Kurir

Još jedna od riječi koje su “degradirane” u odnosu na nekoliko decenija unazad. U doba moga odrastanja, sada već prilično udaljeno doba, uzgred, riječ “kurir” značila je nešto sasvim drugo. Ili bar je bila “moralno” superiornija u odnosu na svoja današnja (ali i ono osnovno) značenja. Ako biste tada rekli riječ kurir, svako bi pomislio na nekog od partizanskih heroja, vrlo mladih, obično, jer kuriri su bili pioniri ili makar omladinci.

To je ona ekipa koja je, sudeći po pričama, bila naučena (i voljna) da pojede komad teksta (sjedinjenje sa porukom - kakva prilika za postmodernističke interpretacije) samo da ne bi neprijatelj saznao što planiraju Naši. Boško Buha, kurir Jovica, kurir Miša, bješe to uzorita ekipa, u svakom pogledu…

Danas, kako vidimo, ta riječ se odnosi prevashodno na posrednike u velikoj korupciji. Nosače para između onoga koji korumpira i onoga koji je korumpiran.

Najnoviji snimak odbjeglog tajkuna Kneževića pokazuje zastrašujuće obrise korupcije u današnjoj Crnoj Gori.

Stankovićeva prva reakcija uključivala je filmske reference - kaže “režija na kojoj bi pozavidjeli svi svjetski režiseri”. Nije baš u toku. Ovaj miks dogme, Gogolja i Nušića, kako god da je režiran, nije nešto čim bi se ponosio bilo koji svjetski režiser, a kamo li zavidio. Ovdje Stanković “režiju” koristi kao sinonim za laganje, što (i pored mogućih zanimljivih značenja) svakako svjedoči da nije baš upućen u filmske tokove.

Ali ovdje imamo važnijih stvari od naših filmskih ukusa. Dolazio Kneževićev novac do Stankovića (i drugih) ili ne, svejedno, ova institucija je temeljno kompromitovana.

“Kurir” je bio važan dio tog i takvog tužilaštva. Sviđalo se to gospodi tužiocima ili ne, ali on je slika institucije u ovom trenutku.

Dok slušate razgovor Kneževića i njegovog “kurira” u tužilaštvu, otvaraju vam se, kao kakav film, slike jedne para realnosti. Zamislite samo ideju da neko “uspe” 7-800.000 u Tužilaštvo? Zašto tačno? Ne daju se tolike pare bez jasnog biznis plana. Ili daju?

Sve to smo vidjeli. Djeluje ogavno i duboku uznemirujuće. I uglavnom je vrlo jasno što se događa. Ali, jezivo pitanje tek slijedi: koliko danas imamo Kneževića na sceni? Ovoga je svrnulo, pa je počeo da priča o svemu tome. Koliko je onih koji (još) ne pričaju? Postoje li (a sigurno postoje) i danas biznismeni koji na ovaj način komuniciraju sa institucijama - preko kurira, sa kovertama i ostalim demonima.

A sad ide “set pitanja” koja me posebno zanimaju: da li i druge državne institucije imaju svoje kurire, recimo. Da li jedan kurir radi samo sa jednim biznismenom, ili ih pokriva više? Da li svaki biznismen koji drži do sebe ima u svakoj instituciji koja mu je važna po jednoga kurira? Koliko ljudi u današnjoj Crnoj Gori radi ovaj posao? Mislim na novi “kurirski”? Imaju li sindikat? Zaštitu na poslu?

Izgleda da se ukazuje i pastoralna verzija istog žanra: Medenica i njene livade… Možda će njeni prigovori biti više upućeni scenaristima nego li režiserima, ali mislim da joj je bolje da bude oprezna sa mogućim umjetničkim metaforama. Bolje joj ide klasična trgovina. Iako ima problem sa malim brojevima - bar kada je riječ o mandatima, sa velikim brojevima se, po svemu sudeći, izvrsno snalazi.

Uz sve one kurire, kao dio iste ideološke imaginacije, bio je u mom pionirskom djetinjstvu i jedan Timur (sa svojom četom). Tada nije bio tmuran, ali vremena su se promijenila. I kao da ide još i veća – tmurnost.

Onda vidite kako je tužno osuđen ne neuspjeh plemeniti pokušaj da se mladi naučnici zadrže u Crnoj Gori.

Uzalud instituti i dobre namjere - kuriri, cenzori i plagijatori su istinski “heroji” današnjeg crnogorskog vremena, a ne naučnici.

( Balša Brković )