Jeka crvenih alarma

Milion ljudi godišnje u svijetu izvrši samoubistvo, što znači da svakih 40 sekundi neko u svijetu oduzme sebi život”, stoji u izvještajima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO).

Međunarodna asocijacija za prevenciju samoubistava, uz podršku SZO, od 2003. godine pokrenula je inicijativu da se 10. septembar obilježava kao Svjetski dan prevencije samoubistava. Cilj ovog obilježavanja je podizanje nivoa znanja široke javnosti o zdravstvenom problemu samoubistva, širenje informacija o njemu, smanjenje stigme i iznad svega, skretanje pažnje svim činiocima društva na činjenicu da je samoubistva moguće spriječiti, odnosno da je prevencija najbolji način borbe protiv ove pošasti.

Evropa je dio svijeta sa najvećim brojem samoubistava, a Crna Gora je među prvih deset država u Evropi. Prema podacima SZO iz 2017. godine stopa samoubistava u Crnoj Gori iznosi 18,9 žrtava na 100.000 stanovnika.

Prema izvještajima Uprave policije (koje je prenijelo više medija) u periodu od 2012. do 2018. godine u Crnoj Gori je 907 osoba izvršilo samoubistvo, što po godinama izgleda ovako: 2012. = 148, 2013. = 128, 2014. = 164, 2015. = 140, 2016. = 111, 2017. = 109, 2018. = 107. Sa 130 samoubistava godišnje, stopa samoubistava u Crnoj Gori je u zoni “visokih” stopa (iznad 20). Porodice samoubica su takođe žrtve, ne samo zbog gubitka srodnika, nego zbog tradicionalnih pogleda na ovaj čin.

Stvorene su sve pretpostavke za povećanje broja samoubistava, kao što su: ubrzan rast broja oboljelih od depresije, te broja zavisnika od alkohola i psihoaktivnih supstanci, napredovanje kardiovaskularnih bolesti, dijabetesa i malignih bolesti, neadekvatna organizacija zdravstvenog sistema, siromaštvo, nezaposlenost, nasilje u porodici, odumiranje srodničkih veza, nebriga srodnika i institucija o starim i bolesnim osobama, tradicionalizam... itd.

Komentari stručne i laičke javnosti da “su samoubice, uglavnom, duševni bolesnici” su neumjesni, jer sve žrtve nijesu duševni bolesnici, a i duševni bolesnici su ljudi, čija je bolest uslovljena sumornim ambijentom u kome živimo. Veliki broj pacijenata, zbog tradicionalizma i nebrige srodnika, kasno zatraži pomoć psihijatra, a medikamentozna terapija, bez prateće psihoterapije, ne pomaže na duži rok. Potrebno je smanjiti stigmu i diskriminaciju koja prati mentalne bolesnike i blagovremeno identifikovati probleme. Problem samoubistava je sistemski, koji u Crnoj Gori nije dovoljno shvaćen. Doktora je malo a savjetovališta za prevenciju ne postoje?!...

Zar nije pogubna činjenica da svaki šesti srednjoškolac u Crnoj Gori uzima ljekove za smirenje, da je njih 75,5 odsto probalo alkohol i da je vršnjačko nasilje u školama prešlo granice izdržljivosti učenika i profesora (istraživanje NVO Juventas - cdm.me). Iz SZO stalno opominju da je samoubistvo među adolescentima starosti 15 - 19 godina drugi po učestalosti uzrok smrti.

“Crveni alarmi” su upaljeni na iseljavanje mladih ljudi i brojnih porodica u inostranstvo, odlazak ljekara iz javnog zdravstva, na visoku stopu ubistava i samoubistava, nisku stopu nataliteta... te na druge tajfune i potrese, koji decenijama drmaju Crnu Goru!

Zar našu djecu i omladinu, na kojima počiva budućnost Crne Gore, treba prepustiti stranputicama, sa kojih nema povratka?! Nadležni u državi će da zažmure i na ovaj alarmantni problem, pozivajući se na “uporedne prakse u svijetu”, poput američke “prozak nacije”.

( Milojka P. Perović )