,,Operska kuća’’ na obali Morače
U trenutku kada većina ljudi u Crnoj Gori živi, odnosno preživljava i snalazi se na razne načine da sastavi kraj sa krajem, najavljena je izgradnja operske kuće na mjestu nekadašnjih vojnih objekata u neposrednoj blizini podgoričke Gimnazije. Za nepravedno osiromašene građane ova višemilionska investicija predstavlja još jedan razlog za opravdano nezadovoljstvo. S druge strane su skorojevići i snobovi koji odlazak u operu, kao i odlazak u pozorište, koriste kao priliku da prošetaju u markiranoj garderobi. Nažalost, pomenuti skorojevići koji ne znaju ni koja je razlika između kompozitora i libretiste, građane koji se bune zbog lošeg standarda gledaju s istim podozrenjem kao što su i prije nekoliko godina kada je započeta izgradnja Muzičkog centra, još jedne nedovrešene višemilionske investicije.
Kao građanka čija je profesija muzika, osjećam obavezu da ljude u kratkim crtama upoznam sa nekoliko bitnih podataka koji bi trebalo da budu dio opšte kulture svakog pojedinca da se ne bi moglo na ovaj način manipulisati sa građanima koji su se posvetili drugim disciplinama.
Razvoj klasične muzike u Evropi je proces koji je trajao odnosno traje već nekoliko vjekova. Prvi orkestri koji su formirani bili su zapravo kamerni sastavi (oko 20 muzičara) i u skladu sa tim prve opere (i simfonije) su takođe pisane za male, kamerne orkestre. S razvojem visokoobrazovnih institucija i ekonomije, građeni su novi instrumenti, orkestri su postepeno dobijali sve veći broj članova, kompozitori su pisali kompleksnija, tehnički i muzički zahtjevnija djela.
Za vrijeme tog viševjekovnog razvoja evropskih zemalja, narod Crne Gore je trpio posljedice raznih okupacija. Dok su na bečkom dvoru svirani vlaceri uz koje se plesalo mi smo vojevali Velji rat! Posle toga je uslijedilo još nekoliko razornih ratova, Goli otok i jedan predah prije građanskog rata. U intermecima između tih razornih događaja, napisana su i čak izvedena malobrojna muzička odnosno muzičko-scenska djela u Crnoj Gori. Sa uvođenjem tzv. tranzicije na prelasku iz XX u XXI vijek pojavilo se nekoliko interesno-orjentisanih pojedinaca koji su pronašli način da preko političkih i ličnih veza profitiraju u oblasti kulture.
Nepoznavanje osnovih stvari iz domena umjetnosti od strane javnosti omogućilo je ovim bezidejnim osobama da nesmetano stiču položaje i troše novac građana za svoje lične projekte (koji su predstavljeni kao projekti od nacionalnog značaja) a poslednji u nizu tih projekata je izgradnja operske kuće u zemlji koja nema ni simfonijski orkestar u pravom smislu te riječi kao ni baletski ansambl! Za jednu modernu opersku kuću donji minimum je 200 umjetnika: muzičara (instrumentalista i pjevača), plesača, dramskih umjetnika a Crna Gora danas ima oko 20 - 30 svojih državljana u Crnogorskom simfonijskom orkestru. Za gotovo svaki koncert dolaze kao ispomoć muzičari iz drugih zemalja regiona.
Da li su idejni tvorci operske kuće planirali da 200 umjetnika dovedu da žive u Podgoricu? Čak i da je standard crnogorskih građana kao u Lihtenštajnu, ovaj projekat bio bi u najblaže rečeno - neracionalan.
Razvoj muzičke kulture i razvoj opere treba započeti na isti način na koji su to prije nas uradile druge zemlje. Ako danas posjedujemo oko 30 muzičara u orkestru, kao što su posjedovali prvi orkestri na evropskom tlu, onda u skladu sa tim treba da se izvrši odabir kompozicija odnosno repertoara. Milioni eura koji su planirani za izgradnju zgrade operske kuće trebalo bi da se usmjere prije svega na mlade muzičke i baletske talente. S obzirom da su za zgradu Gradskog pozorišta grubi građevinski radovi tek završeni, postoji mogućnost da se tu projektuje multifunkcionalna scena na kojoj će moći da se izvode i opere.
( Milica Kankaraš )