Ljekari liječili i besplatno, narod ih i opjevao

Prva organizovana zdrastvena ustanova u Pljevljima otvorena je 5. oktobra 1928. godine - Dom narodnog zdravlja svečano je otvorio načelnik Ministarstva zdravlja dr Andrija Štampar, jedan od osnivača Svjetske zdravstvene organizacije.

Prema dostupnim izvorima, izgradnja je finansirana najvećim dijelom iz sredstava Rokfelerove fondacije.

Dom se nalazio u blizini današnjeg Doma Vojske, imao je opštu ambulantu za zaštitu zdravlja školske djece, dispanzer za tuberkulozu, ambulantu za venerične bolesti, narodno kupatilo i higijensku službu. Raspolagao je kompletnom opremom za bakteriološke analize, rentgen-aparatom i opremom za zubnu ordinaciju.

Djelokrug rada Doma zdravlja prostirao se na šire područje Zetske banovine, od Foče preko Čajniča, Pljevalja, Prijepolja do Bijelog Polja. U znak zahvalnosti za doprinos koji je dao da se otvori bolnica, Pljevljaci su dr Štamparu poklonili vučju kožu kao simbol tog kraja, a spjevali su mu i pjesmu. Jednoj tadašnjoj raskrsnici u centru grada dato je ime Trg Andrije Štampara.

Dom narodnog zdravlja bila je i prva ustanova u Pljevljima koja je imala struju. Navećim dijelom bila je koncipirana kao preventivna zdravstvena ustanova, a svi sadržaji bili su usmjereni na širenju opšte i zdravstvene kulture.

Prvi upravnik Doma narodnog zdravlja bio je dr Đorđe Guelmino iz Niša.

Osim njega, u Domu je radio i dr Belinski.

Bolnica je radila do 1941. godine, kada su italijanski okupatori organizovali njen rad za potrebe svoje vojske. Za civilno stanovnništvo je radila samo jedna ambulanta.

U izvještaju koji je nakon boravka u Pljevljima 1929. godine uradila ekipa od oko 40 beogradkih ljekara na čelu sa prof dr. Đ. Đorđevićem, a na osnovu pregleda oko tri hiljade pacijenata, navedeno je da je sifilis bio jedna od najčešćih bolesti.

Veliki broj oboljelih je bio od tuberkuloze i dječjih bolesti (rahitis, tuberkuloza, nasljedni sifilis, TBC kostiju). U izvještaju je konstatovano da je kod skoro svakog pacijenta konstatovana tenijaza, odnosno infekcija intestinalnog trakta izazvana odraslim formama goveđe i svinjske pantljičare. Zabilježen je i veliki broj gušavosti i bolesti kostiju.

Osim velikog broja pregleda koje su obavili tokom desetodnevnog boravka u Pljevljima, beogradski ljekari su održali i veliki broj predavanja o podizanju i zaštiti djece, zdravlju žena i higijeni.

U periodu između dva svjetska rata, ljekari Jovan Bulajić, Uroš Ružić, Svetozar Milatović i Savo Dimitrijević su radom i humanošću posebno ostali u sjećanju Pljevljaka

Početkom Drugog svjetskog rata, u Pljevljima su radila samo dva ljekara - Svetozar Miletić i Savo Dimitrijević. Po odlasku Milatovića u partizane 1943. godine, jedini ljekar do odlobođenja 1945. bio je Dimitrijević. Trebalo je dosta truda i napora za vrijeme rata da ukaže ljekarsku pomoć svima koji su to od njega tražili. Iako je bio invalid nakon što je ostao bez noge u sobraćajnoj nesreći dok je bio student, Dimitrijević je stizao i u najudaljenija sela. Ne samo što je veliki broj pacijenata liječio besplatno, već je mnogima, posebno najsiromašnijima, ljekove kupovao. Na lični zahtjev, 1965. godine premješten je u ambulantu u Vrulji, gdje je radio sve do penzionisanja 1978.

Prvi zubar u Pljevljima bio je Slovenac Minar, da bi nekoliko godina kasnije, 1938. godine, iz Sarajeva došao da radi Hugo Druker, koji je otvorio privatnu ordinaciju. U Pljevljima je ostao do početka Dugog svjetskog rata.

Prve porođaje u Pljevljima radila je babica Olivera Skorikova, a tim poslom bavile su se i Jefimija Potparić i Milica Mezić.

Poslije Drugog svjetskog rata, za potrebe zdrastvene službe 1945. godine je osposobljen stari Dom narodnog zdravlja u kom je radio Dimitrijević, dok je zgrada na Stražici (nekada turska bolnica, a kasnije narodna bolnica) osposobljena za liječenje težih bolesnika. Imala je ukupno 100 postelja.

Ti zdrastveni objekti su bili u funkciji do kraja pedesetih godina prošlog vijeka, kada je započeta izgradnja sadašnje bolnice u Pljevljima.

Čelebija pominje bolnicu još 1664. godine

Prvi pisani podatak o postojanju bolnice u Pljevljima nalazi se u zapisima poznatog putopisca Evlije Čelebije iz 1664.

Prolazeći kroz Pljevlja, Čelebija bilježi da u gradu ima 10 mahala, 10 džamija, tri mekteba, dvije tekije, mermerni šedrvan i bolnica. Istoričari smatraju da je riječ o turskoj vojnoj bolnici.

Prva turska vojna bolnica o kojoj se zna podignuta je na Stražici. Bolnicu je narod prozvao Astelana. Ne zna se tačna godina kada je podignuta, osim da je obnovljena 1901. Smatra se da je izgrađena stotinjak godina ranije, a u bolnici su radili turski vojni ljekari

Poslije aneksije Bosne i Hercegovine, u Pljevlja dolazi austrougarska vojska koja gradi kasarnu u Dolovima. U okviru kasarne izgrađena je i vojna bolnica Švapski špitalj, kako je narod nazivao. Radi širenja svog uticaja u narodu, austrougarski vojni ljekari primal su na preglede i liječenje i lokalno stanovništvo.

Apotekara Rista strijeljali Italijani zbog pomoći partizanima

Prvu apoteku u Pljevljima otvorio je 1875. godine turski vojni ljekar Besim efendija. Apoteka je u njegovom vlasništvu bila sve do 1912. kada je otišao u Tursku. Apoteku preuzeo Risto Vukotić koji je radio kao pomoćnik kod Besima. Vukotić je u njoj radio sve do 1. decembra 1941. godine, kada su ga strijeljali italijanski okupatori zbog pomoći koju je pružao ranjenim partizanima u vrijeme Pljevaljske bitke.

Vukotić je u Carigradu završio apotekarsku školu i bio je prvi visokoškolovani Pljevljak. Ostalo je zapisano da mu je po povratku u Pljevlja 1901. godine priređen veličanstven doček, kojem je prisustvovao veliki broj Pljevljaka, čak i sandžački paša.

( Goran Malidžan )