Leteći Holanđanin: Ko je Maks Ferstapen, najveća nada F1

Dok je pobjednik trke Formule 1 za VN Mađarske Luis Hamilton davao intervju nakon što je parkirao bolid, u dnu ekrana pojavila se informacija da je publika širom svijeta za vozača dana izabrala drugoplasiranog Maksa Ferstapena. Ne bez razloga. U vrijeme kada je Formula 1 postala prilično nezanimljiv sport, mladi Holanđanin je jedna od par svijetlih tačaka koje obećavaju bolje dane za najbrži karavan na svijetu. Vozač tima Red Bul, čovjek za koga mnogi stručnjaci vjeruju da je budući veliki šampion, proteklog vikenda u Mađarskoj, osim što je oborio rekord staze, došao je i do ostvarenja koje do sada nije imao u svojoj kolekciji – osvojio je prvu pol-poziciju u karijeri. Maksov pobjednički karakter koji ne gaji respekt prema bilo kome, donio mu je armiju navijača, a mi otkrivamo ko je on i kojim putem je on došao do ovog nivoa.

Rođen je kao Maks Emilijan Ferstapen 30. septembra 1997. u Haseltu u Belgiji, u pravoj “trkačkoj” porodici. Maksov otac, Holanđanin Jos Ferstapen, je nekadašnji vozač Formule 1, a majka, Belgijanka Sofi Kumpen, takmičila se u kartingu. Njegov ujak, Entoni Kumpen, nastupao je u trkama izdržljivosti, a sada je vozač evropske serije NASCAR-a.

Mada je nastanjen u gradu Bri u Belgiji, Maks je odlučio da se takmiči sa holandskom trkačkom licencom jer se, kako je sam rekao, osjeća više kao Holanđanin, jer je sa ocem provodio više vremena tokom karting takmičenja i treninga, i uvijek je bio okružen Holanđanima. Odrastao je u Maseiku, gradiću u Belgiji uz samu holandsku granicu.

Kuriozitet je da se Ferstapen više od pola godine aktivno takmičio u Formuli 1, prije nego što je dobio vozačku dozvolu na svoj 18. rođendan. Od oktobra 2015. on živi u Monaku, ali kako tvrdi, razlog nije manji porez.

Ferstapen je počeo da vozi karting sa četiri i po godine. Brzo je napredovao, i već 2006. osvojio šamionat Belgije u svojoj kategoriji, a uslijedile su titule i u starijim kategorijama i u Holandiji i u Belgiji. Ređali su se uspjesi i na svjetskom nivou, da bi sa 15 godina Maks pobijedio u Svjetskom pampionatu KZ u najelitnijoj karting kategoriji KZ1.

Uslijedio je prelazak u Formulu. Prvo iskustvo u trkačkom bolidu Ferstapen je imao 11. oktobra 2013. na stazi Pembri kada je vozio 160 krugova u bolidu Formula Reno serije. Na jednom od testiranja, u decembru 2013 na stazi Herez, Ferstapen je bio brži od nekih standardnih vozača u ovom takmičenju.

Već u februaru Maks pobjeđuje na dvije trke Florida Winter serije, u Palm Biču i u Majamiju. Tim rezultatima je utabao put u evropsku Formulu 3, gdje je te sezone vozio za Van Amersfoort Racing. Prvu takmičarsku sezonu završio je na trećem mjestu, iza šampiona Estebana Okona i drugoplasiranog Toma Blomkvista, pobijedivši na 10 trka te sezone. Iste godine, mladi Ferstapen je zakoračio u svijet Formule 1. Pridružio se Red Bul juniorskom timu, iako je imao ponudu Mercedesa da se pridruži njihovom programu razvoja vozača. Ubrzo zatim, Scuderia Toro Rosso potvrdila je da će Maks da bude vozač ovog tima u narednoj sezoni Formule 1. Ferstapen je pripreme počeo iste godine. Vozio je na treninzima pred trku za VN Japana 2014, čime je postao najmlađi vozač koji je učestvovao na Gran pri vikendu.

U januaru 2015, Svjetska automobilska federacija (FIA) propisala je novi sistem licenciranja vozača za Formulu 1, podigavši starosnu granicu na 18 godina, od sezone 2016. Tako je Ferstapen na VN Australije 2015. postao najmlađi vozač koji je startovao na trci F1, sa 17 godina 166 dana. Do tada je rekord držao Haime Alguersuari, koji je u vrijeme debija imao dvije godine više od Maksa. Na svom prvom nastupu, Ferstapen je došao do pozicije koja je donosila poene, ali je bio prinuđen da odustane zbog kvara na motoru. Međutim, na narednoj trci u Maleziji, Maks je startovao sa šestog mjesta i završio trku na sedmoj poziciji, osvojivši prve poene u F1 sa 17 godina 180 dana, čime je postavio još jedan rekord.

