Potres mozga na terenu: Vrijeme za priču je završeno, sada je potrebna akcija

Ovo je sada hitno pitanje... Vrijeme za priču je završeno, potrebna nam je akcija”.

Tako glasi poruka potpredsjednika FIFPro Fransisa Avaritefea kojom je najavio još žešću kampanju za promjenama u vezi s protokolom za potres mozga i povrede glave na fudbalskim utakmicama.

Ta tema, na kojoj FIFPro insistira odavno, navodeći i brojne primjere, postala je aktuelna nakon što je igrač Totenhema Jan Fertongen uprkos udarcu koji je dobio u glavu ponovo ušao na teren na meču sa Ajaksom u polufinalu Lige šampiona.

Fertongen je bio, naizgled, spreman, ali je samo nekoliko minuta kasnije morao da izađe i to uz pomoć saigrača i medicinskog osoblja, vidno dezorijentisan i nestabilan.

"Potres mozga je veoma ozbiljan zdravstveni i bezbjednosni problem. Po našem mišljenju, ne pristupa mu se na primjeren način, onako kako bi trebalo. Fudbal je po tom pitanju daleko iza nekih drugih sportova, koji ovakve povrede tretiraju sa većom ozbiljnošću i pažnjom. Mi ne želimo da čekamo da igrač bude ozbiljnije povrijeđen, da možda bude morao da prekine karijeru ili da se dogodi nešto još gore od toga. Mi želimo to da spriječimo", rekao je Avaritefe.

FIFpro je pokrenuo obimnu kampanju, čiji je glavni promoter Petr Čeh, slavni golman, koji je imao ozbiljan potres mozga u oktobru 2006. godine nakon udarca u glavu koji mu je nehotice zadao igrač Redinga Stiven Hant. Čehov život je bio u opasnosti, a od tog dana na svakoj utakmici nosio je zaštitnu masku.

Njegova povreda bila je vidljiva na prvi pogled, težina povrede odmah jasna, ali su razlog za zabrinutost zapravo situacije koje se dešavaju češće od onoga kroz šta je prošao Čeh.

Zbog toga je kampanja FIFPro organizovana pod sloganom „Recognize, report, remove” - „prepoznaj, prijavi, udalji”, a u kojoj se pozivaju fudbaleri da pomognu saigraču ili rivalu ukoliko dobije udarac u glavu, da odmah alarmiraju sudiju i medicinsko osoblje, koje ne bi smjelo da ima dilemu - igrač više ne bi smio da ulazi u igru.

Fertongenov primjer je posljednji od brojnih koji su pokazali da se posljedice udarca u glavu ili potres mozga ne mogu uvijek prepoznati odmah.

Jedan od najpoznatijih slučajeva dogodio se u finalu Svjetskog prvenstva 2014. godine, kada je njemački reprezentativac Kristof Kramer dobio udarac ramenom u glavu, srušio se na travu, ali se nakon ukazane pomoći vratio u igru.

"Odmah nakon završetka meča, Kramer me pitao: „Sudija, je li ovo finale”, ispričao je arbitar finalnog meča Nikola Ricoli, nedavno u intervjuu za „Gazetu delo sport”.

Prošle godine, Marokanac Nordin Amrabat igrao je samo pet dana nakon što je doživio potres mozga na meču sa Iranom.

Prema protokolu FIFA, fudbaler kome se ustanovi takva povreda najmanje šest dana mora da bude pošteđen treninga i utakmica. Amrabat je trenirao dva dana nakon povrede.

Međutim, iako protokol FIFA o tretiranju povreda glave postoji, svjetska kuća fudbala nema mehanizam da kontroliše njegovu primjenu, a ni kaznene mjere u slučaju nepoštovanja.

"Ljudi koji vode sport, fudbal konkretno, uvijek stavljaju interese fudbala iznad svega, pa i iznad fudbalera. To je pogrešno. Zdravlje igrača mora da bude prioritet. Treneri moraju da shvate da ne varaju sistem time što će tražiti da igrač koji ima povredu uđe u igru, već da ugrožavaju njegovo zdravlje", kazao je Avaritefe.

FIFA ima protokol o tretiranju povreda glave, ali medicinski stručnjaci kažu da je riječ o dokumentu koji mora da se mijenja.

"Ne postoji šansa da ljekar za tri minuta od udarca može da procijeni da li je igrač doživio potres mozga ili nije", rekao je za CNN Kris Novinski, ljekar i osnivač Fondacije za ublažavanje posljedica potresa mozga.

"Najmanje 10 minuta pregleda i opservacija je potrebno da bi se dobila slika o težini povrede. Protokol FIFA je najgori u svijetu sporta. Takođe, pravila fudbala su neusklađena sa opasnostima koje može da donese pogrešna procjena ljekara. Na svjetskim fudbalskim autoritetima je da riješe problem. Znam da je 10minuta s igračem manje ozbiljan takmičarski hendikep, pa bi privremeno uvođenje igrača moglo da bude jedno od rješenja. To je predlog, jer je situacija neodrživa", jasan je Novinski.

Zdravstveni izazovi u profesionalnom fudbalu

Najveće istraživanje o zdravstvenom stanju fudbalera koje je trajalo deset godina, a u kojem su učestvovali eminentni stručnjaci iz Drejk fondacije, Medicinskog centra Univerziteta u Amestardamu i bolnice Mehalainen iz finskog grada Turkua, kao i FIFPro, biće predstavljeno 16. oktobra u Londonu.

U istraživanju je obuhvaćeno 200 fudbalera iz Finske, Francuske, Holandije, Norveške, Švedske i Švajcarske, a stručnjaci su posmatrali promjene u mentalnom zdravlju, kostima i hrskavici, neurološke i srčane poremaćaje igrača od njihove 18. do 28. godine.

Studija pod naslovom „Zdravstveni izazovi u profesionalnom fudbalu” trebalo bi da ukaže na koji način je potrebno tretirati zdravlje fudbalera.

Poseban gost biće Marko van Basten, nekada najbolji igrač svijeta, koji je prerano prekinuo karijeru zbog hroničnih povreda koljena.

Ranija istraživanja FIFPro su pokazala da više od trećine aktivnih igrača pati od anksioznosti, depresije, nesanice…

Takođe, čak 34 odsto bivših fudbalera starijih od 40 godina imaju probleme sa koljenima - boluju od osteoartritisa - što se manifestuje teškim hodom uz i niz stepenice, kao i ustajanjem iz stolice ili kreveta.

( Aleksandar Radović )