Grad je drugačije mogao da se razvija

Podgorica moje mladosti je bila moderan grad sa širokim bulevarima, dobro urbanistički osmišljenim stambenim blokovima, sa dovoljnim brojem vrtića i škola, novom bolnicom koja je zadovoljavala potrebe grada, dobro oganizovanim javnim prevozom, sa novim i modernim autobusima. Krasili su je drvoredi, zelene površine, puno cvijeća i parkova. Ali, najvažnije, Podgorica je imala dušu, imala je srce oličeno u Ulici slobode i Staroj varoši. Stara varoš prepoznata po velikom broju kulturno-istorijskih znamenitosti koje čuvaju i čine istoriju grada i Ulica slobode, šetalište i kultno mjesto okupljanja svih generacija.

Danas, isti bulevari, iste škole i vrtići, ista bolnica koja više ne može da zadovolji potrebe Podgorice, a ne Crne Gore, isti autobusi, brojne zelene površine pretvorene u gradilišta, zaboravljena Stara varoš i uništena Ulica slobode. Grad bez duše, bez šarma, ali sa puno betona, naizgled lijepih stambenih zgrada, bez parking prostora, bez drvoreda, zelenila, novih parkova, ali sa puno privatnih šoping molova.

“Podgorica je moderna prijestonica, a razvoj je pitanje časti”, riječi su bivšeg gradonačelnika. A kako se Podgorica razvijala?

Prodavale su se najatraktivnije parcele privatnim investitorima, novac od komunalija se privilegovanim pojedincima opraštao ili su vršene kompenzacije, a ono što je išlo u budžet se uglavnom neracionalno i nedomaćinski trošilo. Mostovi i gotovo sve značajnije saobraćajnice su građeni iz kredita. Nikli su novi blokovi od kojih su najveću korist imali privilegovani pojedinci, ali nikla su i neformalna naselja gdje je prećutno dozvoljena bespravna gradnja. Od preko 800 miliona eura koliko je u posljednjih petnaestak godina bilo u budžetu Glavnog grada, zanemarljivo je uloženo u komunalnu i putnu infrastrukturu kroz samo gradsko jezgro, a o prigradskim naseljima da i ne pričam. Svjedoci smo da centar grada leži na septičkim jamama, u vodovodnom sistemu i dalje postoje azbestno-cementne cijevi koje su kancerogene, godinama se raspisuju tenderi za izgradnju sekundarne kanalizacione mreže za okolna naselja, a da pri tom tenderi uglavnom padaju. Atmosferska kanalizacija je u takvom stanju da su kod malo jače kiše gotovo sve ulice poplavljene, pa čak i one u samom centru Glavnog grada.

Prioriteti u razvojnom smislu moraju biti projekti koji će na najkvalitetniji način staviti tačku na funkcionisanje kanalizacione mreže sa uređajem za prečišćavanje otpadnih voda. Rekonstrukcija i proširenje gotovo svih gradskih saobraćajnica i izgradnja novih u svakom dijelu grada gdje se grade stambeni blokovi. Izgradnja bulevara sa novim ili proširenim mostom na Morači umjesto sadašnje Ulice Vojislavljevića, jer je tu najveći saobraćajni kolaps u svakom dijelu dana. Izgradnja podzemno-nadzemnih garaža, gdje god ne postoji mogućnost obezbjeđivanja uličnih ili otvorenih parkirališta. Parkiranje je uz gradski prevoz najslabija karika u sistemu, to je gorući problem ne samo centra grada već svih i starih i novih stambenih kvartova. Trenutno je problem nedostatka parking prostora pored centra grada najizraženiji kod gradskog groblja “Čepurci”. Tu se problem može riješiti izgradnjom garaže sa više etaža.

Dakle, nije razvoj grada samo nadzemna već mora biti i ona nevidljiva, ali najznačajnija podzemna izgradnja, da ne bi raskopavale saobraćajnice po nekoliko puta godišnje. Za to je zadužena lokalna samouprava i za te svrhe služi novac iz kapitalnog budžeta. Stambene četvrti i šoping centre grade privatni investitori koji od toga imaju najveću korist. Obaveza je grada i države da obezbijede uslove za nesmetano i kvalitetno funkcionisanje svim građanima kroz izgradnju infrastrukture, vrtića i škola, a gradska vlast je na ovim poljima potpuno podbacila. Umjesto višegodišnjih obećanja i priče da je “razvoj grada pitanje časti”, poslije svega navedenog, a to je samo djelić, neka građani procijene koliko se časno radilo na istinskom i ravnomjernom razvoju grada i kako se “časno” uništila duša Podgorice.

( Zdenka Popović )