Brojke naše nasušne

CBCG je 20.05.2019. na veb stranici postovala sljedeće: “U cilju pojašnjenja podataka objavljenih u statistici monetarnih finansijskih institucija za april 2019. godine, na linku, Centralna banka Crne Gore daje sljedeće/S A O P Š T E NJ E/Shodno metodologiji za kompilaciju monetarne statistike, iz obuhvata ukupnih depozita na kraju aprila isključena je Atlas banka, kojoj je 5. aprila oduzeta dozvola za rad i otvoren stečajni postupak. Zbog ove činjenice, u aprilu je evidentiran pad depozita na nivou sistema u iznosu od cca. 110 miliona eura, što je neto efekat isključivanja depozita Atlas banke u iznosu od cca. 190 miliona eura (koliko su iznosili na dan uvođenja stečaja) i povećanja depozita u drugim bankama od cca. 80 miliona eura.“

Naredna tabela sažima trendove depozita na makro nivou:

Brojke o kretanju ukupnih depozita od marta do aprila tekuće godine pokazuju da je neto odliv u vrijednosti od 109 mil. eura. To je posljedica naglašenog neto-odliva (minus od 148 mil. eura) depozita privrede, stanovništva i ostalih deponenata (banke, država i neprofitni sektor); kao i, značajnog neto-priliva kod nerezidenata (39 mil. eura). Uz dopunsku napomenu, u aprilu ove godine, depozite nerezidenata obilježava uvećano učešće depozita kod fin. sektora (59 mil. eura) i privrede (15 mil. eura), a smanjenje učešća depozita fizičkih lica (35 mil. eura). Ovo je objektivna makro-slika, pa je metodologija, iza koje se u saopštenju CBCG pokušava sakriti, nevažna za tržišne naznake.

Zato je suštinsko pitanje: da li se drugi dio javne informacije može prihvatiti kao sistemski pouzdan? Odnosno, da li je neto efekat pada ukupnih depozita rezultanta isključivanja depozita Atlas banke, a povećanja depozita kod drugih banaka?

Prvo, monetarni bilansi se rade na makro nivou. Ključna baza podataka se crpi iz bilansa stanja banaka. Stoga, CBCG kombinujući tok i saldo što se strukovno ne treba raditi, kreirala je masku za javnost, pošto podaci o depozitima pojedinačnih banaka za drugi kvartal nisu dostupni do kraja jula. Takav moment se od CBCG intenciono-marketinški “prodaje”, a kako bi se sačekao efekat uticaja pripreme turističke sezone na eventualno ublažavanje pada depozita kod privrednih društava i stanovništva. Tada će im biti oprošteni svi grijesi neznanja i neodgovornosti od 2011. do danas, zar ne?

Drugo, upoređujući podatke depozita za petnaest banaka (kraj 2018. sa prvim kvartalom 2019), sljedeće se imparcijalno zaključuje: za jedan kvartal pad depozita je identifikovan kod devet banaka u iznosu od 121 mil. eura. Uključene su udarne banke sistema; i, uključeni su IBM (40,2 m. eura) i Atlas (13,8 m. eura).

Takođe, u prvom kvartalu je zabilježen rast depozita kod šest banaka, u ukupnom iznosu od 95 mil. eura. Izdvajaju se dvije tržišno prepoznate banke, koje u većini rade sa nerezidentima (oko 73 mil. eura).

Uključena je i najstabilnija banka (?) u sistemu, sa povećanjem depozita od 17,1 mil. eura. Znači, podaci o depozitima svake banke pojedinačno na kraju aprila ne mogu da mijenjaju generalni trend, bar u prvoj polovini tekućeg perioda.

Treće, CBCG sve radi da se tinjajuća kriza u bankarskom sistemu Crne Gore ne prepozna na sistemski način. Pad depozita u našem bankarskom sistemu je očigledan. Za sedam mjeseci (april ‘19/septembar ‘18), a u situaciji visoko-neprofesionalne CBCG, makro-depoziti rezidenata su pali za 275 miliona eura, dok su makro-depoziti nerezidenata porasli za 140 miliona. U neto-agregatnom efektu, to je 135 mil. eura manje u sistemu. Kad se podvuče crta, pad ukupnih depozita za navedeni period ne izaziva paniku, bar na kratak rok. Iako ovakav trend uznemirava, treba vjerovati da je šteta nadoknadiva.

Takav objektivni i očekivani pad mora se odgovorno sistemski uparivati i sagledavati, s ciljem da se ublaži nepovjerenje na tržištu, zbog ugrožene reputacije regulatora banaka. CBCG je obavezna da tome objektivno doprinese, što nije oksimoron, posebno kada odgovorno-strukovno prihvate realno stanje da je u periodu od sedam mjeseci sistemskog zemljotresa, koji je izazvan njihovim nekvalitetnim činjenjima, stabilnost sistema održana neto-prilivima, nerezidenata.

Dopunski gledano, javni odgovori na sljedeća pitanja razvojno će opredjeljivati stabilnost sistema u narednom periodu:

- Zašto se povukao oglas o prodaji udarne imovine Atlas banke (imovina u Capital centru, početne vrijednosti 8,6 mil. eura; prostor od 3935 m2, kao i 50-ak garaža od 11-12 m2)? Zašto oglas o prodaji imovine (Pobjeda, 14.05.2019, str. 5/22/23) i povlačenje oglasa o prodaji (Pobjeda 17.05.2019. str. 24) nisu dostupni na veb stranici banke u stečaju? Kakvo je uputstvo CBCG-stečajni odbor pripremio stečajnom upravniku, a da se do danas javno ne zna ko su članovi stečajnog odbora, definisanog članovima 17-18 Zakona o stečaju i likvidaciji banaka?

- Da li se, navodno, pokušavaju formalno zataškati i uništiti ugovori o “zatvaranju obaveza”, zakonom nedefinisani institut koji je CBCG primjenjivala tokom privremene uprave u Atlas banci, a da ih ne nađe tim SDT-a, ako ikada odluče da kontrolišu rad guvernera i privremene upravnice Atlas banke?

- Čitajući bilans stanja Atlas banke na kraju prvog kvartala 2019, na poziciji korespondentskih računa banaka iskazana je materijalno-značajno-manja cifra (59,3 mil. eura) u odnosu na kraj prethodne godine (63,7 mil. eura); Da li se ovaj drastičan raskorak može vezati za međusobno-razmijenjena izvješća od 01.03.2019, a kada su se javno prepucavali tužilaštvo i CBCG-privremena uprava, o tome šta se dešava na ino-računima banke, kao i sa računima klijenata, a koji su bili blokirani zbog navodnog pranja para (veza: veb stranice SDT-a i Atlas banke)? Zašto su se, tokom privremene uprave, uopšte dirali devizni računi, koji su u krajnjem trebali biti uvećani za pripadajuću kamatu?

- Da li će se država Crna Gora naći u situaciji da depozite (62,7 mil. eura) blokiranih deponenata Atlas banke za koju godinu isplaćuje iz sredstava poreskih obveznika (sa pripadajućim kamatama), a slijedeći tržišno uznemiravajuće i strukovno-nepouzdane stavove, koje je poreski direktor javno podijelio krajem aprila (resorni odbor Skupštine) i krajem maja (ekonomsko sakupljanje DPN CG-a)?

U konačnici, i dalje ostaje nedokučivim odgovor na sistemsko pitanje: “Ima li nade u potkovano činjenje u ime sistema na obzorju?”

( Mila Kasalica )