Najvažniji izbori od nastanka EU: Proširenje nije u fokusu, desnica jača
Građani EU biraće evropske poslanike iz stotinjak partija, povezanih u osam širih političkih porodica u Evropskom parlamentu
Pred Evropskom unijom (EU) su, po mnogima, najvažniji izbori, otkako postoji, posljednjih 40 godina.
Glavni izazov je jačanje desničarskih stranaka, a tu je i izlazeća Velika Britanija, čiji će predstavnici, makar još neko vrijeme, biti u Evropskom parlamentu.
U, po pravilu neprimamljivoj izbornoj utakmici za građane EU, analitičari uočavaju da ni proširenje, koje najviše interesuje Zapadni Balkan, nije baš u fokusu evropske kampanje.
"Danas sam rođen. Izaberi Evropu u kojoj ću odrasti", poruka je nakon realističnih slika bola i emotivnih trenutaka rađanja, u spotu Evropskog parlamenta.
To je poziv za čak 374 miliona ljudi iz 28 članica EU, da od 23. do 26. maja izaberu kakvu Evropu žele.
Građani EU biraće evropske poslanike iz stotinjak partija, povezanih u osam širih političkih porodica u Evropskom parlamentu.
Četiri od njih smatraju se proevropskim, a najveća tradicionalno je Evropska narodna partija, koju čini široki spektar partija desnog centra među kojima su CDU njemačke kancelarke Angele Merkel, ali i Fides mađarskog premijera Viktora Orbana, stranka koja je trenutno suspendovana, ali je i dalje članica grupe.
Druga po jačini trenutno je grupa koja okuplja socijaliste i demokrate a slijede liberalna frakcija ALDE, kojoj bi se mogla priključiti stranka francuskog predsjednika Emanuela Makrona, kao i Zelena grupa.
Ove četiri šire političke porodice obično sarađuju u Evropskom parlamentu pri kreiranju zakona, a prve dvije najčešće daju i najvažnije zvaničnike poput predsjednika Evropskog Savjeta, Komisije I Parlamenta.
Petu grupu čine Evropski konzervativci i reformisti koji su između proevropskog i euroskeptičnog bloka, u kome se nalazi Evropska ujedinjena ljevica.
Spisak zaokružuje ekstremna desnica odnosno Evropska alijansa naroda i nacija, sa članovima poput italijanske Lige Matea Salvinija ili austrijske Slobodarske stranke, a u parlamentu su I još neki desničari poput francuskog Nacionalnog fronta Marin Le Pen.
Rast desnicara i uopšte populista u Evropi, kao i Bregzit – dvije su velike teme ovih izbora.
Po anketama, Evropska narodna partija I socijalisti ostaće najjače grupe ali se procjenjuje da će svaka od njih izgubiti oko 40 mjesta.
To znači da, na ovim izborima, prvi put otkad je, prije 40 godina, uvedeno direktno glasanje za Evropski parlament, ove stranke vjerovatno neće imati većinu.
"Neizvjesnost ih prati, sigurno i dosta jedna turbulentna politička scena. Početkom sljedećeg mjeseca već novi saziv parlamenta i onda do oktobra nova Komisija, do novembra novi predsjednik Savjeta, neka nova politička garnitura na vrhu evropskih institucija", istakla je Gordana Đurović iz NVO Crnogorska panevropska unija.
Najveće izglede za mjesto predsjednika Evropske komisije ima konzervativac Manfred Veber iz Merkeline CDU.
Ono što je važno za nas je da poznavaoci primjećuju da proširenje nije bila tema u glavnim predizbornim debatama.
"Ono što je jako važno za zemlje prošienja to je da ostane stabilna proevropska većina u evropskom parlamentu jer to je onda garancija da će i proširenje biti jedna važna tema od koje se neće bježati", rekla je Đurović.
Đurović ne misli da će izbori usporiti proces integracije, ali ističe na šta Crna Gora treba da se fokusira
"Da se borimo za završna mjerila za poglavlje vladavine prava, mislim da je to suštinski put ka dinamiziranju ove finalne faze procesa pregovora", kazala je Đurović.
751 mjesto u Evropskom parlamentu podijeljeno je među 28 članica prema veličini pa će tako Njemačka imati 96 europarlamentaraca, dok će zemlje poput Kipra, Estonije, Luksemburga i Malte imati samo po šest.
U Evropskom parlamentu, do finalnog dogovora o Bregzitu, makar do 31. oktobra, biće i britanski poslanici.
Na posljednjim izborima, prije pet godina, izlaznost je bila samo 42 odsto.
( Ljubica Milićević )