Višak donacija da ide u državni budžet

Političke partije ne treba odvojeno da prikupljaju donacije za izborne kampanje i redovno funkcionisanje rada, ali im treba ograničiti ukupne godišnje iznose. To se, između ostalog, navodi u mišljenju Savjeta Evrope (SE) koji je krajem prošle godine dostavljen Odboru za antikorupciju.

“Prikupljanje sredstava iz privatnih izvora za finansiranje redovnih aktivnosti i izbornih kampanja ne treba da bude odvojeno iako odgovarajuće opšte ograničenje godišnjih sredstava prikupljenih iz privatnih izvora može da se zadrži ukoliko se rizik od neravnoteže između partija smatra previše ozbiljnim. Zakon se može izmijeniti tako da se, ukoliko se pređe granica za iznos sredstava koja se mogu prikupiti iz privatnih izvora, razlika prenese u državni budžet”, navodi se u tehničkom dokumentu “Ocjena regulatornog okvira za finansiranje političkih partija i izbornih kampanja u Crnoj Gori”.

Zakon o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja u Članu 17 predviđa da partija može prikupljati sredstva za finansiranje troškova izborne kampanje iz privatnih izvora samo u vrijeme trajanja kampanje. Zakonom je predviđeno i da donacije koje politička partija prikupi od donacija za redovan rad ne može iznositi više od godišnjih primanja iz državnog budžeta. Odbjegli biznismen Duško Knežević ranije je izjavio da je 25 godina pomagao Demokratsku partiju socijalista (DPS), iako njegovog imena nema u finansijskim izvještajima, kao i da su stranački lideri novčanu pomoć tražili i od ostalih biznismena. Predsjednik DPS-a Milo Đukanović je negirao da je tražio finansijsku pomoć ističući da je kod pojedinih biznismena postojalo interesovanje da pomognu stranačku politiku. Zbog video snimka na kojem se vidi kako Knežević daje kovertu sa novcem bivšem gradonačelniku Podgorice Slavoljubu Stijepoviću, Specijalno državno tužilaštvo (SDT) je pokrenulo istragu a Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) je sa 20 hiljada eura kaznila vladajuću partiju zbog neprijavljenih donacija. Đukanović je tada predložio i da se izmjenama izbornih zakona ukine ograničenje o visini finansijske pomoći partijama. Zakonom o finansiranju političkih partija je predviđeno da donacije privatnih lica ne smiju prelaziti dvije hiljade, a pravnih 10 hiljada eura.

Savjet Evrope upozorava i da političke partije treba obavezati da na stranačkom sajtu objavljuju sve finansijske izvještaje i interne akte kojima se uređuju finansije i finansijska kontrola, kao i da objavljuju identitete odgovornih lica. Ističu i da treba kažnjavati partije koje ne podnose izvještaje ili u njima ima nepravilnosti.

“ASK može da ne isplati dio državne subvencije za izbornu kampanju koja se dodjeljuje nakon izbora samo ako politički subjekat ne preda izvještaj i prateću dokumentaciju. Treba uspostaviti ovlašćenje Agencije da onemogući da partija dobije subvencije na budućim izborima ako se otkriju ozbiljne netačnosti u izvještajima o finansiranju izborne kampanje. Ministarstvo finansija može da obustavi redovno budžetsko finansiranje ako se otkrije da godišnji ili izvještaj finansiranja izborne kampanje sadrže ozbiljne netačnosti ili druge teške povrede zakona”, piše u mišljenju Savjeta Evrope.

Smanjiti plaćeno izborno oglašavanje

U dokumentu Savjeta Evrope predlaže se i izmjena Zakona o izboru odbornika i poslanika kako bi se zabranilo ili na minimum svelo političko medijsko oglašavanje koje je plaćeno iz privatnih izvora.

“U isto vrijeme treba obezbijediti da odredbe izbornog zakonodavstva o obezbjeđivanju besplatnog vremena za oglašavanje budu dovoljne da obezbijede da politički subjekti mogu saopštiti svoje izborne programe”, pojašnjava se.

Predlaže se i da se zakonom ustanovi granica za trošenje sredstava na izbornu kampanju i da se ona veže za iznos sredstava iz budžeta namijenjen za finansiranje kampanje.

“To ograničenje treba utvrditi pažljivo, uzimajući u obzir maksimum koji jedan politički subjekat razumno može da očekuje da potroši, potrebu da se trošenje ograniči dovoljno tako da ne budu u pretjerano nepovoljnom položaju male partije”, navodi se u dokumentu Savjeta Evrope.

Korišćenje službenih vozila i dalje problem

Upozorava se i da se tokom kampanje na sve državne funkcionere ne primjenjuju odredbe o objavljivanju putnih naloga za službena vozila. To se, kako se navodi, posebno odnosi na vozila koja su dodijeljena najvišim funkcionerima. Predlaže se i da kroz izmjene zakona bude razmotrena zabrana pritiska javnih funkionera na bilo koga od zaposlenih u javnim institucijama da učestvuju u kampanji ili je pomažu.

“Zabrana uključivanja neizabranih javnih funkcionera i zaposlenih u aktivnosti izborne kampanje tokom radnog vremena ne obuhvata situacije gdje su funkcioneri ili zaposleni prisiljeni ili se na njih vrši pritisak da učestvuju u aktivnostima kampanje van radnog vremena”, ističe se u mišljenju.

Savjet Evrope predlaže i da se sprovede pažljiva analiza kako bi se utvrdili stvarni oblici zloupotrebe javnih resursa koji predstavljaju značajan rizik ili su konstatovani u prošlosti. Time bi se, kako ističu, provjerilo kolika je djelotvornost sadašnjih propisa na osnovu dosadašnje implementacije.

“Ta analiza treba da posluži kao osnov za pažljve izmjene pravila kako bi se ti rizici djelotvorno riješili, a da se na minimum svede administrativno opterećenje i javnih subjekata i ASK”, navodi se.

( Samir Kajošević )