Istočni Evropljani ne žele Timermansa na čelu EK

Holandski socijalista Frans Timermans je favorit za novog izvršnog šefa Evropske unije, kazale su juče diplomate i zvaničnici uoči samita u Briselu, ali se njegovom izboru žestoko protiv istočne evropske zemlje.

Lideri EU je sinoć takođe trebalo da se dogovore oko imenovanja novog predsjednika Evropske centralne banke (ECB), ali je ta odluka odložena zbog nedostatka konsenzusa.

Timermans, bivši holandski ministar inostranih poslova koji govori šest jezika, postao je kompromisni kandidat za Francusku i Njemačku nakon samita G20 u Japanu, kazala su za Rojters dvojica diplomata i jedan savjetnik u Evropskom parlamentu.

Ukoliko bude potvrđeno, imenovanje Timermansa predstavljaće pobjedu za centriste i liberale, koji dovode u pitanje navodnu sve veću njemačku dominaciju u Briselu i okončalo bi 15-godišnju kontrolu desnog centra nad Evropskom komisijom.

„Izgleda da će za predsjednika Evropske komisije biti izabran Timermans“, kazao je za Rojters jedan diplomata uključen u pregovore. Međutim, istočnoevropski lideri su sinoć dolezaći na samit jasno izrazili protivljenje izboru Timermansa, koji je do sada pokrivao poziciju potpredsjednika Komisije i u više naavrata je optuživao Poljsku i Mađarsku za kršenje građanskih prava.

Mađarski predsjednik Viktor Orban je uputio pismo konzervativnim liderima EU uoči samita kako bi naglasio njegovo protivljenje. Poljska i Hrvatska su takođe izrazile zabrinutost.

„Frans Timermans nije kandidat komprimisa. Frans Timermansa je očigledno kandidat koji dijeli Evropu i svakako ne razumije centralnu Evropu, ne razumije Evropu nastalu nakon kolapsa komunizma“, kazao je premijer Poljske Mateuš Moravjecki.

Sličan stav je izrazio i češki premijer Andrej Babiš. „Plašim se da ta osoba nije pravi izbor za ujedinjavanje Evrope“, kazao je Babiš.

Da bi bio imenovan, novi predsjednik Komisije mora imati podršku najmanje 72 odsto od 28 država članica, koje moraju predstavljati najmanje 65 procenata ukupne populacije Evropske unije.

Ukoliko bude izabran za nasljednika Žan Kloda Junkera, 58-godišnji Timermans je kazao da će boriti protiv klimatskih promjena, obezbijediti minimalnu platu za Evropljane i unaprijediti odnose sa Afrikom, koja je domovina mnogih migranata koji su proteklih godina došli u Evropu.

„Nikada nijesam bio protiv nekoga. Ukoliko ste slušali ono što sam kazao prije godinu onda ste me čuli kako kažem da je Timermans jedan od najboljih komesara, divna osoba, veoma principijelan i u to nema sumnje. Međutim, ovdje ne govorimo o njemu kao o ličnosti. Evropska narodna partija je na izborima pobijedila evropske socijaliste. Tačka. Evropski birač je kazao da želi Vebera više nego Timermansa. Nadam se da niko od nas ne misli da je superiorniji od evropskog birača“, kazao je premijer Bugarske Bojko Borisov.

Odgovarajući na pitanje novinara što je potrebno da bi neko bio dobar predsjednik EK, Junker je juče kazao da to mora biti osoba koja „umije da sluša“. „Frans je jedan od onih koji se ozbiljno razmatra za predsjednika Komisije“, kazao je Junker koji 1. decembra napušta funkciju.

Anti Rine, prvi ljevičarski premijer Finske u posljednjih 20 godina kazao je za Rojters da on podržava Timermansa za šefa komisije.

Francuski predsjednik Emanuel Makron je kazao da je Timermans jedan od kandidata sposobnih da obavljaju tu funkciju, zajedno sa danskom liberalkom Margret Vestager, koja je trenutno komesarka za konkurentnost, i Francuzom Mišelom Barnijeom koji je u ime EU pregovarao sa Londonom o breksitu.

Njemačka kancelarka Angela Merkel je dugo podržavala svog saveznika Manfreda Vebera, kandidata bloka desnog centra, za poziciju predsjednika EK zbog čega je bila u sporu sa Makronom i drugim kritičarima koji su tvrdili da njemu nedostaje neophodno iskustvo. Obično se za funkciju šefa EK imenuje bivši predsjednik vlade ili visoki mninistar. Međutim u subotu, kada je već postalo jasno da Veber nema dovoljnu podršku lidera, Merkelova je dale prve nagovještaje da bi mogla popustiti i kazala da je pored njega u igri za izvršnog šefa Evropske unije i Timermans.

Merkelova je sinoć po dolasku u Brisel kazala da će to biti duga noć i naporni razgovori. Kako je sinoć vrijeme odmicalo, mediji su, pozivajući se na diplomate, kazali da je je dogovor praktično nemoguć i pominjali novi samit 15. jula.

Rojters navodi da će ukoliko Timermans bude imenovan za šefa EK, Veber dobiti poziciju predsjednika Evropskog parlamenta.

U tom slučaju bi, kako prenosi Blumberg, liberalni premijer Belgije Šarl Mišel mogao naslijediti Donalda Tuska na funkciji predsjednika Evropske komisije a funkcija šefice diplomatije koju je do sada pokrivala Federika Mogerini bila bi dodijeljena Mariji Gabrijel, bugarskoj političarki desnog centra.

Predsjednik Evropske komisije treba da bude izabran do srijede, kada Evropski parlament bira svog predsjednika.

Lideri pokušavaju da uspostave ravnotežu između broja muškaraca i žena na vodećim pozicijama, kao i da nađu kompromis za istočne i zapadne članice.

Bez dogovora kada je u pitanju guverner ECB

Finski premijer Rine je kazao da Halsinki polaže pravo na funkciju predsjednika Evropske centralne banke sa iskusnim kandidatima poput Erki Likanena, bivšeg šefa finske Centralne banke i guvernera Finske banke Olija Rena, bivšeg evropskog komesara za ekonomiju.

Međutim odluka o imenovanju nasljednika Marija Dragija je odložena jer su lideri 19 članica eurozone izuzetno podijeljeni po tom pitanju, a Njemačka i Francuska očekuju da ta funkcija pripadne njihovim kandidatima.

Berlin podržava Jensa Vajdmana, bivšeg visokog savjetnika kancelarke Angele Merkel i sadašnjeg šefa Bundes banke. On je najpoznatiji po protivljenju takozvanoj politici lakog novca koju je ECB usvojila tokom Dragijevog mandata.

Francuska favorizuje Fransoa Vileroj de Galoa, pripadnika francuske industrijalističke porodice koji je na čelu francuske centralne banke. On ima reputaciju monetarnog centriste koji se zalaže za veće evropske integracije.

Jedan zvaničnik EU kazao je za Rojters da će, kako bi izbjegli pretjerano političko trvenje kada je u pitanju ova ključna ekonomska funkcija, lideri EU vjerovatno zatražiti od ministara finansija da ovu odluku donesu na samitu 8-9. jula ili početkom septembra.

( Nada Bogetić )