Vlasti SAD i ekstremni desničari: Zanemarena borba protiv rasizma?

Desničarski ekstremisti su tokom 2018. bili povezani sa 50 ubistava u Sjedinjenim Državama i to je od 1995. bila jedna od najgorih godina u smislu desničarskog nasilja, pokazalo je istraživanje Antidefamacijske lige (ADL), organizacije koja prati zločine počinjene iz mržnje.

Oko tri četvrtine tih ubistava počinili su napadači bliski grupama koje propagiraju nadmoć bijele rase, navodi se u zaključcima istraživanja, što znači da je nasilje inspirisano rasizmom bilo u usponu mnogo prije masakra u El Pasu gdje je napadač tokom vikenda usmrtio 22 osobe u kako je naveo „odgovoru na hispano invaziju na Tekasas”.

U aprilu ove godine jedna žena je ubijena u sinagogi u Poveju u Kaliforniji, dok je 11 osoba stradalo u napadu na sinagogu u Pitsburgu prošle godine.

Analitičari tvrde da ove ubice imaju zajedničku ideologiju nasilja, zatucanosti i mržnje i da ih podstiču ljudi koje upuznaju na internetu na forumima poput 4chan i 8chan, gdje mogu slobodno da propagiraju rasizam.

FBI, koji masakr u El Pasu istražuje kao slučaj domaćeg terorizma tvrdi da ide u korak sa rastućom prijetnjom koju predstavljaju ove grupe.

Prošlog mjeseca direktor FBI-a Kristofer Rej je kazao da su agenti u proteklih devet mjeseci uhapsili stotine osoba u slučajevima domaćeg terorizma.

Međutim mnogi osporavaju njegove procjene i tvrde da neovisno od broja hapšenja, FBI i drugi savezni organi ne posvećuju dovoljno pažnje borbi protiv desničarskog ekstremizma u SAD.

Naime, kritičari tvrde da savezne vlasti preveliki naglasak stavljaju na borbu protiv navodnih „džihadista” u SAD i da su popustili u naporima da suzbiju rasističke grupe.

„Terorizam iza kojeg je ideologija o nadmoći bijele rase nije dobio pažnju kakvu ima islamski terorizam”, kazao je Danijel Bendžamin, koji je radio kao koordinator za borbu protiv terorizma u Stejt dipartmentu. „FBI i Odsjek za nacionalnu bezbjednost potpuno su se okrenuli džihadističkoj prijetnji, a onu koju predstavljaju zagovornici teorije o nadmoći bijelaca su zanemarili”.

Nakon napada Al Kaide na SAD u septembru 2001, zvaničnici Vašingtona su uložili velike resurse u protivterorističku borbu. Prema procjenama Stimson centra u Vašingtonu, SAD su trošile 2,8 milijardi dolara u godinama između 2002. i 2017. na borbu protiv terorizma, ali je to uglavnom značilo suprotstavljanje grupama poput Al Kaide i Islamske države. Sa druge strane, prijetnja od rasističkih grupa je nastavila da raste.

„Razumljivo je da smo bili kao zapete puške kada je u pitanju islamistički ekstremizam”, kazao je Bendžamin. Čim bi vlasti saznale da je neko povezan sa međunarodnim džihadističkim grupama, ti pojedinci bi bili stavljeni pod nadzor. Napadi na sinagoge, i ubistva koja bi počinili desničarski ekstremisti nijesu kod vlasti izazivale reakciju kakvu su nekada izazivale džihadističke grupe.

„Fenomen masovnih ubistava se smatra dijelom američkog stila života - nažalost”, kazao je on. „Nije obraćana pažnja na ideologiju koja stoji iza tih napada”. Međutim, Bendžamin smatra da postoji još jedan elemenat koji doprinosti relativno indiferentnom odnosu vlasti prema grupama koje propagiraju nadmoć bijelaca, a to je rasistička struja u Americi.

