Ogledalo zdravlja: Čuvajte i slušajte svoje nokte

Nokti imaju značajnu ulogu u zaštiti prstiju šaka i stopala i omogućavaju nam da se počešemo i zagrebemo. Izgled noktiju može upozoriti da se nesto vrlo ozbiljno dešava unutar organizma, a dermatolog dr Rajko Boričić rješava neke nedoumice koje nam mogu donijeti neke promjene i problemi na noktima.

“Nokti su sačinjeni od veoma čvrstog proteina keratina, koji čini sastav i kože i kose. Nastaje u matriksu nokta - crveni polumjesec na nokatnoj ploči. Kako rastu nove ćelije kože u matriksu, potiskuju starije ćelije, očvršćavaju i formiraju vidljivi nokat. Koliko brzo nokti rastu, zavisi od nekoliko faktora. Recimo, rastu brže ljeti nego zimi. Nokti kod muškaraca rastu brže nego kod žena, u svako doba godine, izuzev možda kada je žena u drugom stanju. Nokti na šakama rastu od jednog do tri do 3 milimetra mjesečno, a na stopalima do jedan milimetar mjesečno. Bolesti, hormonalni disbalans i starenje usporava rast nokta”, objašnjava dr Boričić.

Najčešći poremećaji na noktima

Boja

“Bijele tačke ili bijela prebojenost nokatne ploče najčešće je uzrokovana blagim traumama, tj. povredama matriksa nokta. Stanje je bezazleno i prolazno, kako nokat raste. Ako primjetite veliki broj bijelih tački na nokatnim pločama obratite se dermatologu. Uzrok može biti anemija, ciroza jetre, ulcerozni kolitis, ulkusna bolest, stanja posle hemioterapije. Smeđe do crno prebojeni nokti su rezultat povećane količine pigmenta ili povećanog broja melanocita - ćelija koje stvaraju pigment.

Tako se može formirati mladež ili lentigo simplex u nokatnom ležištu. Takođe, pojačana aktivnost i nakupljanje melanocita može se vidjeti u melanomu nokatnog ležišta, pri čemu je to onda maligna melanonihija, jedan od najbržih i najagresivnijih karcinoma. Žuto prebojeni nokti česti su kod poremećaja limfne drenaže, tumora bronha, AIDS-a, upotrebe tetraciklina (antibiotika).

Crvena lunula (polukrug na spoju nokatne ploče i kože) viđa se kod mnogih sistemskih oboljenja, ćelavosti na pečate, srčane insuficijencije, trovanja ugljen monoksidom. Reckaste hemoragije, mala kapilarna krvarenja u površnim slojevima nokatnog ležišta mogu biti znak srčanog ili plućnog oboljenja, hipertenzije, hepatitisa, trihinoze. Mogu biti i znak traume nokta, ekcema, psorijaze. Važno ih je razlikovati od malignog melanoma”, objašnjava dermatolog.

Upala okolne kože

“Tu, prije svega, govorimo o uraslom noktu, koji označava zabijanje nokta u okolno tkivo. Nepravilno sječenje nokta, uske cipele i povreda mogu dovesti do ovog stanja. Stanje je bolno i može voditi infekciji. Adekvatan tretman može riješiti problem, posebno ako se osoba javi prije nego se razvije infekcija. Trajno rješenje je u pravilno urađenoj intervenciji oštećenja nokatnog matriksa na rubu koji urasta. Gljivične infekcije (Onichomicosis) su najčešće infekcije nokta. Češće na stopalima nego na šakama, javljaju se kod gotovo 10% stanovništva. Pretpostavlja se da postoji genetska sklonost ka infekciji iako se rijetko javlja kod djece. Najčešće su dermatofiti uzročnici infekcije kandidom. Vrlo rijetko se ova infekcija noktiju liječi kremama. Nokatna ploča je jako debela da bi krema prodrla do nokatnog ležišta i iz tog razloga se gljivična infekcija noktiju uvijek liječi tabletama tokom dva do četiri mjeseca. Bakterijske infekcije noktiju nešto su rjeđe. Praćene su bolom, pulsiranjem i crvenilom. Bakterije izazivaju infekciju kože oko nokta, sa zahvatanjem nokatnog ležišta. Tumori i bradavice mogu se nalaziti na okolnoj koži i svojim rastom mogu deformisati nokat. Uklanjaju se različitim metodama”, kaže naš sagovornik.

Hrapavost nokatne ploče

“Poprečna izbrazdanost je prolazna i javlja se najčešče kod odojčadi, a kod žena je vezana za menstruacioni ciklus. U drugim slučajevima je znak pothranjenosti, nedostatka cinka, oštećenja nerava ili slabe cirkulacije ekstremiteta. Tačkasta udubljenja karakteristična su za psorijazu. Plitke tačke javljaju se u ekcemima, alopeciji areati, povredama i profesionalnoj izloženosti hemikalijama. Cijepanje nokta javlja se kod 30% zdravih osoba, posebno žena. Lakovi za nokte, deterdženti i fizička trauma oštećuju veze u nokatnoj ploči i dovode do listanja”, objašnjava dermatolog.

Nokti kao ogledalo zdravlja

“Čitav je spektar oboljenja unutrašnjih organa koja se mogu vidjeti na noktima. Oboljenja jetre - bijeli nokti Oboljenje bubrega - pola nokta je ružičasto, pola je bijelo Stanje srca - nokatno ležiste je crveno Bolesti pluća - žuta prebojenost, istanjeni nokti, vrhovi prstiju zaokruženi Anemija - blijeda nokatna ležišta Dijabetes - žućkasti nokti sa sitnim krvarenjima

Kada dobijete terapiju neophodno je znati da nokat raste jako sporo, pa i terapija treba da traje više mjeseci da bi se vidjela razlika. U svakom slučaju, važno je imati na umu da mnoga stanja nokta dolaze od lošeg tretmana nokatne ploče i nokatnog ležišta. Zato nokti uvijek treba da budu suvi i čisti. Sjecite ih pravo, sa blagim zaobljavanjem stranica. Nemojte odstranjivati kožicu koja prelazi preko ploče nokta. Nosite obuću odgovarajućeg broja i širine.

Javite se dermatologu čim primjetite promjenu na noktu. Ako ispoštujete ovih pet pravila, sa noktima neće biti problema”, savjetuje naš sagovornik.

( Jovana Majić )