Kapaciteti, nadležnosti i nemoć

Pročitah prije neki dan na jednom portalu izjavu glavnog državnog arhitekte u kojoj gospodin Vuksanović kaže da je “Budva ugrožena intenzivnom i prekomjernom urbanizacijom”. Dobro jutro, Kolumbo! Dalje, on navodi da je “ono što omogućavaju važeći DUP-vi zaista zabrinjavajuće”, te “da se ništa popraviti ne može dokle god su ti planovi važeći”. Pitam se da li je glavni državni arhitekta to rekao i svom pretpostavljenom - ministru Pavlu Raduloviću? Da li njih dvojica planiraju da urade nešto povodom ovog problema? Šta su njihovi planovi?

Nad planiranjem prostora i gradnjom u Crnoj Gori isključivu nadležnost ima Ministarstvo održivog razvoja i turizma (uz još “mali milion” drugih nadležnosti). Dakle, gospodin Vuksanović rekao je ono što nam je svima poznato već dvadeset godina unazad, a situacija se usložnjava i svakim danom sve je gora. Sređivanje stanja u pomenutim oblastima je jedno od temeljnih obećanja Vlade Duška Markovića, te je angažman MORT-a putem novog zakonskog rješenja upravo to trebalo da nam donese.

Nažalost, možemo konstatovati da je Zakon o planiranju prostora donio upravo suprotno i da je situacija danas na terenu mnogo gora nego prije nekoliko godina. Planove o kojima priča gospodin Vuksanović je afirmisao upravo MORT stavljanjem istih na listu važećih planova na svom sajtu.Takođe, sadašnje zakonsko rješenje omogućava Vladi Crne Gore da ih veoma brzo stavi van snage i nakon toga koriguje, putem izmjena i dopuna ili putem donošenja tzv. Plana generalne regulacije.

Dakle, MORT i Vlada imaju sve mehanizme da urede ovu oblast. A imajući u vidu da glavni državni arhitekta i MORT očigledno vide loše stanje u Budvi postavlja se pitanje - zašto ne reaguju? Pa sve su nadležnosti kod njih! Nadležnosti koje su novim zakonskim rješenjem uzete jedinicama lokalne samouprave, sada se delegiraju nazad uredbama Vlade, ali se delegiraju i neformalno - putem obavezno-neobaveznih konsultovanja opština. Traži se mišljenje opština, po pravilu kad treba donijeti neku tešku i nepopularnu odluku. Sudbina odluke i onih na koje se ona odnosi se kao vruć krompir delegira opštini, te se zainteresovana javnost suptilno upućuje na adresu koja nije nadležna, niti može uticati, što se nama u Budvi jasno potvrdilo vremenom.

Opštine su u postupku odbrane Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata okvalifikovane kao institucije bez kapaciteta da se bave tom problematikom. Ako pod kapacitetom podrazumjevamo stručnost, onda tvrdim da je gospođa Samardžić (glavna gradska arhitektica Budve) za sada, na višem nivou od na primjer njenog counterpart-a na državnom nivou, gore pomenutog gospodina Vuksanovića. Ako pod kapacitetima, pored stručnosti, podrazumijevamo i političku volju, onda je opština Budva pokazala mnogo više volje da rješava probleme nego Vlada Crne Gore, mnogo više odlučnosti da pomjera naprijed grad, destinaciju, državu…Vidjela je to javnost, možda najjasnije na primjeru privremenih objekata. Opština Budva je izašla sa svojim stavom i razmišljanjima, radila vrlo transparentno i principijelno i kao rezultat danas postoji realna mogućnost da u sledećih 5 godina (ili prije ako Bog da) imamo novo šetalište, mediteransku promenadu u Budvi. Konkurs za idejno rješenje šetališta najavio je upravo gospodin Vuksanović u istoj izjavi, u kojoj je lamentirao nad “uništenom” Budvom. Sa druge strane, MORT je u zoni Morskog dobra pristupio neozbiljno, netransparentno i selektivno, i sada se skoro 6 mjeseci od usvajanja Programa privremenih objekata i dalje ne zna šta jeste u Programu, a šta nije.

Naravno, takvim pristupom su doveli sebe i druge u problem i onda je naravno uslijedio pokušaj da se cijeli taj problem i odgovornost za isti prebaci na opštinu Budva. Time su pokušali da postignu dva cilja. Prvi i primarni je naravno pokušaj da se pobjegne od odgovornosti. Drugi, je politički pokušaj da se pronađe pukotina u vrlo širokoj budvanskoj koaliciji.

Pokušali su, dakle, da izbjegnu odgovornost za jednu neophodnu ali i tešku, neprijatnu i nepopularnu odluku, i da istovremeno podmetnu nesloge i trvenja u vlast u Budvi. Međutim, ovoga puta ne, nisu uspjeli, stav opštine je bio kristalno jasan. Jednako je nenadležna opština Budva i sa gospodinom Carevićem, i sa mojom malenkošću na čelu! Sad, nakon svega, objašnjenja o “disonantnim tonovima” iz opštine Budva “ne piju vodu”. Sada upadaju u problem i konfuziju, i dodatno štete Budvi i turizmu. Još komičnije zvuče priče o potrebi da se lokali “odmaknu” 5 metara. Samo nije jasno kako to da se izvede, pa nije to tepih doma, da povučeš objekat od 500 ili više metara kvadratnih pet metara unazad,i to u maju mjesecu!! Da li će Program koji je Vlada donijela u decembru pretrpjeti izmjene prije prve sezone? Da li će gospoda tranzicioni pobjednici i sponzori DPS-a dobiti terase, trgovine i sve što požele novim izmjenama i dopunama Programa? Da li će se sve ono što je opština izbrisala naći u zoni Morskog dobra? Odgovore naslućujemo, isti su kao i kod onih famoznih DUP-ova sa početka. Šema je uvijek ista - konstatacija problema, pa ćemo vidjet, što bi se reklo kod nas. Bojim se da ćemo rješenje budvanskog šetališta čekati još, ukoliko se nešto drastično ne promjeni. Sad je svima jasno da je kasno za premišljanja, da u maju bageri treba da idu iz Budve, a ne na šetalište!

Dakle jasno je da vrlo dobro znaju šta su problemi, potvrdili su to javno više puta.Takođe je jasno da su uzeli sve nadležnosti i centralizovali sistem (ukoliko se danas uopšte može pričati o sistemu), znači imaju moć da rješe probleme. Umjesto rješenja, napravili su konfuziju i nakon toga pribjegli političkim podmetačinama, sa ciljem da pobjegnu od odgovornosti jer moraju ispuniti obaveze prema prikrivenim finansijerima DPS-a. Zbog takvog postupanja MORT-a na kraju trpi turizam i privreda, trpimo svi mi i tako već 20 godina!

Mi smo u Budvi pokazali da se rješenja mogu donositi jasno, transparentno i u vrlo kratkom roku, pokazali smo da može mnogo bolje, međutim nema osjećaja zadovoljstva, jer smo svi i dalje u problemima koje neće rješiti politički igrokazi, konstatacije i nemoć.

( Dragan Krapović )