„Zvaničnici na prijetnju koja dolazi iznutra i od strane ljudi koji izgledaju kao oni ne gledaju isto kao na prijetnju koju predstavlja neka strana ideologija. Na kraju krajeva, ideologija o nadmoći bijelaca je bila elemenat američkog stila života mnogo prije građanskog rata”. „To je užasno. Zapanjujuće”, kazao je Bendžamin.

Bivši agent FBI Majk German, koji sada radi u Brenan centru na Univerzitetu u Njujorku kazao je za BBC da FBI ne „tretira sve teroriste podjednako”, objašnjavajući da su se „fokusirali na muslimane dok ignorišu rasiste”. „Nije sporno da desničarske i rasističke grupe ubijaju više ljudi nego svi ostali”, kazao je. „Međutim, mi imamo ogromnu rupu kada je u pitanju desničarsko i rasističko nasilje”.

Neke od najmoćnijih desničarskih ekstremnih organizacija u SAD postoje mnogo prije 11. septembra. Stormfront, koji analitičari opisuju kao internet sajt bijelih rasista, stvoren je 1996, i bio je inspiracija Dilanu Rufu, napadaču koji je ubio devet osoba u crkvi u Čarlstonu 2015. godine. Drugi sajt Daily Stormer postoji već godinama.

Međutim u skorije vrijeme zajednice desničarskih ekstremista i bijelih rasista postale su snažnije i popularnije, a vrijeme radikalizacije pridošlica je dramatično ubrzano.

„Interval od trenutka kada je neko prvi put izložen ideologiji do napada se radikalno smanjilo”, kazao je Džon Farmer, bivši američki javni tužilac. Nekada je proces radikalizacije trajao mjesecima, čak i godinama. Sada je potrebno nekoliko nedjelja, tvrdi Farmer. To otežava saveznim vlastima da razotkriju nasilne zavjere i otkriju pojedince koji planiraju napad.

U ponedjeljak predsjednik SAD Donald Tramp je zauzeo žestok stav nakon napada u El Pasu. „Naša nacija mora jednoglasno da osudi rasizam, zatucanost i ideologiju o nadmoći bijelaca”, kazao je Tramp. Upečatljivo je, međutim, da su predsjedniku, koji obično odmah reaguje, bila potrebna 24 sata da izgovori ove riječi.

Njegovi kritičari sada čekaju da vide da li će zadržati takav ton ili će prilagoditi retoriku prilikom prve političke krize i kada se vrati predizbornoj kampanji.

Osjećaj krivice jer je stvorio čudovište

Tvorac desničarskog internet foruma povezanog sa tri masovna ubistva u kojima su ubijene desetine ljudi opisuje sebe kao „naivnog i neupućenog”, poredeći platformu 8chan sa Frankenštajnovim čudovištem.

Fredirk Brenan, 25, koji živi na Filipinima, kazao je da je forum koji je kreirao 2013. postao stjecište bijelih rasista i neonacista od kada ga je prodao jednom američkom sunarodniku i da povremeno ima osjećaj krivice.

Forum 8chan su koristili napadač iz El Pasa, napadač iz Krajstčerča i napadač na sinagogu u Kaliforniji. „Došlo je do toga da ukoliko masovni ubica želi da krene u krvavi pohod on će manifest objaviti na 8chan”, kazao je Brenan.

Brenan kaže da je prodao sajt iz finansijskih razloga i nakon što je kao administartor morao da se bavi dječjom pornografijom, što je želio da zabrani. „Postalo je teško kontrolisati sadržaj. To je kao da pustite ludake da hodaju ulicom”, kazao je. „Jednostavno je za mene to bio preveliki stres”.

Brenan sada nakon napada u El Pasu poziva na zatvaranje sajta. Sadašnji vlasnik, vojni veteran Džim Votkins koji takođe živi na Filipinima odbija da razgovara za medije.

( Nada Bogetić )