Ograde ili slobodan pristup ka EU

Nominacija Mađara Lasla Tročanjija za komesara za susjedsku politiku i proširenje Evropske komisije je gori signal nego izjava doskorašnjeg šefa Evropske komisije (EK) Žan-Kloda Junkera da u njegovom mandatu neće biti proširenja Evorpske unije (EU), ocijenio je za “Vijesti” profesor na Univerzitetu u Gracu, Florian Biber.

Tročanji, nekadašnji ministar pravde u vladi Viktora Orbana tek treba da dobije podršku Evropskog parlamenta za izbor na mjesto komesara za proširenje, ali je izvjesno da će Mađar preuzeti funkciju koju još formalno pokriva Johanes Han.

Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen juče je objavila imena kandidata koje je odabrala za svoje saradnike, kao i portfelje koje im je namijenila. Nova evropska vlada imaće osam potpredsjednika, uključujući visokog predstavnika za spoljnu politiku Žozepa Borela.

Biber smatra da će nominovanje Tročanjija podsjetiti Francuze i Holanđane zbog čega se protive proširenju EU, te da on nema kredibiliteta da te dvije države ubijedi da podrže priključivanje novih članica EU.

“Druga stvar je da on u regionu ne može kredibilno promovisati vladavinu prava. To je loša vijest za sve. Možda EP neće podržati njegov izbor, ali signal je fatalan. Ako ta funkcija ostane u rukama Mađarske, neće biti ništa bolje”, kazao je Biber.

Tročanji je javnosti, između ostalog, poznat po zalaganju za postavljanje ograde na granici sa Srbijom kako bi se spriječio ulazak migranta u Mađarsku, taj potez proglašavao je pozitivnim i isticao da je postavljanje bodljikave žice dalo dobre rezultate u borbi protiv ilegalnih migracija.

Ursula fon der Lajen je rekla da je Mađarska zemlja koja “ima jasan cilj da je zapadni Balkan veoma važan” i da će “poraditi na tome da bude što bliži EU”. Ona je time odgovorila na pitanje novinara čime se rukovodila kada je za komesara za proširenje imenovala Tročanjija, bivšeg ministra zemlje koja je isto kao i zapadnobalkanske zemlje suočena sa problemima vladavine prava, prenosi agencija Beta.

Kolumnista i analitičar Željko Pantelić ipak smatra da izbor Hanovog nasljednika, pod uslovom da prođe saslušanje u EP, neće imati nikakav efekat na tok proširenja EU, odnosno na brzinu pregovora Crne Gore sa EU. “Proces pregovaranja je u potpunosti u rukama država članica a EK nastupa kao “advokat” zemlje kandidata, čije mišljenje države članice EU u kolektivnim tijelima COWEB (niže diplomatsko tijelo EU sastavljeno od diplomata država članica EU srednjeg i srednje-visokog nivoa), COREPER (ambasadori država članica pri EU u Briselu), Savjet ministara EU (u sastavu šefova diplomatija) i Evropski savjet (predsjednici država i vlada) mogu da prime k znanju i po svom izboru da ga uvaže, ignorišu ili odbace”, navodi Pantelić.

Dodaje da je Ginter Ferhojgen bio posljednji komesar za proširenje iz, uslovno rečeno, teške kategorije političkih figura. “Njemački komesar je dao logističku podršku velikom proširenju iz 2004, ali je imao čitavu EU iza sebe koja je veslala u istom smjeru. Finac Oli Ren je bio u rangu srednje kategorije i posljednji je, koliko-toliko, uticajan komesar za proširenje koga smo imali. Čeh Štefan File i Austrijanac Johanes Han pripadaju lakoj kategoriji, nisu uspjeli da budu čak ni advokati proširenja a kamoli njegovi motori. Ne zato što nisu htjeli, nego zato što su im ruke bile prazne, bez instrumenata i podrške država članica za proces proširenja”, kaže Pantelić.

