Šta je vozio Jurij Gagarin?
Veliku popularnost koju je Gagarin za kratko vrijeme stekao širom planete, željeli su da iskoriste mnogi, uključujući i proizvođače automobila
Jurij Gagarin je prije skoro šest decenije ušao u istoriju kao prvi čovjek koji je poletio u svemir, a uprkos globalnoj popularnosti, o nekim stvarima iz njegovog života i dalje se vrlo malo zna.
Veliku popularnost koju je Gagarin za kratko vrijeme stekao širom planete, željeli su da iskoriste mnogi, uključujući i proizvođače automobila.
Ali, kako je SSSR bio prilično zatvorena država, uz poprilično zategnute odnose sa Zapadom, jednostavno nije priličilo da jedan kosmonaut, član partije, koji dolazi iz radničke porodice, vozi neki prestižni zapadni automobil, dok se u isto vrijeme propagiraju drugačije vrijednosti.
Ipak, prilikom jedne posjete Francuskoj i kompaniji MATRA (Mechanique Aviation Traction), koja je proizvodila djelove za rakete, Gagarinu je za oko zapao jedan sportski automobil, koji je oblikom podsjećao na neke prestižne modele iz Ferarijeve „ergele“. U pitanju je bio Matra Bonnet Jet VS, kojeg je ova francuska kompanija proizvodila tokom 1960-ih godina.
Primijetili su to i Francuzi, koji su odlučili da Gagarinu, nakon povratka u SSSR, 1965. godine, preko francuske ambasade, poklone upravo ovaj automobil. Tu bi ovoj priči bio srećan kraj da jedan jugoslovenski časopis nije u izvještaju sa sajma aeronautike u Parizu pisao kako je Gagarin više poklanjao pažnje automobilima nego avijaciji i raketama!
Naravno, uslijedilo je „političko prekorijevanje“ od strane Centralnog komiteta, ali je ipak odlučeno da u cilju očuvanja dobrih odnosa sa Francuskom, ali i što manjeg „talasanja“ na domaćoj sceni, Gagarin zadrži pomenutu matru.
Jurij Gagarin je tragično nastradao u trenažnom letu avionom 1968. godine, iste godine kada je i Matra prestala da proizvodi model Bonnet Jet VS. Automobil je nakon toga završio u muzeju sovjetske kosmonautike, da bi ga na kraju, jedan litvanski kolekcionar otkupio od Jurijeve supruge.
Pomenuta matra je bila prilično inovativan automobil za to vrijeme, sa karoserijom od specijalne plastike, zahvaljujući čemu je masa vozila iznosila svega 660 kilograma. Pokretao je prilično slabašan 1,1 litarski benzinski motor iz renoa 8 od 70 konja, ali je zahvaljujući maloj masi, do stotke stizala za 13,2 sekunde, uz maksimalnu brzinu od 173 km/h.
( Saša Marković )