Nastavio je Holanđanin da osvaja bodove i u narednim trkama, da bi u Mađarskoj došao do 4. mjesta, a taj rezultat ponovio i na VN SAD. Na kraju sezone dobio je priznanja za debitanta godine, ličnost godine i preticanje godine (kada je sa spoljašnje strane u krivini Blanšimon u Belgiji pretekao Felipea Nasra).

Narednu sezonu Ferstapen je počeo u timu Toro Roso, ali su njegovi dobri rezultati i loša forma Danijela Kvjata u Red Bulu doprinijeli da njih dvojica zamijene mjesta. Tada je šef tima Red Bul Kristijan Horner rekao: “Maks je dokazao da je izuzetan talenat. Njegove performanse u Toro Rosu su bile toliko impresivne da imamo zadovoljstvo da mu pružimo priliku da vozi za Red Bull Racing”. Već na prvoj trci na VN Španije Ferstapen je pobijedio, čime je sa 18 godina i 228 dana postao najmlađi vozač koji je trijumfovao na trci F1. U prvih osam trka u Red Bulu šest trka je završio među prvih pet, od čega se četiri puta popeo na podijum.

Tokom prvih 14 trka sezone 2017, Ferstapen je sedam puta odustao što zbog kvarova, što zbog sudara na stazi. Međutim, kasnije su stigle i pobjede u Maleziji i Meksiku. I tokom 2018. Ferstapen je bio jedan od najagresivnijih i najaktivnijih vozača, a gotovo u svakoj trci učestvovao bi u nekom incidentu, a pravio je i neke greške za koje je direktor ekipe Helmut Marko rekao da su proizvod nestrpljivosti. Te sezone je ipak pobijedio u Austriji i Meksiku, i nekoliko puta se popeo na pobjedničko postolje kao drugi i treći.

Nakon dvije pobjede u posljednje četiri trke, u subotu je Ferstapen došao i do prve pol pozicije u karijeri, dostignuća koje mu je zamalo izmaklo prošle godine u Meksiku, što bi ga učinilo i najmlađim osvajačem pol pozicije u istoriji. Ali bitnije od toga je to što je Maks već sada na pol poziciji za budućnost. Vozačkim umijećem, ali i karakterom, on ima predispozicije da bude nasljednik velikih asova kao što su Prost ili Sena iz dalje, ili Šumaher i Alonso iz bliže prošlosti.

Impulsivan van staze

Ferstapen je u Formulu 1 donio i nešto što nijesmo vidjeli posljednjih godina, a to su impulsivne reakcije van bolida. Kada je bio na dobrom putu da pobijedi na VN Brazila 2018, pretekavši Raikonena, Fetela, Valterija Botasa i Luisa Hamiltona, udario ga je vozač Force India tima Esteban Okon koji je na bržim gumama pokušavao da se vrati u krug zaostaka za liderom. Okon je dobio 10 sekundi stop/go kaznu, od čega je teža samo diskvalifikacija. Ferstapen je izgubio prvo mjesto, a nakon trke je otišao da se raspravi sa Okonom, prilikom čega ga je gurnuo nekoliko puta, za šta ga je FIA kaznila sa dva dana rada u javnom interesu.

U početku bio “kamikaza”

Na VN Belgije 2016, Ferstapen se sudario sa Kimijem Raikonenom u prvoj krivini, a zatim izgurao sa staze i Raikonena i Sebastijana Fetela i Serhija Pereza u krivini Le Komb, a onda i agresivno blokirao Raikonena na pravcu Kemel. Tada je postao meta kritika. Raikonen je rekao da će on da izazove veliki incident prije ili kasnije, na šta je Ferstapenov šef Kristijan Horner, kazao da Maks vozi na limitu i da će učiti iz grešaka u Belgiji. U septembru iste godine direktor F1 trka Čarli Vajting je pozvao Ferstapena na razgovor i upozorio ga zbog njegove agresivne vožnje. Njegova opasna defanzivna taktika je čak navela FIA da narednog mjeseca zabrani bočne kretnje tokom kočenja.

( Saša Marković )