Kad Novosel ugovara, Tivćani plate papreno

Pompezno najavljivana priča o gradnji i funkcionisanju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda (PPOV) za opštine Tivat i Kotor na Klačini, u Krtolima kod Tivta, prijeti da se pretvori u višemilionsku glavobolju za tivatsku lokalnu upravu.

Postrojenje vrijedno skoro 10,5 miliona eura koje je sagradila njemačka kompanija WTE do još nije postiglo projektom predviđene parametre prečišćavanja otpadnih voda, firma koju su osnovale opštine Tivat i Kotor još nije zaživjela, niko od radnika nije zaposlen, niti je započeo obuku za rad koje će graditelj, prema ugovoru, napustiti 1. septembra, a Opštini Tivat prijeti plaćanje milionskih iznosa sudskih odšteta za bespravno uzurpiranu zemlju na kojoj je postrojenje napravljeno.

Sve to, produkt je načina na koji su kapitalni projekat izgradnje nedostajuće komunalne infrastrukture vodili bivši i aktuelni gradonačenici Tivta Ivan Novosel (DPS) i Siniša Kusovac(DPS). Pritom, glavni teret odgovornosti je na aktuelnom predsjedniku tivatskog parlamenta Novoselu, što je ranije kao gradonačenik 2014-2016. potpisao svaki dokument u vezi s kontroverznom izgradnjom PPOV na tivatskoj teritoriji. “Sve što je oko PPOV fino zamišljeno izrodilo se u svoju suprotnost. Opština Kotor je nezainteresovana za učestvovanje u rješavanju problema sa zemljom na Klačini za koju na naplatu dolaze sudske presude. Mi smo za nas dio učešća u gradnji PPOV uzeli kredit od 6 miliona eura, a Kotor je za svoj dio od 4 miliona dobio grant od Vlade, nije sistemski riješeno pitanje kanalizacionog mulja, PPOV ne postiže projektom zadane parametre prečišćavanja otpadnih voda, imamo blokadu u Odboru direktora koji loše funkcioniše“, priznao je Novosel na posljednjoj sjednici SO Tivat krajem aprila i time potvrdio sve ono za što su ga prozivali opozicija i mediji, a on prethodno uporno negirao i odbacivao kao “netačna i zlonamjerna podmetanja“.

Novosel sada krivca za sve probleme vidi u Kotoranima, kojima je tivatska DPS-SD-HGI gradska vlast, suprotno interesima grada, dala jednaka osnivačka i upravljačka prava u firmi PPOV Tivat-Kotor, iako je postrojenje sagrađeno na tivatskoj teritoriji, a Tivat uzeo i vraća veći dio kredita i plaća svu odštetu za uzurpiranu privatnu zemlju.

Jedino u čemu Kotorani prednjače je veća količina otpadne vode koja iz njihovog gradskog kanalizacionog sistema dolazi na prečišćavanje. Ipak, ni tu se precizni podaci ne znaju jer za razliku od Vodovoda i kanalizacije (ViK) Tivat, ViK Kotor do danas, nije ugradio mjerač protoka na svom dijelu dovodne mreže. Bivša gradonačelnica Tivta Snežana Matijević (DPS) koja je u ljeto prošle godine, pod pritiskom partije, dala ostavku, već je ranije konstatovala da se “nije sve od starta pravilo na pravim osnovama“.

PPOV kapaciteta 75 hiljade ekvivalent stanovnika, vrijedno 10,25 miliona eura, izgrađeno je na zemljištu na kojem je Vlada, shodno ugovoru koji su 2014. potpisali tadašnji gradonačelnik Ivan Novosel i ministar finansija Radoje Žugić (DPS), prenijela pravo raspolaganja. Riječ je o ukupno oko 46.000 kvadrata zemlje na kojoj je Vlada formalno upisana kao vlasnik, iako je to privatna imovina mještana Krtola koju je država neosnovano upisala na sebe prilikom izrade aktuelnog katastra.

