Boris Džonson - premijer podijeljene države

Boris Džonson, breksitaš koji je obećao da će izvesti Britaniju iz Evropske unije sa dogovorom ili bez njega do kraja oktobra, zamijeniće Terezu Mej na funkciji premijera nakon što je dobio podršku Konzervativne partije.

Njegova ubjedljiva pobjeda stavlja podijeljenu Britaniju na put sukoba sa EU i ustavne krize, budući da su se britanski poslanici zarekli da će oboriti svaku vladu koja pokuša da napusti evropski blok bez sporazuma.

Džonson je osvojio glasove 92 000 članove Konzervativne partije, skoro duplo više od njegovog rivala, šefa diplomatije Džeremija Hanta.

Mejova će danas napustiti dužnost nakon što preda ostavku kraljici Elizabeti, koja će zvanično imenovati Džonsona.

„Breksit će biti završen do 31. oktobra, i iskoristićemo sve prilike koja nam se ukažu”, kazao je 55-godišnji Džonson nakon objavljivanja rezultata. „Poput nekog pospanog džina, uzdignućemo se i odbaciti konopce sumnje u sebe i negativnosti”.

Džonson je kazao da je mantra njegove kampanje bila „realizovati breksit, ujediniti zemlju i poraziti (opozicionog laburističkog lidera) Džeremija Korbina - i to je upravo ono što ćemo i učiniti.

U roku od manje od pola sata, američki predsjednik Donald Tramp je na Tviteru objavio čestitke i dodao: „On će biti sjajan”. „Zaista dobar čovjek je izabran za britanskog premijera. Snažan i pametan. Zovu ga britanski Tramp”, naveo je predsjednik SAD.

Tramp i Džonson od skoro hvale jedan drugoga - međutim, Tramp je jedan od mnogih lidera, uključujući i ruskog predsjednika Vladimira Putina i turskog predsjednika Tajipa Erdogana koje je novi britanski premijer pogrdno komentarisao. On je 2015. kazao za Trampa, tada kandidata za predsjednika SAD, da je „zapanjujuća neznalica” zbog čega nije sposoban da bude predsjednik.

Novoizabrana predsednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen čestitala je juče Džonsonu rekavši da imaju obavezu da isporuče „nešto što je dobro za narod Evrope i Velike Britanije”.

Predsjednik Francuske Emanuel Makron rekao je da sa Džonsonom želi da radi „što je brže moguće”, ne samo na evropskim pitanjima, već i oko Irana i međunarodne bezbjednosti.

U jednom od najhaotičnijih trenutaka u modernoj istoriji Britanije, državu će predvoditi živopisna ličnost poznata po ambiciji, neurednoj plavoj kosi, kitnjastoj retorici i površnom pristupu politici.

Referendum 2016. je pokazao da je Ujedinjeno Kraljevstvo podijeljeno oko više tema, a ne samo EU i podstakao je preispitivanje o svemu, počev od regionalne secesije i imigracije do kapitalizma, kraljevske zaostavštine do modernog britanskog duha.

Džonson je obećao da će pregovarati o novom sporazumu o razlazu sa EU kako bi obezbijedio glatku tranziciju, međutim ako blok nastavi da odbija, on je obećao da će ga po svaku cijenu do 31. oktobra napustiti.

Mnogi investitori i ekonomisti tvrde da bi to uzdrmalo globalno tržište i uvelo petu po veličini ekonomiju na svijetu u recesiju.

EU je saopštila da bi breksit bez sporazuma bio tragedija za obje strane, ali je ponovila da neće ponovo pregovarati o sporazumu postignutom sa Terezom Mej.

„Radujemo se konstruktivnoj saradnji sa premijerom Džonsonom kada preuzme dužnost, kako bi omogućili ratifikaciju sporazuma o povlačenju i ostvarili uredni breksit”, objavio je na Tviteru pregovarač EU Mišel Barnije.

Nekoliko minuta prije nego što je objavljena Džonsonova pobjeda, zamjenik predsjednika EK Frans Timermans - koji će ostati i u kabinetu Fon der Lajenove - kazao je da EU neće pristati na izmjenu dogovora. „Ujedinjeno kraljevstvo je postiglo dogovor sa Evropskom unijom i EU će se držati tog dogovora”, kazao je Timermans. „To je najbolji moguću dogovor”, dodao je.

Preživio gafove i skandale i osvojio naklonost Britanaca

Uspon Aleksandra Borisa de Fafel Džonsona do funkcije premijera predstavlja jedan od najvećih preokreta na britanskoj političkoj sceni.

Džonson, rođen u Njujorku, obrazovao se i prestižnoj britanskoj školi Itonu i na Oksfordu. Počeo je karijeru kao konsultant za menadžment u gradskoj upravi Londona, ali je taj posao napustio nakon nedjelju dana.

Nakon toga se okrenuo novinarstvu, ali je otpušten iz „Tajmsa” jer je izmišljao citate. Dok je radio za „Dejli telegraf”, Džonson je ljutio evropske zvaničnike i oduševljavao tadašnju premijerku Margaret Tačer kritikujući Evropsku ekonomsku zajednicu ponekad objavljujući netačne izvještaje iz Brisela.

Nakon što je ušao u politiku, otpušten je iz političkog tima Konzervativne partije zbog toga što je lagao o vanbračnoj aferi. On i njegova supruga su prošle godine objavili da se razvode i on je trenutno u vezi sa šeficom za komunikacije konzervativaca, Keri Sajmonds.

Kao jedno od najprepoznatljivih lica kampanje za breksit, Džonson je 2016. godine optužen da je iznio netačne tvrdnje a najpoznatija je ona da će Britanija izlaskom iz EU nedjeljno uštedjeti 350 miliona funti.

Međutim, njegov nezgrapni izgled i razoružavajući samokritični stav pomogli su mu da preživi brojne gafove i skandale i osvojili naklonost mnogih Britanaca.

U dva navrata je bio gradonačelnik Londona.

Kritičari tvrde da mu nedostaju osobine pravog lidera. „Boris Džonson je osvojio podršku manje od 100 000 članova Konzervativne partije obećavajući smanjenje poreza za bogate, predstavljajući se kao prijatelj bankara i zalažući se za štetni haotični breksit”, kazao je Korbin. „Ali on nije osvojio podršku naše zemlje”.

Nakon što je proglašena njegova pobjeda, sam Džonson je kazao članovima partije:

„Znam da će biti ljudi koji će dovesti u pitanje mudrost vaše odluke - a možda ima ljudi ovdje koji se i sada pitaju šta su uradili”.

( Nada Bogetić )