On navodi da je u kontekstu donošenja političkih odluka, za Crnu Goru i Srbiju, suštinski nevažno imenovanje Tročanjija. “Kvalitativan pomak bi bio da je neka važna zemlja EU izrazila želju da zauzme mjesto komesara za proširenje. Ali šansa da se to dogodi je ravna mogućnosti da sunce izroni na zapadu i zađe na istoku”, ističe Pantelić.

Britanski “Gardijan” Tročanjija opisuje kao čovjeka koji sprovodi Orbanovu volju i napominje da je upravo u vrijeme njegovog mandata na mjestu ministra pravde došlo do niza sukoba između Mađarske i EK zbog zakona koje su Mađari usvajali. Taj list podsjeća da je u vrijeme Tročanjijevog mandata usvojen zakon kojim su kriminalizovali pomoć nevladinih organizacija migrantima, kao i da su upravo tada Mađari preduzimali mjere kako bi Centralni evropski univerzitet (CEU) izbacili iz države.

“Gardijan” citira holandsku predstavnicu u EP, Sofi in ‘t Feld, koja najavljuje da će tokom njegovog izbora u EP biti “teška vožnja”, i navodi da je nominacija Tročanjija provokacija za EK.

“Iskreno, ako uzmemo u obzir rezultate ove vlada i ovog ministra, čini se da imamo čisto hipotetičku mogućnost da će on proći osnovni test. Kako da damo nadležnost nekome ko ne poštuje sporazume?”, poručuje evropska poslanica iz Holandije. Novoizabrana predsjednica EK Ursula fon der Lajen izjavila je juče da će veoma dobri odnosi i snažna saradnja sa zemljama zapadnog Balkana biti u fokusu prioriteta tokom njenog predsjedavanja EK.

Orbana interesuje susjedska politika, a ne proširenje

Pantelić za “Vijesti” kaže da mađarski premijer Viktor Orban nije ni kandidovao Tročanjija zbog zapadnog Balkana već zbog dijela portfolija posvećenog tzv. susjedskoj politici. “Za koju je mnogo više zainteresovan lično, ali i kao lider Višegradske grupe čiji je cilj da ima veći uticaj na politiku EU prema bivšim sovjetskim republikama”, kaže Pantelić. Paradoksalno, dodaje on, imenovanje Tročanjija bi moglo da bude problematično za susjedsku politiku EU jer dolazi iz uskog okruženja Viktora Orbana koji slovi za bliskog prijatelja ruskog predsjednika Vladimira Putina. “Imajući u vidu da su zemlje obuhvaćene susjedskom politikom EU bivše sovjetske republike, koje su takođe dio tzv. bliskog inostranstva Rusije i njenog prioritetnog interesa, nije isključeno da s te strane Tročanjijeva kandidatura naiđe na ozbiljne prepreke”, zaključuje Pantelić.

Predsjednica EK uvjerava da u resoru proširenja neće biti promjena

Upitana koju zemlju zapadnog Balkana ima u vidu kao novog člana EU, predsjednica EK je objasnila da to “zavisi od zemlje koja napreduje ka Evropi”. Kako je navela, ta zemlja “mora steći iste vrijednosti i temeljna pravila koja se neće promijeniti i sve zemlje moraju dokazati i raditi da ispune iste uslove, imati sposobnost kao članice Unije”. “A za to nema redosljeda među njima, već zavisi od njihovog uspjeha na tom putu”, dodala je. Ursula fon der Lajen je podvukla da će bitnu ulogu u politici EU kad je riječ o prijemu novih članica i odnosima sa zemljama susjedstva EU imati novi potpredsjednik EK i visoki predstavnik za bezbjednosnu i spoljnu politiku Žozep Borel. Takođe je navela da u resoru proširenja i susjedstva nema nikakve suštinske promjene i da ciljevi ostaju isti iako je u samom nazivu resora to sažeto u “susjedstvo i proširenje”.

( Darvin Murić )