Građani su u međuvremenu “presavili tabak“ i tužili Opštinu Tivat, tražeći obeštećenje za praktično eksproprisanu imovinu. Dio tih tužbi je već presuđen u korist mještana kojima je lokalna uprava Tivat do sada isplatila nešto više od 120.000 eura.

Set od dodatnih devet krajem prošle godine pripremljenih odluka o sudskim poravnjanjima kojima bi se obeštetili i mještani što nisu pristali na prvobitnu procjenu UZN da njihova zemlja košta 20 eura po kvadratu, iznenada je povučen sa dnevnog reda sjednice tivatskog parlamenta pred Novu godinu. Tada je objašnjeno da je to urađeno zbog njihovih navodnih formalno-pravnih nedostataka, ali je aktuelni gradonačelnik Siniša Kusovac kasnije priznao da je osnovni razlog za to što on lično „ne želi da snosi odgovornost da je nova cijena od 88 eura za kvadrat oko koje su se Opština i građani sporazumjeli baš ta prava“.

Samo za plaćanje zemlje zbog koje su pokrenuti ovi sudski sporovi, Opština Tivat je po predloženim, pa povučenim sudskim poravnanjima, građanima trebalo da plati 1.213.067 eura, plus zakonske kamate i troškovi sudskih postupaka. Iznos koji bi u konačnom premašio 1,3 miliona eura, Opština je, po odredbama poravnanja, građanima morala da plati u roku od 30 dana. Budući da se to nije desilo, izvjesno je da će Krtoljani nastaviti sporove, a Opština platiti na kraju mnogo više jer su se procjene nekih vještaka kretale i do iznosa od čak 250 eura za kvadrat uzurpirane zemlje na Klačini koju je Novosel svojim potpisom na sporazum sa Žugićem “natovario“ na vrat svih poreskih obveznika Tivta.

Novosel je u ime Opštine prihvatio i “obavezu Opštine Tivat da po zaključenju ugovora o ustupanju prava raspolaganja preuzme rješavanje imovinsko-pravnih odnosa na istoj, kao i sve troškove koji nastanu po osnovu odluka nadležnih državnih organa”.

Iz toga je jasno da je Novosel unaprijed prihvatio da Tivat plati i svaku štetu nastalu iz odluke “nadležnog državnog organa” – suda, da je ta zemlja zapravo privatna i da njenim vlasnicima treba platiti eksproprijaciju.

Novosel, koji je ranije lakonski poručivao da sredstva za ta sredstva “nisu skandalozna“ i da “ne mogu iscrpiti budžet“, sada je promijenio priču pa je na posljednjoj sjednici SO priznao da se “očekuju veliki troškovi po tom osnovu“. Koliki ukupno – još niko pouzdano ne zna, ali sigurno neće biti ispod 2 miliona eura.

U ljeto prošle godine postavljeni v.d. izvršni direkrir PPOV Tivat - Kotor Srećko Tripović (HGI) kazao je da ta firma nije u punoj mjeri zaživjela ni dvije godine nakon što je to trebalo da se desi. Do danas, osim Tripovića, PPOV nema nijednog zaposlenog koji bi već uveliko trebalo da bude obučen za upravljanje postojenjem kojim još upravljaju radnici njemačkog WTE-a, jer je još u toku probni rad i ispitivanje. WTE koje je postrojenje firmi trebalo da preda još u avgustu 2018. godine, to će učiniti 1. septembra, ukoliko se u međuvremenu ne postigne dogovor sa dvije Opštine o tome koliko bi trebalo platiti Njemce da eventualno i u trećoj godini nakon otvaranja nastave da ga vode. Za sada je glavna prepreka da se to desi “nerealan“ finansijski zahtjev WTE-a, kako je Novosel ocijenio još javnosti nedostupan iznos novca koji njemačka firma traži da bi nastavila da vodi postrojenje na Klačini jer opštinska firma za to još nije spremna.

U međuvremenu, nadzorni organ – njemačka firma GW Consult, procijenila je da WTE treba da otkloni ukupno skoro 110.000 eura evidentiranih nedostataka i kvarova na postrojenju, oko čega još nije postignuta saglasnost sa izvođačem, pa postoji i mogućnost pokretanja arbitraže.

