Ratovi preko posrednika na Bliskom istoku
Sirijski građanski rat bjesni od 2011. Šira borba u regionu jednim dijelom potpaljuje sukob između vlade i mnoštva opozicionih grupa
Iran i Saudijska Arabija su zaglavljeni u borbi za regionalnu nadmoć, vodeći ratove preko posrednika. Njhihovo rivalstvo je produbilo nestabilnost na Bliskom istoku. Slijedi presjek situacije koji je napravila agencija Rojters.
Iran i Saudijska Arabija
Sunitska Saudijska Arabija je decenijama u zavadi sa šiitskim Iranom. Međusobno se optužuju za pružanje podrške terorizmu i pokušaj dominacije Bliskim istokom.
Posrednici
Obje države finansiraju, obučavaju ili podržavaju posredničke snage - u nekim slučajevima politički, u drugim vojno - širom Bliskom istoka, uključujući Irak, Liban, Siriju i Jemen.
Jemen
Ova država je u građanskom ratu od 2015. Dvije frakcije, međunarodno priznata vlada i pobunjenička milicija Huti, tvrde da upravljaju zemljom.
Saudijska Arabija podržava jemensku vladu.
Vlada predvođena predsjednikom Abd Rabuom Mansurom al-Hadijem je u egzilu u Saudijskoj Arabiji. Rijad predvodi međunarodnu koaliciju koja je izvela hiljade vazdušnih napada na Jemen kako bi porazila naoružane Hute. Takođe plaća i obučava rekonstruisanu Nacionalnu armiju Jemena.
Iran podržava jemensku opoziciju.
Saudijska Arabija i SAD tvrde da Teheran obučava i naoružava Hute. Iran i Huti odbacuju te optužbe. Saudijska Arabija tvrdi da Iran snabdijeva raketama Hute, koji ih lansiraju na mete u Saudijskoj Arabiji. Iran to negira.
Sirija
Sirijski građanski rat bjesni od 2011. Šira borba u regionu jednim dijelom potpaljuje sukob između vlade i mnoštva opozicionih grupa.
Saudijska Arabija podržava sirijsku opoziciju.
Rijad je bio glavni podržavalac oružane pobune protiv predsjednika Bašara al Asada. Podupirao je niz pobunjeničkih grupa preko programa koji je nadzirala CIA, a koji je predsjednik Donald Tramp obustavio prošle godine.
Iran podržava sirijsku vladu.
Podrška Irana je bila ključna za Asada. Ta država je poslala pripadnike Revolucionarne garde kao vojne savjetnike i takođe mobilisala šiitsku i iračku miliciju iz regiona Bliskog istoka.
Liban
Šiitska grupa Hezbolah, koju podržava Iran, ima veliki uticaj u Libanu. Tu političku i vojnu organizaciju, Vašington smatra terorističkom grupom. Hezbolah, zajedno sa povezanim grupama i pojedincima, osvojio je najmanje 70 od 128 mjesta u parlamentu na izborima 6. maja, što mu je dalo politički podstrek.
Saudijska Arabija podržava libansku opoziciju.
Saudijska Arabija je podržavala strane protiv Hezbolaha tokom godina borbe sa tom šiitskom grupom nakon ubistva 2005. bivšeg premijera Rafika al Haririja, sunita. Na parlamentarnim izborima 2009, Hezbolah i njegovi saveznici su osvojili manje mjesta nego alijansa „14. mart“ na čelu sa Haririjevim sinom Saadom, koja je tada dobijala snažnu finansijsku podršku Saudijske Arabije. Ta pomoć je nakon toga presušila.
Iran podržava libansku opoziciju.
Iranska revolucionarna garda je osnovala Hezbolah 1982. da bi izvozila iransku revoluciju u Libanu. Podrška Irana je omogućila toj grupi da postane još moćnija.
Irak
Blok na čelu sa populističkim šiitskim sveštenikom Moktadom al Sadrom, dugogodišnjim protivnikom SAD koji se takođe protivi iranskom uticaju na Irak, osvojio je iznenadnu pobjedu na iračkim parlamentarnim izborima u maju 2018.
Saudijska Arabija pokušava da stekne uticaj nad iračkom vladom.
Saudijska Arabija pokušava da poboljša odnose obećavajući investicije nakon višedecenijskih tenzija. Njen uticaj na iračke lidere do sada je bio ograničen. Dvije države pregovaraju o inicijativi za povezivanje električne mreže i ulaganje u obnovljivu energiju i projekte proizvodnje struje, ali nema konkretnih rezultata. Iran ima snažan uticaj na iračku vladu.
Sadrova pobjeda je bila udarac za Iran, koji ima ogroman uticaj na Irak, naoružavajući i finansirajući šiitske milicije koje čine državu unutar države i održavajući bliske odnose sa glavnim političarima. Iran je trenutno najveći trgovinski partner Iraka, sa godišnjom razmjenom od oko 12 milijardi dolara, prema riječima iračkih zvaničnika. Međutim, Sadr je uspio da iskoristi nezadovoljstvo vladama koje je podržavao Teheran, koje nisu uspjele da poboljšaju osnovne usluge.
Drugi sporovi Katar
Saudijska Arabija, zajedno sa Ujedinjenim Arapskim Emiratima, Egiptom i Bahreinom, prekinula je diplomatske i saobraćajne veze sa Dohom, optužujući je da podržava terorizam i dodvorava se Iranu. Katar, koji dijeli najveće svjetsko naftno polje sa Iranom, to poriče.
Bahrein
Bahrein redovno optužuje Iran da stoji iza napada na njegovu bezbjednosne službe i da pospješuje šiitske proteste. Iran poriče takvo miješanje, iako priznaje da podržava opozicione grupe koje traže veća prava za bahreinske šiite. Pobuna nekih iz šiitske većine u Bahreinu ugušena je 2011. uz pomoć saudijske intervencije.
( Angelina Šofranac )