Ubistvo sa predumišljajem

Nedavno je UK Economist, (izdanje od 13-19.04.2019), dva klasična teksta neoliberalnog žalopojkanja posvetio odbrani nezavisnosti monetarnih institucija u razvijenim zajednicama (SAD, VB, EU), zbog političkog ugrožavanja. Bez nakane da se ulazi u razlaganje slabašnih ekonomskih argumenata oko inflacije, dogma glorifikacije rada centralnih banaka je prevaziđeni okvir promišljanja o ulozi ovih institucija nakon Velike Recesije.

Politika nikad neće imati dovoljno znanja da prati fenomene sa finansijskog tržišta. Ali, ni centralni bankari se ne smiju prepustiti igrama prijestola, koje preko noći mogu da ponište ljudske egzistencije. Stoga, na papiru mora pisati da su centralne banke nezavisne. U svakodnevici, njihovo bašbriganje oko malih stvari, rezultira u katastrofalnim kriznim posljedicama; zbog toga se mora iznalaziti zvanični i nezvanični balans nezavisnosti i javnog preispitivanja, kako bi se postigli benefiti za ukupnu zajednicu.

U Crnoj Gori, niko se ne petlja u posao CBCG. Može im se šta god hoće; čak imaju pohvale EK-rata i Svjetske banke (Progress Report 2017 i PBG 1), zbog izmjena Zakona o CBCG, koji im je “dao potrebnu nezavisnost”.

Tako da bi u tekućem bankarskom momentu, razuman lider CBCG-a pažljivo mjerio riječi, dok je javno servirano sljedeće: “Guverner Centralne banke (CBCG) Radoje Žugić tvrdi da institucija kojom rukovodi nema podatke o tome kako je privremena uprava Atlas banke umanjila depozite za 21,8 miliona, tako što je zatvarala kredite jednih klijenata banke depozitima drugih. Žugić je to saopštio u pisanom odgovoru nezavisnom poslaniku Aleksandru Damjanoviću, koji je od guvernera tražio informaciju na osnovu kojeg zakonskog rješenja su krediti jednih kilijenta Atlas banke zatvarani depozitima drugih klijenata.“ (Vijesti, 06.05.2019. godine, “Žugić ne zna gdje je 21,8 miliona iz Atlas banke“).

U zemlji bez tradicije u kičmenosti struke, besmisleno je pitanje: ko ima pravo da piše tržišno-uznemiravajuće dopise-odgovore, u ime institucije? Zato, citirano, van svake sumnje, dokazuje ubijanje institucije CBCG-a, koje se iz dana u dan zvanično (pro)vodilo od polovine novembra prethodne godine, s ciljem da se spriječi da javnost CG sazna kako se ozbiljne odgovornosti i važna ovlašćenja na finansijskom tržištu bravurozno omalovažavaju od strane guvernera i Savjeta CBCG.

Linija razumijevanja: guverner CBCG je morao javno da zaštiti svoju korporaciju poslušnika, posebno privremenu upravu Atlas banke, koja je trajala od 07.12.2018 (10.12) do 05.04.2019. Kako bi skrenuo pažnju sa suštine traženog pitanja, izabrao je da podmetne “kukavičje jaje“. Poslaniku Skupštine CG je uputio cinični predlog, a da javno potroši vrijeme na ping-ponganje neznanjem, i sakrije lični strah. Oko čega?

Linija stroge strukovnosti: u pitanju je nemoralna glupost, u ime institucije, koja je dokazala odsustvo institucionalne i intelektualne dosljednosti; takav stav se zaokružuje narednim citatom: “Privremeni upravnik je bio dužan da CBCG dostavlja mjesečne izvještaje o svom radu i realizaciji prethodno navedenog plana aktivnosti privremenog upravnika. Obavještavamo vas da navedeni izvještaji koji su bili predmet razmatranja od strane nadležnog organa CBCG ne sadrže podatke koje ste naveli u zahtjevu. Smatramo legitimnim da se zahtjevom za dostavljanje predmetnih podataka obratite stečajnom upravniku banke“, naveo je Žugić.“

Kratko o činjenicama: saglasno Zakonu o stečaju i likvidaciji banaka (web stranica CBCG) stečajni upravnik se ne bavi aktivnostima tokom privremene uprave. I, privremenu upravu ne uvodi, niti prati stečajni upravnik. Tako je, odgovorom poslaniku, guverner CBCG dao do znanja, da je jasno, zvanično-institucionalno i bez mogućnosti drugačijeg tumačenja, morao da zaštiti svoju štićenicu - privremenu upravnicu Atlas banke. Iako je to jedini pošten potez, koji je do sada uradio u vezi neprofesionalnog praćenja rada Atlas banke, to ipak ne predstavlja tržišnu odluku u ime institucije. Kako?