Još se ne zna ni koliko će rad postrojenja koštati građane

Zbog lošeg stanja sa funkcionisanjem PPOV i zajedničke opštinske firme, još se ni izdaleka ne mogu izračunati troškovi rada postrojenja i firme u punom obimu, a koji će se pokrivati iz njenih komercijalnih usluga – prečišćavanja kanalizacionih voda, što bi naplatili od tivatskog i kotorskog vodovoda.

“Kada se budu imali konačni parametri rada postrojenja što se tiče kako količine otpadnih voda koje treba tretirati, praćenja parametara kako priliva tako i ispusta (interna i eksterna testiranja i analize), utrošene količine polimera i kreča, kao i podaci o potrebnom preventivnom i korektivnom održavanju, kao i potrošnji električne eneregije, vode, i ostalih troškova (uključujući i nadokande za zaposlene i slično) moći će se steći pravi uvid i u potrošnju postrojenja i pristupiti procedurama za optimizaciju rada“, piše u Planu rada sa finansijskim planom PPOV za 2019.

Na taj dokumnet SO Tivat je dala zeleno svjetlo na posljednjoj sjednici, a po njemu PPOV će budžet dviju opština (jer se trenutno preduzeće finansira samo od dotacija osnivača, a ne od naplaćivanja komercijalnih usluga prečišćavanja kanalizacije) koštati ukupno 310.000 eura.

Iz te firme nezvanično saopštavaju da će, kada budu raspolagali sa preciznom evidencijom svih troškova svog i rada postrojenja, znati i po kojoj komercijalnoj cijeni mogu naplatiti prečišćavanje kubika otpadne vode.

To će se, u konačnom, odraziti na cijenu koju za usluge vode i kanalizacije plaćaju Tivćani i Kotorani, a koja će, već je sada izvjesno, ubuduće biti drastično veća.

“To će, sigurno je, znatno opteretiti cijene vode u Tivtu i Kotoru i budžete potrošača, ali je to neminovnost i sa time ne treba odugovlačiti“, poručio je Tripović.

“Luštica” čeka prečišćenu vodu da zaliva golf teren

Prvobitni tehnički prijem u avgustu prošle godine postrojenje nije prošlo, a 1. juna ističe i rok do kada treba obaviti popis i primopredaju svih stavki na postrojenju i napraviti presjek izvedenog u odnosu na projektovano stanje.

Do 1. juna treba obaviti i sve neophodne radnje da PPOV u drugom pokušaju prođe tehnički prijem, ali s obzirom na kompleksnost posla i potpunu inertnost tivatske vlasti, odnosno aktuelnu političku i krizu upravljanja u Opštini Kotor, gotovo je sigurno da se ništa od toga neće završiti na vrijeme.

U međuvremenu rastu i indirektni pritisci jer Vlada očekuje da PPOV u najskorije vrijeme potpiše ugovor sa kompanijom Luštica Development koja računa na preuzimanje svih količina prečišćene otpadne vode za navodnjavanje svog budućeg velikog golf terena od preko milion kvadrata.

Ta voda sada ne zadovoljava Lušticine standarde, pa inženjeri WTE-a pokušavaju da izmjenama u procesu prečišćavanja dobiju vodu traženog kvaliteta. Ukoliko ne uspiju u tome, Luštica po ugovoru koji je 2009. sačinila sa Vladom, ima mogućnost da za navodnjavanje terena uzme adekvatnu količinu pitke vode iz Regionalnog vodovoda Crnogorsko primorje, koje bi plaćala po istoj cijeni kao prečišćenu vodu - samo 3 centa po kubiku. To je 12 do čak i skoro 25 puta manje od cijene kubika vode koju Regionalni vodovod prodaje primorskim opštinama, pa je logično da bi Tivat, iza čijeg se vodomjera nalazi i Lušticin kompleks, morao da iz budžeta pokrije tu razliku.

( Siniša Luković )