da se vidi koliko je njihova proza zaista uspješna i kvalitetna, odnosno, sa koliko argumenata ja stojim iza vlastitih kritičkih sudova”, istakla je Kalezić.

( Svetlana Mandić )