Privatne klinike osvajaju istočnu Evropu
Sve veći broj stanovnika istočne Evrope odlučuje se za brži pristup medicinskoj njezi
Čila Bala se zabrinula kada joj je ljekar rekao da mora operacijom ukloniti benignu izraslinu na licu pa je odlučila da se vrati i ponovo razgovara sa njim o drugim opcijama.
„Rekli su mi da je sljedeći slobodni termin za dvije nedjelje,“ kazala je 46-godišnja nastavnica iz Budimpešte.
Frustrirana uslugom u državnom zdravstvu, zatražila je mišljenje ljekara u privatnoj praksi, gdje su joj zakazali pregled za nekoliko dana. Ljekar joj je rekao da joj nije potrebna operacija i laserski uklonio izraslinu za pet minuta.
Taj zahvat je Balu koštao 15.000 forinti (46 eura) i od tada nije imala nikakvih problema. Rojters piše da je njen primjer dio šireg trenda u državama istočne Evrope, od Mađarske i Poljske do Rumunije, gdje se sve veći broj ljudi odlučuje za brži pristup medicinskoj njezi u privatnim bolnicama.
Ovu promjenu podstiče niska javna potrošnja na zdravstvo, što često dovodi do manjka radne snage i dužeg čekanja na preglede i operacije - u kombinaciji sa rastom zarada, što privatnu njegu čini održivom alternativom, navodi britanska agencija.
Poslodavci sve više nude privatno zdravstveno osiguranje kako bi privukli ili zadržali radnike u vrijeme opadanja nezaposlenosti i rekordne nestašice radne snage. Kao rezultat toga, pružaocima zdravstvenih usluga cvjeta biznis.
„Ovo je period osvajanja za privatne klinike,“ kaže za Rojters Peter Pal Varga, direktor Zdravstvenog centra Buda u Budimpešti, u kojem je milijarder Šandor Čanji 2017. kupio većinski udio.
Varga je rekao da njegova kompanija planira da izgradi novu opštu bolnicu u Budimpešti i modernizuje postojeću, koja je specijalizovana za operacije kičme. Procjenjuje se da će ukupni troškovi iznositi oko 20 milijardi forinti (oko 63 miliona eura).
Rojters piše da ne postoje sveobuhvatne cifre o veličini tržišta privatne zdravstvene njege u istočnoj Evropi, ali da su prihodi četiri najveća igrača u tom regionu iznosili skoro 600 miliona eura prošle godine i da se očekuje sličan rast 2019. Biznis zdravstvene zaštite, međutim, prate rizici, jer kompanije nemaju garanciju da će nadoknaditi velike početne investicije potrebne bolnicama i klinikama, dok tržiše postaje sve zasićenije i konkurentnije.
Među velikim izazovima je i nalaženje i zadržavanje osoblja zbog emigriranja ljekara i ostalih medicinskih radnika u zapadnu Evropu, te rast troškova za opremu i održavanje, dodaje Rojters.
Što se tiče socijalnog konteksta, neki analitičari upozoravaju da bi bum u privatnoj zdravstvenoj zaštiti mogao povećati nejednakost u regionu gdje u mnogim djelovima oni sa manjim zaradama već imaju kraći životni vijek.
Javna potrošnja na zdravstvo u istočnoj Evropi je znatno ispod prosjeka EU, prema posljednjim ispitivanjima Evropske komisije 2017, koja kažu da se zdravstveni sistemi u Mađarskoj, Poljskoj i Rumuniji nedovoljno finansiraju.
Ukupno izdvajanje na zdravstvo je iznosilo 7,2 odsto BDP u Mađarskoj, 6,7 odsto u Poljskoj i 5,2 odsto u Rumuniji, u poređenju sa prosjekom EU od 9,6 odsto.
Mnogi Istočnoevropljani, čije su zarade mnogo manje od onih u zapadnoj Evropi, čak i nakon brzog rasta proteklih godina, počeli su da daju svoj novac kako bi skratili vrijeme čekanja u bolnicama.
Privatna potrošnja na zdravstvo je iznosila dva odsto BDP u Mađarskoj i 1,8 odsto BDP u Poljskoj prošle godine, što je na istom nivou ili više nego u državama poput Njemačke sa 1,7 odsto i Francuske sa 1,9 odsto, navodi Rojters.
Za Rumuniju ne postoje uporedni podaci, ali je i tamo došlo do povećanja potražnje za uslugama u privatnim klinikama.
Industrija privatne zdravstvene njege u Rumuniji je ostvarila obrt od oko 2,3 milijarde eura prošle godine, što je porast od 13,8 odsto u odnosu na 2017.
Društvene podjele
Evropska komisija kaže da visoka potrošnja u privatnom zdravstvu u zemljama istočne Evrope vodi ka neravnopravnosti u pristupu medicinskim uslugama.
To produbljuje podjele u regionu gdje je stanovništvo sa nižim prihodima već slabijeg zdravstvenog stanja, prema analitičarima.
Životni vijek u Poljskoj, Mađarskoj i Rumuniji i dalje je ispod prosjeka EU, navodi Rojters i dodaje da posljednje istraživanje pokazuje da su nejednakosti u životnom vijeku prema stepenu obrazovanja „posebno velike“ u centralnoj i istočnoj Evropi.
U Mađarskoj, Poljskoj i Češkoj Republici, 30-godišnjak sa niskim nivoom obrazovanja može da očekuje da živi kraće za više od decenije od onih sa visokim stepenom obrazovanja.
Rojters ističe da je jaz najizraženiji u Rumuniji, gdje samo mali dio populacije može priuštiti privatne usluge. Privatne klinike u Bukureštu su preplavljene pacijentima, dok je pristup čak i državnoj njezi ograničen u ruralnim oblastima - gdje živi skoro polovina stanovništva.
Međutim, za mnoge u istočnoj Evropi koji mogu da priušte privatnu zdravstvenu zaštitu, to je postala potreba.
Mihal Soluča, 29-godišnji programer iz Varšave, kaže da je privatno zdravstveno osiguranje bio ključni benifit koji je dobio u pregovorima sa poslodavcem.
( Angelina Šofranac )