Timermans ipak možda na čelu EK, umjesto Mogerini Bugarka Gabriel

Šefovi država ili vlada zemalja Evropske unije su danas oko podneva bez rezultata prekinuli svoj sastanak u Briselu o izboru čelnika EU, planirajući da se ponovo sastanu u utorak, dok su izvori na tom zasjedanju su prenijeli da su ojačali izgledi da socijalista Frans Timermans ipak postane predsjednik Evropske komisije.

Prilično osporavani kandidat Evropske narodne partije (EPP), demohrišćana i stranaka desnog centra Martin Veber bi dobio mjesto predsjednika Evropskog parlamenta, iako su se čelnici tih stranaka na samitu EU u nedjelju pobunili i osporili dogovor njemačke kancelarke Angele Merkel o postavljanju zauzvrat Timermansa na čelo EK.

Mediji u EU danas ukazuju na to da je to, uz spekulacije o zdravlju Angele Merkel, prvi ozbiljan pokušaj osporavanja političke moći kancelarke i šefice njemačkih demohrišćana, uz ocjenu da je Evropska unija ozbiljno podijeljena na više političkih i ideoloških blokova.

Sve je i dalje u igri i navodi se i mogućnost da belgijski premijer, liberal Šarl Mišel, dobije položaj čelnika Evropskog savjeta (samita EU), a kandidatkinja je i direktorka Svjetske banke Kristalina Georgijeva.

Nova visoka predstavnica EU umjesto Federike Mogerini bi mogla biti sadašnja evropska komesarka za digitalnu ekonomiju Bugarka Marija Gabrijel, takođe s desnice, a kao kandidat se spominje i Šarl Mišel.

Kako ocjenjuje BBC, novu šeficu "evropske diplomatije" čekaju "vruće teme Irana, Kosova i odnosa s Afrikom", dakle prevashodno s imigracijom.

O važnom položaju novog guvernera Evropske centralne banke će se izgleda naknadno razgovarati.

Timermans je dobio važnu podršku moćnih clanica EU - Francuske, Njemačke, Holandije i Španije.

Međutim, neke zemlje Unije smatraju da se više ne može oslanjati na ishod izbora za Evropski parlament kao isključivi mehanizam za izbor novih čelnika EU, jer i sam "Ustav" - osnovni akt EU, Ugovor iz Lisabona, jasno kaže da o tome riječ prevashodno moraju dati vođi Unije.

Ipak i na jučerašnjem sastanku prvaka stranaka desničarske grupacije evropskih narodnjaka - EPP, posebno su se premijeri Hrvatske, Bugarske, Mađarske i Irske suprotstavili saglasnosti koju je Angela Merkel dala za Timermansa kao čelnika EK. Bilo bi prvi put poslije 15 godina da socijalista dolazi na položaj predsjednika izvršnog tijela EU.

Veliko nezadovoljstvo je iskazao i istočni dio EU - Poljska, Češka, Slovačka i ponovo Mađarska, pa je poljski premijer Mateuš Moravjecki izjavio da je "Timermans kandidat koji unosi razdor u EU i ne razumije Srednju Evropu", a ozbiljan otpor je došao i od vlade u Rimu.

"Istočni blok" u EU Timermansu naročito zamjera što je, kao potpredsjednik Evropske komisije, tražio oštre mjere posebno protiv vlada u Poljskoj i Mađarskog zbog zaključka EK da se tamo krše temeljna pravila EU i vrijednosti vladavine prava i nezavisnosti pravosuđa.

List italijanskih poslovnih krugova "Sole 24 ore" objašnjava da su stranke i vlade desnice jednostavno izgubila raniju moć, jer su osjetno izgubile i na izborima za Evropski parlament, gdje su ojačali socijalisti i koalicija liberala i stranke francuskog predsjednika Emanuela Makrona.

Ali italijanski list, isto kao i još neki mediji u EU, podvlači da se sad ispostavilo da je "EU podijeljena i na više regionalnih blokova, mnoge vlade su manjinske, neke pod uplivom stranaka koje su surevnjive prema jačanju Unije".

U Evropskom savjetu je devet šefova država ili vlada iz stranaka desnice, osam liberala i šest socijalista, a za izbor predsjednika Evropske komisije je potrebno da glasa 72 odsto članica Unije koje predstavljaju 65 odsto stanovništva, što zasad nije ostvarljivo.

Španski list "Pais" smatra da "Evropskoj uniji prijeti teška institucionalna kriza, uz nezabilježen sukob političkih grupacija... u času kad je EU sučeljena s neminovnim i skorim rješenjem za izlazak iz članstva Velike Britanije, opasnošću trgovinskog rata s Amerikom, pregovorima o budžetu EU za razdoblje 2021-2027. i okončanjem kaznenog postupka protiv Poljske i Mađarske" zbog kršenja temeljnih pravila EU o vladavini zakona i nezavisnosti pravosuđa.

( Agencija BETA )