CBCG imenuje i kontroliše privremenu upravu, saglasno odredbama Zakona o bankama (čl. 120-128). Privremena upravnica je sve radila, što je traženo od nje. Pride, zakonski je bila obavezna da potpisuje sve. Mada je trebala, nije bila nezavisna. I, najvažnije: privremena uprava je korektivna mjera CBCG (čl. Zakona o bankama 116, tačka 5). Tako da, sa makro stanovišta, lično guverner CBCG odgovara za aktivnosti privremene uprave, odnosno supervizije banaka. To je suština nezavisnosti CBCG, suprotna praktikovanoj neograničenoj moći u nasilju sistemom bez ikakve odgovornosti.

Takođe, privremena upravnica je članica tima guvernera CBCG. Nije eksterni profil, angažovana za proklamovanu dokapitalizaciju. Da li se iko više sjeća budalaštine o dokapitalizaciji, koja nam se prodavala od decembra do aprila? To jest, kako je smanjenje depozitne osnove od 22 miliona eura od strane prinudne uprave trebalo da pomogne u traženju novog investitora? I, da li se iko više sjeća da se iza zatvorenih vrata lagalo i vrištalo na Svjetsku banku, jer su se ovi donedavni pobornici guvernera usudili da pomenu “rapid resolution”, koji se potom terminološki prevodio do besmisla nestrukovnosti, kako bi se izbjegla intenciona slijepost CB CG za činjenja oko Atlas banke od 2011-2018?

“Ne znam gdje su nestala 22 miliona eura“ ne dobacuje do opravdanja, u ime institucije. “Ne znam gdje su nestala 22 miliona eura“ je najneprofesionalniji stav, za koji uz guvernera zajedno krivično (trebalo bi) odgovaraju, svi: poslušno-ćutljivo-politički-izabran Savjet CBCG; korporacija poslušnika iz kontrole banaka, i u-strahu-sleđeni viceguverneri (posebno, onaj koji nezvanično vodi kontrolu banaka, još od odlaska VG Miloševića). “Ne znam gdje su nestala 22 miliona“ je kaljanje obraza malih deponenata Atlas i IBM banaka. “Ne znam gdje su nestala 22 miliona“ je naša crvena lampica u ukupnom ekonomskom sistemu. Dok još uvijek ne znamo kolika je gotovina na računu banke bila danom uvođenjem stečaja.

Tamo gdje ambis nezakonitosti, silama crne rupe, usisava ozbiljnu ekonomiju CG u maksimalnu uznemirenost, ni ministarstvo finansija neće moći zadugo balansirati, a da se ne vidi šta se dešava u sistemu. Preživjećemo je, kao i mnogo puta do sada, ali nismo trebali da završimo u nastupajućoj sistemskoj neusklađenosti, izazvanoj neradom CB CG.

Zato, hajdemo malo do satire, tog spasa zdravog razuma: među komentarima ispod citiranog teksta, jedan se vispreno izdvaja. Prvo, ne predstavlja napornost internetske kanalizacije. Drugo, čelniku CB CG pridružuje atribut “milo-klept” (cicili, 06.05.2019). Dobro je, ponovo spoznajemo da je crnogorska ekonomija - najrezistentiji pod-sistem, koji smo imali u vjekovima muško-političkog čojkanja i ostalih tradicionalnih busanja u prsa junačka o trošku države Crne Gore, pošto je samo izuzetna životnost i žilavost građana-nki Crne Gore mogla izdržati tri decenije ekonomskog lutanja od “milopreža” do “miloklepta”.

Stoga: “Ima li nade u potkovano činjenje u ime sistema na obzorju?”

( Mila Kasalica )